آیه سُخرَه (سوره اعراف: ۵۴-۵۶) همه چیز را مُسخّر خدا می‌داند. برخی مسخراتی که در آیه بدان اشاره شد: نظام شب و روز، آفرينش ماه، خورشيد، ستارگان که در تسخیر الهی است، منحصر بودن «خلق» و «امر» برای خداوند.
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه سخره |
| واقع در سوره | اعراف |
| شماره آیه | ۵۴ - ۵۶ |
| جزء | ۸ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | مسخر خدا بودن جهان هستی |
| آیات مرتبط | آیه ۵۴ سوره اعراف، آیه ۱۲ سوره نحل. |
در روایات برای خواندن این آیه خواصی همچون آرامش قلبی، دفع وسوسه و حفظ از شر ساحران و شیاطین ذکر شده است. خواندن آیه سخره بعد از نماز صبح، هنگام رسیدن حاجی به عرفات و هنگام ورود به مسجد، مستحب است.
ملاصالح مازندرانی با استناد به روایت مذکور، هفتاد بار خواندن آیه سخره را موجب صفای قلب، آرامش، از بین رفتن شک و وسوسه‌ها دانسته است.
متن و ترجمه آیه سخره
﴿إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ ٥٤ ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ ٥٥ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا إِنَّ رَحْمَةَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ ٥٦﴾ [اعراف:54–56]
﴿در حقیقت پروردگار شما آن خدایی است که آسمانها و زمین را در شش روز آفرید سپس بر عرش [جهانداری] استیلا یافت روز را به شب که شتابان آن را می‌طلبد می‌پوشاند و [نیز] خورشید و ماه و ستارگان را که به فرمان او رام شده‌اند [پدیدآورد] آگاه باش که [عالم] خلق و امر از آن اوست فرخنده خدایی است پروردگار جهانیان ٥٤ پروردگار خود را به زاری و نهانی بخوانید که او از حدگذرندگان را دوست نمی‌دارد ٥٥ و در زمین پس از اصلاح آن فساد مکنید و با بیم و امید او را بخوانید که رحمت‌خدا به نیکوکاران نزدیک است ٥٦﴾
سوره اعراف: آیه ۵۴ الی ۵۶
محتوا
در اين آيه مباحث مهمی مطرح شده است:
- معرفی معبود حقيقى و واقعى با ذكر صفات خاص خدا.
- آفرينش جهان در شش روز (مرحله).
- تخت حکومت و احاطه کامل الهی (عرش الهی).
- نظام شب و روز.
- آفرينش ماه و خورشيد و ستارگان و مسخّر بودن آنها برای خداوند.
- منحصر بودن «خلق» و «امر» برای خداوند.[۱]
تعیین آیه
آیه سخره در برخی از روایات که به خواص یا آداب آن اشاره دارد، آیات ۵۴ تا ۵۶ سوره اعراف است[۲] و برخی از علما نیز بر آن تأکید نموده‌اند[۳]؛ اما مجلسی فقط آیه ۵۴ را آیه سخره دانسته و اینکه تا آیه ۵۶ نیز جزء آن باشد را به عنوان یک احتمال، مستند به قول شیخ بهائی بیان نموده است.[۴]
چون آیه سخره دلالت می‌نماید بر اینکه همه اشیاء مسخر خداوند هستند، به این نام معروف شده است[۵]
خواص
مطابق با روایتی از امام صادق(ع) در کتاب کافی، هنگامی که طلحه و زبیر تدارک جنگ جمل را دیده بودند مردی به نام خِداش را برای رساندن پیغامی نزد امیرالمؤمنین(ع) فرستادند و به او گفتند: ما تو را به سوی مردی می‌فرستیم که او و خاندانش را از دیرزمان به جادو و غیب‌گوئی می‌شناسیم؛ چون به نزد او رفتی برای در امان ماندن از سحر او آیه سخره را بخوان. وقتی خِداش به نزد امام علی(ع) آمد امام او را به آنچه طلحه و زبیر به او سفارش کرده بودند خبر داد و از او خواست که هفتاد بار آیه را بخواند. آنگاه از او پرسید: «احساس می‌کنی که دلت مطمئن شد؟» خِداش پاسخ داد: «قسم به خدائی که جانم به دست اوست، آری.» او در پی این واقعه به سپاه امام علی(ع) پیوست.[۶] ملاصالح مازندرانی با استناد به روایت مذکور، ۷۰ بار خواندن آیه سخره را موجب صفای قلب، آرامش، از بین رفتن شک و وسوسه‌ها دانسته است.[۷]
در منابع روایات دیگری نیز آمده است که بر اساس آنها آیه سخره موجب حفظ از شر شیاطین[۸] و ساحران می‌گردد.[۹]
سید ابن‌طاووس در کتاب فلاح السائل و نجاح المسائل، از نمازهای که بین مغرب و عشاء توصیه شده، نمازی است که به خواندن آیه سُخره سفارش شده است.[۱۰]
استحباب
خواندن آیه سخره، در رکعت ششم از نوافل ظهر[۱۱] و بعد از نماز صبح[۱۲] سفارش شده است. همچنین خواندن آن هنگام رسیدن حاجی به عرفات، رو به کعبه[۱۳] و هنگام ورود به مسجد[۱۴] مستحب است.
پانویس
- ↑ نامه علوم قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، ص۴۰۸.
- ↑ طوسی، تهذیب الأحکام، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۷۴؛ قطب الدین راوندی، الدعوات، ۱۴۰۷ق، ص۲۵۲؛ کفعمی، المصباح، ۱۴۰۵ق، ص۱۹۳.
- ↑ برای نمونه رجوع کنید: مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۱۶۱؛ شیخ بهائی، مفتاح الفلاح، ۱۴۱۳ق، ص۷۴؛ حسن‌زاده آملی، هزار و یک نکته، ص۸۰۱.
- ↑ مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۳۱۷.
- ↑ مجلسی، مرآة العقول، ۱۴۰۴ق، ج۱۲، ص۳۱۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۱، ص۳۴۳.
- ↑ ملا صالح مازندرانی، شرح الکافی، ۱۳۸۲ق، ج۶، ص۲۵۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۳۹.
- ↑ ابن فهد حلی، عدة الداعی، ۱۴۰۷ق، ص۲۹۴؛صدوق، من لا یحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۷۱.
- ↑ سیدبن‌طاووس، فلاح السائل و نجاح المسائل، ۱۴۰۶ق، ص۲۶۴.
- ↑ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۷.
- ↑ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۲۰۴.
- ↑ مفید، المقنعة، ۱۴۱۳ق، ص۴۱۰؛ مناسک حج (امام خمینی)، ص۲۴۱.
- ↑ شهید اول، ذکری الشیعه، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۱۳۵.
منابع
- ابن‌فهد حلی، احمدبن‌محمد، عدة الداعی، دار الکتب الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- حسن‌زاده آملی، حسن، هزار و یک نکته، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، ۱۳۶۴ش.
- حلّى، سيد‌ابن‌طاووس، رضى‌الدين، على، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، ۱۴۰۶ق.
- شهید اول، محمدبن‌مکی، ذکری الشیعه، قم، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، ۱۳۷۷ش.
- شیخ بهائی، محمدبن‌حسین، مفتاح الفلاح، قم، منشورات رضی.
- صدوق، محمدبن‌علی، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ: دوم، ۱۴۱۳ق.
- طوسی، محمدبن‌الحسن، تهذیب الأحکام، تحقیق: موسوی خرسان، سید حسن، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- طوسی، محمدبن‌الحسن، مصباح المتهجّد، بیروت، موسسه فقه الشیعه، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- قطب‌الدین راوندی، سعید‌بن‌هبة‌الله، الدعوات، قم، مدرسه امام مهدی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
- کلینی، محمدبن‌یعقوب، کافی، تهران، اسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- کفعمی، ابراهیم‌بن‌علی، المصباح، قم، دارالرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.
- ملا صالح مازندرانی، محمدصالح‌بن‌احمد، شرح الکافی، تهران، اسلامیه، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
- مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول، تحقیق: رسولی محلاتی، سید هاشم، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، ۱۴۰۴ق.
- مفید، محمدبن‌محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.