آیه نبأ
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه: | آیه نبأ |
| واقع در سوره: | حُجُرات |
| شماره آیه: | ۶ |
| جزء: | ۲۶ |
| شأن نزول: | اعزام ولید بن عُقبه از جانب پیامبر(ص) برای جمع‌آوری زکات، به سوی بنی‌المُصطَلَق |
| مکان نزول: | مدینه |
| موضوع: | فقهی . اخلاقی |
| سایر: | حجیت خبر واحد |
آیه نَبَأ (سوره حجرات: ۶) در اصول فقه، به عنوان دلیلی بر حجیت خبر واحد بررسی می‌شود. بیشتر مفسران، شأن نزول این آیه را درباره خبر ولید بن عُقبه مبنی بر عدم پرداخت زکات توسط قبیله بنی‌المُصطَلَق دانسته‌اند. بعد از این ماجرا با نازل شدن آیه نبأ مسلمانان از خبر ولید تحقیق نموده و به نادرستی آن پی بردند.
متن و ترجمه آیه
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَیٰ مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ (آیه۶)
|
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر فاسقی برایتان خبری آورد، نیک وارسی کنید، مبادا به نادانی گروهی را آسیب برسانید و [بعد،] از آنچه کرده‌اید پشیمان شوید.
|
شأن نزول
مفسران دو شأن نزول برای این آیه ذکر کرده‌اند: بیشتر مفسران نوشته‌اند که آیه در خصوص ولید بن عُقبه، نازل شده است که پیامبر(ص) او را برای جمع‌آوری زکات، به سوی قبیله بنی المُصطَلَق اعزام کرده بود.[۱] به گفته فضل بن حسن طبرسی در مجمع البیان هنگامی که قبیله بنی مصطلق باخبر شدند که نماینده رسول خدا(ص) به سوی آنان می‌آید، به استقبال او آمدند، اما ولید به جهت دشمنی‌ای که در جاهلیت با آنان داشت تصور کرد که آنان به قصد کشتنش آمده‌اند. از این رو نزد پیامبر(ص) بازگشت و گفت: آنها از پرداخت زکات خودداری کرده‌اند. پیامبر(ص) تصمیم گرفت با آنها پیکار کند که این آیه نازل شد و به مسلمانان دستور داد که هر گاه فاسقی خبری آورد درباره آن تحقیق کنید.[۲]
برخی نیز گفته‌اند: آیه درباره ماجرای تهمت به ماریه همسر پیامبر(ص) نازل شده است. در این داستان حضرت علی(ع) که مأمور مجازات خاطی بود، از پیامبر(ص) پرسید که آیا می‌تواند در صورتی که مشاهداتش برخلاف گفته‌های دیگران بود، به شایعات اعتماد نکند. پیامبر(ص) هم به او چنین اجازه‌ای داد. در پایان معلوم شد که گناهی صورت نگرفته و شایعات دروغ بوده است.[۳]
آیه نبأ و حجیت خبر واحد
در اصول فقه، از آیه نبأ، برای اثبات حجیت خبر واحد بحث شده است.[۴] البته اصولیان درباره اثبات حجیت خبر واحد از طریق این آیه، اتفاق‌نظر ندارند. محمدحسین نائینی استناد به آن را برای اثبات حجیت خبر واحد، صحیح دانسته است[۵] اما شیخ انصاری بر این باور است که آیه، بر حجیت خبر واحد دلالت ندارد.[۶]
پانویس
منابع
- انصاری، مرتضی بن محمدامین، فرائد الاُصول، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۶ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.
- مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، فرهنگ‌نامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش.
- نائینی، محمدحسین، فوائد الاصول، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
