آیه ۹۷ سوره یوسف
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | سوره یوسف |
| شماره آیه | ۹۷ |
| جزء | ۱۳ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مکه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | درخواست برادران یوسف از یعقوب برای طلب بخششان از خدا |
| سایر | توسل و شفاعت |
| آیات مرتبط | آیه ۶۴ سوره نساء، آیه ۳۵ سوره مائده، آیه ۱۱۴ سوره توبه |
آیه ۹۷ سوره یوسف، به درخواست برادارن یوسف از پدرشان یعقوب اشاره دارد که از او میخواهند برای آمرزششان نزد خداوند شفاعت کند.
عالمان شیعه برای اثبات مشروعیت توسل به اولیای الهی و شفاعتخواهی از آنان به این آیه استناد میکنند. همچنین از این آیه برای رد ادعای وهابیان مبنی بر شرکپنداشتن این اعمال استفاده میشود به اینکه اگر این اعمال شرک بود پیامبر خدا با درخواست فرزندانش موافقت نمیکرد.
معرفی
آیه ۹۷ سوره یوسف به درخواست فرزندان یعقوب از پدرشان برای بخشش گناهانشان از جانب خداوند اشاره دارد.[۱] از این آیه در مباحث اعتقادی مانند مشروعیت توسل و شفاعتخواهی استفاده شده است.[۲] روایاتی نیز در ارتباط آیه با توسل در کتب فریقین نقل شده است.[۳]
﴿قَالُوا يَا أَبَانَا اسْتَغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا إِنَّا كُنَّا خَاطِئِينَ ٩٧﴾ [یوسف:97] ﴿گفتند ای پدر برای گناهان ما آمرزش خواه که ما خطاکار بودیم ٩٧﴾
این آیه جزو آیات پایانی سوره یوسف و از مجموعه آیات مرتبط با داستان یوسف است. بر اساس این آیات، برادران یوسف پس از آنکه خود را خطاکار (توطئه علیه یوسف، دروغگویی و آزار پدر) یافتند،[۴] پدرشان را واسطه قرار دادند تا برای آنان از خداوند طلب آمرزش کند.[۵] در آیه بعدی، حضرت یعقوب با یادآوری بخشایشگری خدا، به فرزندانش وعده داد که برای آنان از درگاه الهی، طلب مغفرت خواهد کرد.[۶] بر اساس نظر مفسران، برادران یوسف به دلیل اطمینان از استجابت دعای پیامبر و بهرهمندی از دعای پدرانهای که همراه با مقام نبوت بود، یعقوب را به عنوان شفیع خود برگزیدند.[۷]
استناد به آیه برای مشروعیت توسل و شفاعت
آیه ۹۷ سوره یوسف از آیاتی است که مشروعیت توسل و جواز شفاعت از آن برداشت شده است.[۸] استدلال شده که برادران یوسف، پیامبری را که در میان آنها بود، وسیله قرار دادند تا برای طلب بخشش نزد خداوند شفیع باشد و حضرت یعقوب نیز این درخواست را رد نکرده بلکه وعده داد برای آنها استغفار کند.[۹] این عمل، نشان میدهد که طلب شفاعت و واسطه قرار دادن افراد، منافاتی با توحید ندارد.[۱۰]
از نظر عالمان شیعه، این آیه، دیدگاه ابنتیمیه و وهابیت را که طلب شفاعت و توسل را شرک میپندارند،[۱۱] رد میکند؛[۱۲] چرا که آنان توسل به اولیای الهی پس از حیاتشان را جایز نمیدانند،[۱۳] اما بدون هیچ قید و شرطی، مشروعیت این عمل را اثبات میکند.[۱۴]
پانویس
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ۴۰۳؛، طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۱، ۲۴۵؛ بیضاوی، أنوار التنزیل، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۷۶؛ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۱۳، ص۴۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، قم، ج۴، ص۳۷۴؛ مکارم شیرازی، شیعه پاسخ میگوید، ۱۳۸۶ش، ص۹۳.
- ↑ قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۵۶؛، مکارم شیرازی، آیات الولایة فی القرآن، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۳-۲۰۵.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۶، ص۱۹۵؛ حقی بروسوی، تفسیر روح البیان، بیروت، ج۴، ص۳۱۸؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۷۱.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۳۵۶.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۰، ص۷۱.
- ↑ حسینی شیرازی، تقریب القرآن، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۴۲.
- ↑ سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، قم، ج۴، ص۳۷۴؛ مکارم شیرازی، شیعه پاسخ میگوید، ۱۳۸۶ش، ص۹۳؛ مکارم شیرازی، الأمثل، ۱۴۲۱ق، ج۱۹، ص۹۸.
- ↑ مکارم شیرازی، آیات الولایة فی القرآن، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۱؛ حسینی نسب، شیعه پاسخ میدهد، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۵؛ حسینی اوسطی، دوازده گفتار درباره حضرت مهدی(ع)، ۱۳۸۶ش، ص۱۲۳-۱۲۴.
- ↑ مکارم شیرازی، آیات الولایة فی القرآن، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۱-۲۰۵.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به ابنتیمیه، مجموع الفتاوی، ۱۴۱۶ق، ج۱، ص۱۵۹؛ ابنتیمیه، مجموعة الرسائل و المسائل، لجنة التراث العربی، ج۱، ص۲۲-۲۳؛ابنعبدالوهاب، الرسائل الشخصیة، جامعة الإمام محمد بن سعود، ص۱۵۴؛ منجد، موقع الإسلام سؤال و جواب، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۹۳۸.
- ↑ سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، قم، ج۴، ص۳۷۴؛ مکارم شیرازی، الأمثل، ۱۴۲۱ق، ج۷، ص۳۰۱.
- ↑ ابنتیمیه، مجموعة الرسائل و المسائل، لجنة التراث العربی، ج۱، ص۲۲-۲۳.
- ↑ نگاه کنید به مکارم شیرازی، آیات الولایة فی القرآن، ۱۳۸۳ش، ص۲۰۱-۲۰۵.
منابع
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، مجموع الفتاوی، مدینه، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف، ۱۴۱۶ق.
- ابنتیمیه، احمد بن عبدالحلیم، مجموعة الرسائل والمسائل، بیجا، لجنة التراث العربی، بیتا.
- ابنعبدالوهاب، محمد، الرسائل الشخصیة، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود، بیتا.
- بیضاوی، عبدالله بن عمر، أنوار التنزیل و أسرار التأویل، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، ۱۴۱۸ق.
- جمعی از نویسندگان، فی رحاب أهل البیت(ع)، قم، المجمع العالمی لأهل البیت(ع)، چاپ دوم، ۱۴۲۶ق.
- حسین اوسطی، دوازده گفتار درباره حضرت مهدی(ع)، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تقریب القرآن إلی الأذهان، بیروت، دارالعلوم، ۱۴۲۴ق.
- حسینی نسب، سید رضا، شیعه پاسخ میدهد، تهران، نشر مشعر، چاپ نوزدهم، ۱۳۸۶ش.
- حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بیتا.
- سبحانی، بحوث فی الملل و النحل، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، بیتا.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت،دار إحیاء التراث العربی، بیتا.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفة، ۱۴۱۲ق.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، ۱۳۶۳ش.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر الکاشف، قم، دارالکتاب الإسلامی، ۱۴۲۴ق.
- مکارم شیرازی، شیعه پاسخ میگوید، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب(ع)، چاپ هفتم، ۱۳۸۶ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، آیات الولایة فی القرآن، قم، مدرسة الإمام علی بن أبیطالب(ع)، ۱۳۸۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب، ۱۴۲۱ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.