آیه ۲۸ سوره فتح
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| شماره آیه | ۲۸ |
| جزء | ۲۶ |
| اطلاعات محتوایی | |
| موضوع | وعده غلبه حق بر باطل و برتری اسلام بر سایر ادیان با ظهور امام زمان |
| آیات مرتبط | آیه ۳۳ سوره توبه • آیه ۹ سوره صف |
آیه ۲۸ سوره فتح وعده غلبه نهایی حق بر باطل[۱] و برتری اسلام بر همه ادیان را مطرح کرده است.[۲] با توجه به این آیه، خداوند متعال برای تحقق این امر، پیامبر(ص) را با دو چیز مبعوث کرده است؛ هدایت و دین حق؛ مقصود از هدایت، دلیل واضح و حجت[۳] یا قرآن کریم دانسته شده است.[۴] مقصود از دین حق نیز اسلام است که عقاید و احکام آن منطبق با حق و واقعیت میباشد[۵] و با توجه به آیه ۴۲ سوره فصلت، باطل در آن راه ندارد.[۶]
﴿هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا ٢٨﴾ [فتح:28]|﴿اوست کسی که پیامبر خود را به [قصد] هدایت با آیین درست روانه ساخت تا آن را بر تمام ادیان پیروز گرداند و گواهبودن خدا کفایت میکند ٢٨﴾
در مورد مقصود از برتری اسلام، چند نظریه مطرح است: برخی آن را غلبه منطقی با حجت و برهان؛[۷] و برخی دیگر، آن را قهر و غلبه ظاهری و انتشار اسلام در همه جای دنیا دانستهاند.[۸]
در مورد چگونگی تحقق این برتری و غلبه نیز اختلاف وجود دارد؛ برخی آن را بر پیروزیهای محدود پیامبر(ص) تطبیق دادهاند،[۹] اما برخی دیگر با توجه به روایات شیعه[۱۰] معتقدند این امر تنها با ظهور امام زمان محقق خواهد شد.[۱۱] البته علامه طباطبایی تصریح میکند که بحث ظهور که در روایات تفسیری آمده، شأن نزول یا معنای آیه نیست، بلکه تأویل آن میباشد.[۱۲] برخی از مفسران اهل سنت با توجه به روایات،[۱۳] تحقق این آیه را بر بازگشت حضرت عیسی تطبیق دادهاند.[۱۴]
در مجمع البیان نقل شده که برخی، آیه را بهمعنای آگاهی رسول خدا(ص) از همه ادیان دانستهاند؛[۱۵] اما این احتمال، احتمالی بعید دانسته شده است.[۱۶]
مضمون این آیه، در آیات ۳۳ سوره توبه و ۹ سوره صف نیز آمده است.[۱۷]
پانویس
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۳ش، ج۹، ص۱۴۶؛ میرباقری، «بررسی وعده اظهار و غلبه دین حق در سوره فتح»، خبرگزاری حوزه.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۴۷؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۱۱۰؛
- ↑ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث، ج۹، ص۳۳۶.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۱۹۱.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۴۷.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۲، ص۲۱۸.
- ↑ طوسی، التبیان، دار احیاء التراث، ج۹، ص۳۳۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۱۹۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۷۱.
- ↑ به نقل از: مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۳۷۲.
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۷۷۰؛ فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۳۳۷-۳۳۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۱۹۲.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۵۵.
- ↑ سیوطی، الدر المنثور، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۳۱.
- ↑ طبری، جامع البیان، ۱۴۱۲ق، ج۲۶، ص۶۹.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۹، ص۲۴۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۲، ص۱۱۲؛ میرباقری، «بررسی وعده اظهار و غلبه دین حق در سوره فتح»، خبرگزاری حوزه
منابع
- طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، ۱۳۷۸ش.
- بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة البعثه، ۱۳۷۴ش.
- سیوطی، جلالالدین، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر القران، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۱۲ق.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بیتا.
- فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی، تفسیر الصافی، تهران، مکتبة الصدر، ۱۴۱۵ق.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، ۱۳۸۳ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- میرباقری، سید محمدمهدی، «بررسی وعده اظهار و غلبه دین حق در سوره فتح»، خبرگزاری حوزه، تاریخ درج مطلب: ۸ مهر ۱۴۰۰ش، تاریخ بازدید: ۲۶ آبان ۱۴۰۴ش.