آیه ۵۵ سوره بقره
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| واقع در سوره | بقره |
| شماره آیه | ۵۵ |
| جزء | ۱ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | عدم امکان دیدن خدا با چشم مادی |
| سایر | یادآوری خداوند به یهودیان مدینه درباره بهانه‌جویی و لجاجت و عذاب پدران آنها |
| آیات مرتبط | سوره نساء آیه ۱۵۳ و سوره اعراف آیه ۱۵۵ |
آیه ۵۵ سوره بقره به درخواست قوم بنی‌اسرائیل از موسی(ع) برای رؤیت خدا با چشم مادی و هلاکت آنها اشاره دارد. این آیه در بیان عدم امکان دیدن خدا با چشم مادی است. آیه، خطاب خدا به یهودیان عصر پیامبر اسلام(ص) است و بهانه‌گیری‌ها و هلاکت پدران آنها را یادآوری می‌کند.
معرفی، متن و ترجمه
آیه ۵۵ سوره بقره به عدم امکان دیدن خداوند با چشم مادی اشاره دارد؛ پس از نجات قوم بنی‌اسرائیل از سلطه و اسارت فرعون و دیدن معجزات، زمانی که موسی(ع) از کوه طور و تکلم با خدا به سوی قوم خود بازگشت آنها از قبول نبوت وی خودداری کردند و از موسی (ع) خواستند که تکلم و نجوای خدا را بشنوند. آنها پس از شنیدن نجوای خدا دست از بهانه‌گیری برنداشتند و خواستار مشاهده خداوند به صورت آشکار شدند. به دنبال این درخواست غیرممکن، صاعقه‌ای آمد و همگی در آتش سوختند.[۱] محتوای این آیه در دیگر آیات قرآن کریم نظیر آیه ۱۵۵ و ۱۴۳ سوره اعراف و ۱۵۳ سوره نساء نیز آمده است.
«وَ إِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَىٰ لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ»
و (نیز به خاطر بیاور) هنگامی که گفتید ای موسی ما هرگز به تو ایمان نخواهیم آورد مگر اینکه خدا را آشکارا (با چشم خود) ببینیم. در همین حال صاعقه شما را گرفت در حالی که تماشا می‌کردید.[۲]
بهانه‌جویی دیدن خدا و هلاکت با صاعقه
میرمحمدی زرندی در تفسیر بلاغ، آیه ۵۵ سوره بقره را خطاب خداوند به یهودیان عصر پیامبر اسلام(ص) دانسته است و بهانه‌گیری‌ها و هلاکت پدران آنها را یادآوری می‌کند.[۳] عبدالله جوادی آملی از مفسران معاصر قرآن با نقل روایتی از امام رضا(ع) درباره این آیه بیان کرده است که این افراد همان ۷۰ نفری بودند که موسی(ع) آنها را برای میقات پروردگارش انتخاب کرده بود؛ ولی پس از شنیدن کلام خدا خواستار دیدن خدا به صورت آشکار شدند و در این جا بود که صاعقه آمد و همگی جان سپردند.[۴]
درباره این گروه آمده است وقتی موسی(ع) از کوه طور به همراه الواح تورات نزد قوم خود بازگشت آنها از پذیرش نبوت موسی (ع) خودداری کردند و خواستند خود صدای خدا را بشنوند. این گروه پس از شنیدن گفتگوی موسی(ع) با خدا، دوباره از موسی(ع) درخواست کردند که باید خدا را با چشم خود ببینند تا ایمان بیاورند.[۵] مکارم شیرازی معتقد است که این درخواست بنی‌اسرائیل یا به خاطر جهل آنها و یا به خاطر لجاجت و بهانه‌جویی آن قوم بوده که از ویژگی‌های آنها است.[۶]
امکان‌پذیر نبودن رؤیت خدا
آیه ۵۵ سوره بقره به امکان‌پذیر نبودن مشاهده خداوند با چشم مادی اشاره دارد[۷] و عاقبت لجاجت و بهانه‌جویی در برابر نشانه‌های آشکار الهی را مجازات سخت می‌داند.[۸] طبرسی در تفسیر مجمع البیان، رؤیت را به دیدن به چشم مادی و واژه "جَهرَةً" را علنی و آشکارا معنا کرده است.[۹] محسن قرائتی معتقد است این آیه اگرچه خطاب به قوم بنی‌اسرائیل است و داستان بهانه‌گیری‌های آنها را بیان می‌کند، ولی در ضمن آن به پیامبر اسلام(ص) دلداری می‌هد که از درخواست‌های بیهوده مردم نگران نباش زیرا قوم بنی‌اسرائیل از موسی(ع) درخواست‌های خطرناکتری داشتند.[۱۰]
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ میرمحمدی زرندی، تفسیر بلاغ، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ جوادی آملی، تفسیر تسنیم، ۱۳۸۹ش، ج۴، ص۵۱۱.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۱۱۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۵۷.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، تفسیر رهنما، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۱۴۴–۱۴۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۲۵۷–۲۵۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۵۰ش، ج۱، ص۱۸۱.
- ↑ قرائتی، تفسیر نور، ۱۳۸۴ش، ج۱، ص۱۱۸.
منابع
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر تسنیم، قم، انتشارات اسراء، چاپ ششم، ۱۳۸۹ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات فراهانی، ۱۳۵۰ش.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، انتشارات مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ۱۱، ۱۳۸۴ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، چاپ۳۰، ۱۳۷۲ش.
- میرمحمدی زرندی، سید ابوالفضل، تفسیر بلاغ، تهران، انتشارات شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ۲، ۱۳۸۹ش.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم، انتشارات بوستان کتاب، چاپ۵، ۱۳۸۶ش.