آیه ۱۹۹ سوره اعراف
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| جزء | ۹ |
| اطلاعات محتوایی | |
| درباره | عفو پیشه کردن، به کار پسندیده فرمان دادن، از نادانان روی برگرداندن |
آیه ۱۹۹ سوره اعراف به پیامبر(ص) سه دستور می‌دهد[۱] که دیگران را عفو کرده و عذر آنان را بپذیرد، به کار پسندیده فرمان دهد و از نادانان روی بگرداند.[۲] امام صادق(ع) نیکی‌های دنیا و آخرت را در این سه تعبیر دانسته است.[۳] همچنین از امام صادق(ع) نقل شده که با استناد به این آیه گفتند خداوند پیامبر اسلام را تربیت کرده است.[۴]
در ابتدای این آیه آمده که «عفو و گذشت را پیشه کن»[۵] خداوند به پیامبرش دستور می‌دهد که در برخورد با مردم عفو را لحاظ کند.[۶] این عفو به معنای تساهل در ارتباط با مردم و تجسس نکردن در امور مردم پیرامون حق‌الله و حق‌الناس معنا شده است.[۷] از امام رضا(ع) نقل شده که با استناد به بخش اول آیه ۱۹۹ اعراف متذکر می‌شود که خداوند پیامبر خود را به مدارا کردن با مردم دستور داده است.[۸] برخی مفسران آسان گرفتن در همه چیز و سخت نگرفتن در بیان شرع و احکام را معنای عفو در این آیه دانسته‌اند.[۹] برخی نیز عفو در این آیه را به امور مالی معنا کرده‌اند.[۱۰] که البته مخالفانی نیز دارد.[۱۱]
مفسران تعبیر «العُرْف» در «وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ؛ و به نیکی فرمان ده»[۱۲] را به هر امر نیکی که نفع و صلاح در آن باشد[۱۳] و هر آنچه عقل انجام آن‌را نیکو شمارد و در شرع نیز امر قبیح نبوده باشد، تفسیر کرده‌اند.[۱۴] علامه طباطبایی عالم و مفسر شیعه سنت‌ها و رفتارهای نیکویی که عاقلان آنها را بشناسند و در میانشان وجود داشته باشد را مقصود از تعبیر «العُرْف» دانسته است.[۱۵]
در بخش سوم آیه دستور داده می‌شود «از مردم نادان روی بگردان».[۱۶] این تعبیر چنین معنا شده که در مقابل جاهلان باید صبوری کرد[۱۷] و نباید به ستیز با آنها پرداخت.[۱۸] این دستور را نزدیک‌ترین و بهترین راه برای باطل‌کردن نتیجه جهل جاهلان و کم کردن فساد اعمال آنها معنا کرده‌اند.[۱۹] مکارم شیرازی عالم و مفسر شیعه معتقد است برخورد با افراد متعصب، جاهل و افرادی با سطح فکر و اخلاق بسیار پائین نباید چنین باشد که با آنها گلاویز شد بلکه بهترین راه، تحمل، حوصله، نادیده گرفتن و نشنیده گرفتن رفتار آنان است.[۲۰]
﴿خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ ١٩٩﴾ [اعراف:199]
﴿گذشت پیشه کن و به [کار] پسندیده فرمان ده و از نادانان رخ برتاب ١٩٩﴾
پانویس
- ↑ جعفری، کوثر، ۱۳۷۶ش، ج۴، ص۳۰۳.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۶۱.
- ↑ شیخ طوسی، الأمالی، بیروت، ص۶۴۴.
- ↑ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۴۳.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۱۹۹.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۶۲.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۵، ص۶۲.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۴۲.
- ↑ مغنیه، التفسیر المبین، قم، ص۲۲۵.
- ↑ مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، ۱۴۲۳ق، ج۲، ص۸۱.
- ↑ نجفی خمینی، تفسیر آسان، ۱۳۹۸ق، ج۶، ص۴۲.
- ↑ سوره اعراف، آیه۱۹۹.
- ↑ مغنیه، التفسیر المبین، قم، ص۲۲۵.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۴، ص۷۸۷.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۳۸۰.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۱۹۹.
- ↑ مغنیه، التفسیر المبین، قم، ص۲۲۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۶۳.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۸، ص۳۸۰.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۷، ص۶۳.
منابع
- جعفری، یعقوب، کوثر، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
- حسینی شیرازی، سید محمد، تبیین القرآن، بیروت، دار العلوم، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: شیخ آقابزرگ تهرانی، تحقیق: احمد قصیرعاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه: محمدجواد بلاغی، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق و مصحح: هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: علی‌اکبر غفاری، محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مغنیه، محمدجواد، التفسیر المبین، قم، بنیاد بعثت، بی‌تا.
- مقاتل بن سلیمان، تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق: عبدالله محمود شحاته، بیروت، دار إحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- نجفی خمینی، محمد جواد، تفسیر آسان، انتشارات اسلامیة، تهران، چاپ اول، ۱۳۹۸ق.