آیه استیذان

آیه استیذان
مشخصات آیه
نام آیه	استیذان
واقع در سوره	نور
شماره آیه	۵۸
جزء	۱۸
موضوع	روابط خانواده

آیه اِستیذان (سوره نور:۵۸) به لزوم اجازه گرفتن فرزندان و برد‎گان، هنگام ورود به اتاق خصوصی پدر و مادر یا مالکِ برده اشاره دارد. برخی به دلیل اشاره به اجازه خواستن در آیاتی دیگر، عنوان استیذان را مختص این آیه ندانسته‌اند.

متن و ترجمه آیه

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِيَسْتَأْذِنْكُمُ الَّذِينَ مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ وَالَّذِينَ لَمْ يَبْلُغُوا الْحُلُمَ مِنْكُمْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ۚ مِنْ قَبْلِ صَلَاةِ الْفَجْرِ وَحِينَ تَضَعُونَ ثِيَابَكُمْ مِنَ الظَّهِيرَةِ وَمِنْ بَعْدِ صَلَاةِ الْعِشَاءِ ۚ ثَلَاثُ عَوْرَاتٍ لَكُمْ ۚ لَيْسَ عَلَيْكُمْ وَلَا عَلَيْهِمْ جُنَاحٌ بَعْدَهُنَّ ۚ طَوَّافُونَ عَلَيْكُمْ بَعْضُكُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الْآيَاتِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ(۵۸)

ای اهل ایمان! باید بردگانتان و کسانی از شما که به مرز بلوغ نرسیده اند [هنگام ورود به خلوت خانه شخصی شما] سه بار [در سه زمان] از شما اجازه بگیرند، پیش از نماز صبح، و هنگام [استراحت] نیم روز که جامه هایتان را کنار می نهید، و پس از نماز عشا؛ [این زمان ها] سه زمان خلوت شماست، بعد از این سه زمان بر شما و آنان گناهی نیست [که بدون اجازه وارد شوند؛ زیرا آنان] همواره نزد شما در رفت و آمدند و با یکدیگر نشست و برخاست دارید. این گونه خدا آیاتش را برای شما بیان می کند، و خدا دانا و حکیم است.

نام‌گذاری

واژه استیذان برگرفته از کلمه اذن و به‌معنای اجازه خواستن است. بر اساس نظر برخی از مفسران آیه استیذان که درباره اجازه گرفتن برد‎گان و اطفال برای ورود به اتاق خصوصی مالکِ برده و پدر و مادر در سه وقت خاص نازل شد، آیه ۵۸ سوره نور است. این سه وقت چنان‌که در متن آیه اشاره شده، پیش از نماز صبح، پیش از نماز ظهر و پس از نماز عشاء است؛ اگرچه برخی دیگر عنوان آیه استیذان را درباره اجازه خواستن بعضی از مسلمانان در جریان جنگ خندق یا غزوه تبوک نیز دانسته‎اند.
محتوای این آیه از دستورات اخلاقی اسلام است.

حکم استیذان

درباره واجب یا مستحب بودن اجازه گرفتن فرزندان و بردگان از والدین و مالک برده، هنگام ورود به اتاق خصوصی آنان اختلاف نظر وجود دارد.
براساس آیه ۵۹ سوره نور، حکم اجازه و استیذان برای افراد بالغ همیشه واجب است و اختصاص به زمان خاصی ندارد؛ اما وجوب این حکم دربارۀ کودکان نابالغ از نگاه برخی مختص به این سه زمان خاص است، اگرچه کودک نابالغ هنوز مکلف به شمار نمی‌آید.
برخی نیز استیذان را مستحب دانسته‌اند؛ زیرا مخاطب در این آیه کودکان غیربالغی هستند که تکلیف بر گردن آنان نیست.

منابع

• حریری، محمدیوسف، فرهنگ اصطلاحات قرآنی، قم، هجرت، ۱۳۸۴ش.
• دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷ش.
• صاحب جواهر، محمدحسن، جواهر الکلام، بیروت،‌ دار احیاءالتراث العربی، ۱۳۶۲ش،
• کاشانی، فتح الله، خلاصه منهج الصادقین، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۳ش.
• قربانی لاهیجی، تفسیر جامع آیات الاحکام، تهران، سایه، ۱۳۸۴ش.
• مقدّس اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، تهران، مکتبه المرتضویه، بی‎تا.