آیه وسیله
 | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | آیه وسیله |
| واقع در سوره | مائده |
| شماره آیه | ۳۵ |
| جزء | ۶ |
| اطلاعات محتوایی | |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی |
| درباره | وسیله تقرب به خدا |
| سایر | دعوت به تقوا، جهاد و وسیله |
آیه وسیله (مائده: ۳۵) رستگاری انسان را در گرو سه شرط میداند: تقوا، وسیله تقرب به خدا و جهاد در راه او.
منظور از وسیله هر عملی است که سبب تقرب بنده به خدا شود. مفسران با استناد به روایات، مصادیق متعددی برای آن برشمردهاند که از جمله آنها انجام اعمال صالح، توسل جستن به پیامبر و اهلبیت او و نیز سوگند دادن خدا به مقام آنان است.
متن و ترجمه آیه
آیه ۳۵ سوره مائده به آیه وسیله شناخته میشود.[۱] در این آیه واژه وسیله به کار رفته و برای اثبات مشروعیت توسل به آن استناد میشود.[۲]
در این آیه تقوا، وسیله و جهاد در راه خدا به عنوان سه راه رستگاری بیان شده است.[۳] از نظر برخی مفسران، جهاد در این آیه شامل جهاد با کفار و جهاد با نفس میشود و از مصادیق وسیله است.[۴]
یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَابْتَغُوا إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُوا فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ ﴿۳۵﴾
ای کسانی که ایمان آوردهاید، از خدا پروا کنید؛ و به او [توسل و] تقرب جویید؛ و در راهش جهاد کنید، باشد که رستگار شوید.(۳۵)
منظور از وسیله
وسیله به عملی گفته میشود که سبب تقرب به خدا گردد.[۵]علامه طباطبایی از مفسران شیعه، وسیله را نوعی ارتباط معنوی میان انسان با خدا میداند که از مسیر عبودیت حاصل میشود و علم و عمل از لوازم آن به شمار میروند.[۶]
مصادیق وسیله
در روایات شیعه، از پیامبر،[۷] امام علی(ع)،[۸] اهلبیت پیامبر[۹] به عنوان مصادیق وسیله یاد شده است. در تفسیر نمونه نیز با استناد به روایتی از امام علی(ع)،[۱۰] اعمالی چون نماز، روزه، انفاق، صدقه، ذکر خدا، حج، عمره، ایمان به خدا و پیامبر، جهاد و صله رحم از مصادیق وسیله برشمرده شدهاند.[۱۱] همچنین شفاعت پیامبران، امامان و صالحان، پیروی از آنان و سوگند دادن خدا به مقامشان (بهویژه پیامبر و اهلبیت) از دیگر مصادیق وسیله محسوب میشوند.[۱۲]
به گفته نویسنده تفسیر اطیب البیان، وسیله شامل تمام عقاید، اخلاق و اعمال نیک میشود و قرآن، پیامبر(ص)، اهلبیت یا مقام آنان در قیامت به عنوان مصادیق اتم آن هستند.[۱۳]
پانویس
- ↑ نگاه کنید به عارفی و نجیبی، «بررسی تطبیقی آیه وسیله از نظر منابع تفسیری فریقین»، ص۵۹، عنوان مقاله.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، آیین وهابیت، دفتر انتشارات اسلامی، ص۱۶۸.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۴.
- ↑ طباطبایی، الميزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۲۸.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۳، ص۲۹۳؛ فخر رازی، التفسیر الکبیر، ۱۴۲۰ق، ج۱۱، ص۳۴۹.
- ↑ طباطبایی، الميزان، ۱۳۹۰ق، ج۵، ص۳۲۸.
- ↑ نگاه کنید به عارفی و نجیبی، «بررسی تطبیقی آیه وسیله از نظر منابع تفسیری فریقین»، ص۶۶.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۲۹۲.
- ↑ کاشانی، تفسیر المعین، کتابخانه آیتالله مرعشی، ج۱، ص۲۹۰.
- ↑ ابنشعبه حرانی، تحف العقول، ۱۴۰۴ق، ص۱۴۹.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۴.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۳۶۶.
- ↑ طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۴، ص۳۷۵.
منابع
- ابنشعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تصحیح علیاکبر غفاری، قم، انتشارات اسلامی، ۱۴۰۴ق.
- بحرانی، سیدهاشم بن سلیمان، البرهان في تفسير القرآن، قم، بنیاد بعثت، ۱۴۱۵ق.
- سبحانی، جعفر، آیین وهابیت، قم، دفتر انتشارات اسلامی، بیتا.
- طباطبایی، محمدحسین، الميزان فی تفسير القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
- طیب، عبدالحسین، أطیب البیان في تفسیر القرآن، تهران، اسلام، ۱۳۷۸ش.
- عارفی، محمدیونس و محمدعلی نجیبی، «بررسی تطبیقی «آیه وسیله» از نظر منابع تفسیری فریقین»، مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، شماره۲۳، پاییز و زمستان ۱۴۰۳ش.
- فخر رازی، محمد بن عمر، التفسر الکبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- کاشانی، محمد بن مرتضی، تفسیر المعین، تحقیق حسین درگاهی و محمود مرعشی، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی، بیتا.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۱ش.