آیه ۴۳ سوره اعراف

آیه ۴۳ سوره اعراف

مشخصات آیه
جزء	۸
اطلاعات محتوایی
درباره	خداوند کینه و حسد را از اهل بهشت خارج کرده است. بهشتیان خداوند را شکر می‌کنند که راه رسیدن به بهشت را به آن‌ها نشان داده است

آیه ۴۳ سوره اعراف بیانی است که خداوند حسادت، کینه و دشمنی را از قلب‌های اهل بهشت خارج کرده است. با اینکه برخی بهشتیان درجات بالاتری نسبت به برخی دیگر دارند اما هیچ حسادت و دشمنی میان آنها وجود ندارد.

بخشی از آیه ۴۳ اعراف رضایت و خشنودی کامل اهل بهشت را بیان می‌‏کند. بهشتیان خداوند را شکر می‌کنند که راه رسیدن به بهشت را به آن‌ها نشان داد. اهل بهشت همچنین می‌گویند «و اگر خدا ما را رهبری نمی‌کرد ما خود هدایت نمی‌یافتیم» این تعبیر اشاره به این دانسته شده که هدایت اختصاص به خداوند دارد و اگر هدایت الهی نباشد انسان به بهشت نمی‌رسد.

در بخش انتهایی آیه ۴۳ اعراف آمده: «این همان بهشتی است که آن را به آنچه انجام می‌دادید میراث یافته‌اید». پیرامون کلمه ارث در این آیه گفته شده همان‌گونه که ارثیه برای اهلش است، بهشت نیز حق افرادی است که عمل کرده‌اند. بنابر این ثواب حق است و تَفَضُّل نیست.

﴿وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ لَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ وَنُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ۝٤٣﴾ [اعراف:43]|﴿و هر گونه کینه‌ای را از سینه‌هایشان می‌زداییم از زیر [قصرهای]شان نهرها جاری است و می‌گویند ستایش خدایی را که ما را بدین [راه] هدایت نمود و اگر خدا ما را رهبری نمی‌کرد ما خود هدایت نمی‌یافتیم در حقیقت فرستادگان پروردگار ما حق را آوردند و به آنان ندا داده می‌شود که این همان بهشتی است که آن را به [پاداش] آنچه انجام می‌دادید میراث یافته‌اید ۝٤٣﴾

جهانی بدون حسادت و دشمنی

آیه ۴۳ سوره اعراف را در اشاره به یکی از مهم‌ترین نعمت‌های بهشتیان دانسته‌اند که موجب آرامش روح و جان آنها گردیده است. براساس این آیه خداوند کینه، حسد و دشمنی را قلب‌های اهل بهشت خارج کرده است. این صفات در میان بهشتیان راه ندارد حتی اگر برخی از بهشتیان بر برخی دیگر درجات بالاتری داشته باشند.

کلمه «غِل» را به معنای دشمنی کینه و حسادت معنا کرده‌اند. مکارم شیرازی عالم و مفسر شیعه «غِل» را در اصل به معنی نفوذ مخفیانه چیزی دانسته و به همین جهت آن‌را به حسد، کینه و دشمنی معنا کرده است.

صفت‌هایی از جمله حسادت، ریا و کینه در دنیا وجود دارد؛ زیرا در دنیا فقیر و غنی، ظالم و مظلوم و ... وجود دارد ولی این صفات در میان اهل بهشت وجود نخواهد داشت و خداوند این‌ها را از قلب‌های بهشتیان دور کرده است هر فردی در بهشت در همان جایگاهی که مستحق آن است قرار می‌گیرد بدون اینکه حقی از آنان ضایع شود و یا ظلمی به آنان انجام پذیرد.

شکر بر هدایت

بخشی از آیه ۴۳ اعراف رضایت و خشنودی کامل اهل بهشت را منعکس می‌‏کند. بهشتیان خداوند را شکر می‌کنند که راه رسیدن به بهشت را به آن‌ها نشان داد. آن‌ها می‌گویند «اگر خدا ما را رهبری نمی‌کرد ما خود هدایت نمی‌یافتیم» این تعبیر اشاره به این است که هدایت اختصاص به خداوند دارد و اگر هدایت الهی نباشد انسان به بهشت نمی‌رسد. هدایت نعمت بزرگی دانسته شده که انسان به تنهایی توانایی رسیدن به آن را ندارد.

برخی محققان در اشاره به این بخش از آیه و ارتباط آن با موضوع اختیار انسان چنین آورده‌اند که خداوند مُسَبّب الأسباب (علت همه علت‌ها) است. خداوند به انسان توان می‌دهد تا با اختیار خود کارها را انجام دهد. برخی دیگر از محققان در توضیح این بخش آورده‌اند که دو نوع هدایت وجود دارد. هدایت اول این است که خداوند انسان را خلق کرده و قابلیت پیشرفت معنوی را در او قرار داده است. برای «بارورسازی این قابلیت» پیامبران را فرستاد. و اگر پیامبران نیامده بودند، انسان توانایی هدایت نداشت. هدایت دوم این است که پس از انجام واجبات ترک محرمات، خداوند معرفت را به فرد عطا می‌کند که تحصیل این معرفت در دست انسان نیست و عنایت ویژه‌ی را لازم دارد.

روایتی از امام صادق(ع) نقل شده زمانی که قیامت شود، پیامبر، امیرالمؤمنین و امامان از فرزندان او را فرا می‌خوانند. وقتی شیعیان، آن‌ها را ببینند می‌گویند: الحَمْدُ لِلهِ الَّذِی هَدانا لِهذا .... یعنی خدا ما را به ولایت امیرالمؤمنین و امامان از فرزندانش هدایت فرمود.

معنای ارث‌بردن بهشت

در بخش انتهایی آیه ۴۳ اعراف آمده: «وَ نُودُواْ أَن تِلْکُمُ الجَْنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا کُنتُمْ تَعْمَلُون؛ و به آنان ندا داده می‌شود که این همان بهشتی است که آن را به [پاداش‏] آنچه انجام می‌دادید میراث یافته‌اید». نکاتی پیرامون کلمه ارث در این آیه گفته شده است. مغنیه عالم و مفسر شیعه معتقد است کلمه ارث در این آیه اشاره به این دارد همان‌گونه که ارثیه برای اهلش است، بهشت نیز حق لازم برای افرادی است که عمل کرده‌اند. از نگاه این مفسر ثواب حق است و تَفَضُّل نیست. علامه طباطبایی عالم و مفسر شیعه معتقد است بهشت خلق شده تا مومن و کافر با عمل خود آن‌را به دست آورند. اما کافر به سبب شرک و گناهانش آن‌را از دست می‌دهد و مومن با اعمالش آن‌را به دست می‌آورد.