سوره کوثر

کوثر

< ماعون - کافرون >
شماره سوره	۱۰۸
جزء	۳۰
نزول
ترتیب نزول	۱۵
مکی/مدنی	مکی
اطلاعات آماری
تعداد آیات	۳
تعداد کلمات	۱۰
تعداد حروف	۴۳

سوره کوثر صد و هشتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام قرآن جای دارد. این سوره کوچک‌ترین سوره قرآن است و به دلیل سخن گفتن از نعمتی به نام کوثر برای پیامبر(ص) در نخستین آیه، کوثر نامیده شده و از پیامبر خواسته است تا در برابر این نعمت بزرگ، نماز بخواند و قربانی کند.

حوض کوثر، رودی در بهشت، خیر فراوان، اسلام، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و شفاعت و فراوانی ذریه از مصادیق کوثر معرفی شده‌اند. به اعتقاد بسیاری از علمای شیعه حضرت فاطمه(س) و فرزندانش یکی از مصادیق کوثر هستند؛ زیرا نزول سوره در پاسخ به کسانی است که پیامبر(ص) را بدون نسل و ذریه می‌دانستند.

در فضیلت تلاوت سوره کوثر آمده است کسی که این سوره را در نمازهای روزانه بخواند، روز قیامت از حوض کوثر خواهد نوشید و همنشین رسول خدا در زیر درخت طوبی خواهد بود.

معرفی

نامگذاری

این سوره را از آن رو کوثر نامیده‌اند که در نخستین آیه آن، از نعمتی به نام کوثر سخن گفته است که خدا به پیامبر(ص) اعطا کرده است.

ترتیب و محل نزول

سوره کوثر جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، پانزدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و هشتمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

تعداد آیات و کلمات

سوره کوثر ۳ آیه، ۱۰ کلمه و ۴۳ حرف دارد. این سوره کوچک‌ترین سوره قرآن است.

محتوا

سوره کوثر که مانند سوره‌های ضحی و انشراح، در همه آیاتش پیامبر(ص) را خطاب قرار داده اشاره به نعمتی به نام کوثر دارد که خداوند به پیامبرش عطا کرده است. مفسران کوثر را به خیر فراوان تفسیر کرده‌اند خیری که از پیامبر خواسته شده در برابر آن، نماز بخواند و قربانی کند.

مصادیق کوثر

نوشتار اصلی: کوثر

مفسران در اینکه مصداق کوثر چیست، اختلاف‌نظر دارند. حوض کوثر، رودی در بهشت، خیر فراوان، اسلام، نبوت، قرآن، شمار فراوان اصحاب و پیروان، تعداد زیاد نسل پیامبر و شفاعت از مصادیق کوثر معرفی شده است.

در تفسیر نمونه به نقل از بسیاری از علمای شیعه یکی از مصادیق کوثر را حضرت فاطمه(س) دانسته‌اند؛ زیرا در سوره سخن از کسانی است که پیامبر را بدون نسل و ذریه می‌دانستند، در حالی که نسل پیامبر از دخترش فاطمه(س) ادامه پیدا کرده و همان نسل است که امامت بر عهده او نهاده شده است. عبدالله جوادی آملی (۱۳۱۲ش)، مفسر قرآن، می گوید: ذیل سوره تأیید می‌کند که کوثر و خیر کثیر بودن مربوط به جریان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است که ذات اقدس الهی این بانو را به آن ذات عطا کرده است و از او یازده امام متولد شد که فخر جهان شدند و اینک شرق و غرب عالم را نام مبارک این یازده امام(صلوات الله علیهم اجمعین) و فرزندان اینها دارد اداره می‌کنند.

محتوای سوره کوثر

ناکامی دشمنان اسلام در پرتو عطایای خدا

نکته سوم؛ آیه۳ ناکام ماندن دشمنان پیامبر

نکته دوم؛ آیه۲ وظایف پیامبر در برابر عطایای الهی

نکته اول؛ آیه ۱ عطایای فراوان خدا به پیامبر

وظیفه اول؛ آیه ۲ عبادت و بندگی خدا

وظیفه دوم؛ آیه ۲ قربانی کردن و انفاق از بهترین اموال

شأن نزول

سوره کوثر درباره سخنی که عاص بن وائل، درباره پیامبر(ص) گفت، نازل شده است. او به علت آنکه عبدالله فرزند رسول خدا از دنیا رفته بود و پیامبر پسری نداشت، در جمع بزرگان قریش، از پیامبر با واژه ابتر (بی‌نسل) یاد کرد. خداوند با این سوره، به پیامبر دلداری داد که به او خیر فراوان عطا شده است. همچنین به او بشارت داد که دشمنان او ابتر خواهند بود.

تفسیر واژه نحر

مفسران درباره تفسیر واژه نَحر اختلاف‌نظر دارند. مفسرانی همچون فضل بن حسن طبرسی (درگذشته ۵۴۸ق) و علامه طباطبایی (درگذشته ۱۳۶۰ش) با استناد به روایاتی از شیعه و سنی آن را به بلند کردن دست‌ها و آوردن آنها به هنگام تکبیر در مقابل صورت تفسیر کرده‌اند. اما آیت‌الله مکارم شیرازی (تولد ۱۳۰۵ق) معتقد است که تفسیر آن به قربانی مناسب‌تر است چراکه منظور نفی اعمال بت‌پرستان است که عبادت و قربانی را برای غیر خدا انجام می‌دادند.

خواندن سوره در نمازهای مستحبی

خواندن سوره کوثر، در برخی از نماز‌های مستحبی توصیه شده است؛ از جمله:

• نماز شب یازدهم ماه رمضان: این نماز دو رکعت است؛ در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و بیست مرتبه سوره کوثر خواندمی‌شود.
• نماز شب هیجدهم ماه رمضان: این نماز چهار رکعت است که در هر رکعت یک مرتبه سوره حمد و بیست و پنج مرتبه سوره کوثر خوانده می‌شود.

فضیلت و خواص

نوشتار اصلی: فضائل سور

ابوبصیر از امام صادق(ع) نقل کرده است: کسی که سوره کوثر را در نمازهای روزانه می‌خواند، در روز قیامت از حوض کوثر خواهد نوشید و همنشین رسول خدا در زیر درخت طوبی خواهد بود. در مجمع البیان به نقل از پیامبر(ص) آمده است:‌ کسی که سوره کوثر را قرائت می‌کند، خداوند او را از رودهای بهشت سیراب خواهد کرد و به تعداد قربانی‌هایی که بندگان خدا در روز عید قربان می‌کنند و همچنین قربانی‌های اهل‌کتاب و مشرکان به او پاداش خواهد داد.

سوره کوثر بر سقف یکی از رواق‌های حرم امام حسین(ع)

آثار هنری

سوره کوثر بر بنای برخی حرم‌ها، مساجد، امامزاده‌ها و مدارس علمیه به صورت کتیبه یا کاشی‌کاری نقش بسته است؛ از جمله در داخل ضریح امام حسین(ع)، کتیبه‌ای در آرامگاه شیخ صدوق (ابن بابویه) به خط ابراهیم تهرانی، کتیبه‌ای در مدرسه سپهسالار و کتیبه‌های سردر مسجد سید اصفهان.

متن و ترجمه

سوره کوثر

مـتـن	ترجمه
بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ إِنَّا أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ ﴿١﴾ فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَانْحَرْ ﴿٢﴾ إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْتَرُ ﴿٣﴾	به نام خداوند رحمتگر مهربان ما تو را [چشمه‌] كوثر داديم، (۱) پس براى پروردگارت نماز گزار و قربانى كن. (۲) دشمنت خود بى‌تبار خواهد بود.

سوره پیشین: سوره ماعون	سوره کوثر سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی	سوره پسین: سوره کافرون
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس

پیوند به بیرون

• قرائت سوره کوثر