سوره تین

سوره تین

<<شرح علق>>
شماره سوره	۹۵
جزء	۳۰
نزول
ترتیب نزول	۲۸
مکی/مدنی	مکی
اطلاعات آماری
تعداد آیات	۸
تعداد کلمات	۳۴
تعداد حروف	۱۶۲

سوره تین یا والتین و الزیتون نود و پنجمین سوره قرآن و نازل شده در مکه است. سوره تین با ۸ آیه در جزء سی‌ام قرآن و در گروه سوره‌های مفصلات جای دارد. نام‌گذاری این سوره به تین (انجیر)، به دلیل قسم خوردن خداوند به آن در آیه اول است. محور اصلی سوره تین، تبیین مسئله قیامت و پاداش اُخرَوی است. در برخی روایات منظور از «و التین و الزیتون»، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. از آثار تلاوت سوره تین، سلامتی و یقین و پاداشی معادل پاداش روزه روایت شده است.

چهار قَسَم سوره تین به خط ثلث

نامگذاری

این سوره را به این دلیل «تین» می‌نامند که خداوند در آیه اول به آن سوگند خورده است. تین به معنای انجیر است. سوره تین را گاهی «زیتون» یا «تین و زیتون» می‌نامند.

مفسران درباره معنای کلمه «تین» و «زیتون» چند احتمال داده‌اند: ۱- انجیر و زیتون خوراکی مراد است. ۲. به مسجد دمشق اشاره دارد. ۳. مراد از زیتون مسجد بیت المقدس است. ۴. این دو کلمه به دو کوه در سرزمین شام و بیت المقدس اشاره دارند که به زبان سُریانی آنها را طور تینا و طور زیتا گویند. ۵. امام صادق(ع) در روایتی «والتین والزیتون» را امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دانسته‌ است.

محل و ترتیب نزول

سوره تین جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول بیست و هشتمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است، این سوره در چینش کنونی مُصحَف نود و پنجمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.علامه طباطبایی احتمال مدنی بودن سوره را نیز مطرح کرده است.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره تین ۸ آیه، ۳۴ کلمه و ۱۶۲ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مفصلات (دارای آیه‌های کوتاه) و از سوره‌های کوچک قرآن است. سوره تین از جمله سوره‌هایی است که با سوگند آغاز می‌شود و خداوند به چهار چیز (انجیر، زیتون، طور سینا و شهر مکه)سوگند یاد می‌کند.از انجیر یک بار و از زیتون شش بار در قرآن نام برده شده است.

محتوا

سوره تین درباره برانگیخته‌شدن در قیامت، حسابرسی خداوند و پاداش اُخرَوی سخن می‌گوید. ابتدا به خلقت انسان بر شایسته‌ترین شکل، اشاره می‌کند و سپس به این می‌پردازد که برخی از افراد، بر فطرت اولیه‌شان باقی می‌مانند؛ اما برخی به پست‌ترین مقام می‌رسند. در آخر هم نشان می‌دهد حکمت خداوند بر این است که بین این دو دسته در پاداش، تفاوت بگذارد.

تفسیر

در تفسیر البرهان روایاتی درباره سوره تین نقل شده‌است که در برخی از آنها آمده مراد از «و التین و الزیتون» امام حسن(ع) و امام حسین(ع) هستند. در روایتی از امام صادق(ع) «دین» در آیه هفتم، به ولایت امیرالمؤمنین تفسیر شده و در روایتی دیگر از امام رضا(ع) منظور از «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ» در آیه ششم، امام علی(ع) و شیعیان اویند. همچنین نقل شده‌است مراد از «بلد امین» پیامبر(ص) است.در روایتی امام کاظم(ع) تین را مدینه و زیتون را بیت المقدس و طور سینین را کوفه و بلد الامین را مکه تفسیر کرده است. در روایتی آیه أَ لَيْسَ اللّٰهُ بِأَحْكَمِ الْحٰاكِمِينَ درباره صدور حکم الهی برای روانه شدن دشمنان امیرالمؤمنین به دوزخ و شفاعت او درباره اصحاب، اهلبیت و شیعیانش دانسته شده است.

جوادی آملی فیلسوف و مفسر قرآن در جمع بندی پیام سوره تین می‌گوید: خداوند با دین هم «حکمت نظری» را به انسان آموخت که هست و نیست‌های جهان را بفهمد و هم «حکمت عملی» را در اختیارش نهاد که باید و نبایدهای جهان را درک کند و همه چیز را مسخر او قرار داد که یا خلیفة الله بشود و به «احسن تقویم» و برترین مخلوقات برسد و یا به «اسفل‌السافلین» سقوط کند و در دستگاه ربوبیت خداوند هم تقنین وجود دارد و هم انسانی که اجرا می‌کند و هم دستگاهی هست که داوری دارد و او﴿أَحْکَمِ الْحاکِمینَ﴾ است و داور خدواندی است که هر دو حکمت نظری و عملی را تنظیم کرده است یعنی هم بود و نبود عالم و هم باید و نباید عالم را تنظیم کرد و انسان مسئول و مکلف است هم بود و نبود را در بخش علمی بفهمد که «طَلَبُ‏ الْعِلْمِ‏ فَرِیضَةٌ» و هم باید و نباید را بفهمد و ایمان بیاورد و عمل کند. بعد خود ذات اقدس الهی داور است و داوری می‌کند، او ﴿أَحْکَمِ الْحاکِمینَ﴾ است؛ گرچه دیگران حکمی دارند اما آن حکم نهایی از آنِ خدای سبحان است.

• خلقت انسان به شایسته‌ترین شکل

در تفسیرِ آیه چهارم آمده‌است خداوند چهار قَسَم یاد کرد تا بگوید انسان را از هر نظر شایسته و موزون آفریده‌است. طباطبایی معتقد است که براساس این آیه آدمی بر حسب خلقتش و توانایی‌اش بر دستیابی به علم سودمند وعمل صالح، استعداد این را دارد که به بالاترین مرتبه دست پیدا کند و در پیشگاه پروردگارش از زندگانی جاودانه و سرتاسر سعادت و خالی از شقوت و بدبختی بهره مند گردد.

برگزیدندت ای گُلِ خُرّم		از گلستان اصطفی آدم
حلقه‌ای از «عبادی« اندر گوش		خلعتی از «یُحِبُّهم» بر دوش
دامن این قباء بالایی		تا به خاشاک در نیالایی
ای پریروی «احسن‌التقویم»		حَذَر از اتّباع دیو رجیم
کادمی کو نه در مقام خودست		»اسفل‌السافلین» دیو و ددست

فضیلت

مقالهٔ اصلی: فضائل سور

طبرسی در تفسیر مجمع البیان درباره فضیلت تلاوت سوره تین نوشته است: از پیامبر(ص) نقل است: «هر کس این سوره را بخواند، مادامی که در دنیاست (زنده است)، خداوند دو خصلت به او می‌دهد: سلامتی و یقین، و هنگامی که از دنیا برود، به تعداد کسانی که این سوره را خوانده‌اند، ثواب یک روز روزه را پاداش او قرار می‌دهد.

فضائل دیگری نیز برای این سوره در کتاب ثواب الاعمال نقل شده است. همچنین آمده است دو رکعت نماز در شب سیزدهم ماه شعبان خوانده می‌شود که در هر رکعت بعد از حمد، سوره تین را باید خواند.

متن و ترجمه

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ «۱» وَطُورِ سِينِينَ «۲» وَهَٰذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ «۳» لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ «۴» ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ «۵» إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ «۶» فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ «۷» أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ «۸»

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ «۱»

به نام خداوند رحمتگر مهربان، سوگند به انجیر و زیتون

وَطُورِ سِينِينَ «۲»

و طور سینا

وَهَٰذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ «۳»

و این شهر امن [و امان]

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ «۴»

[که] براستی انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم

ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِينَ «۵»

سپس او را به پست‌ترین [مراتب] پستی بازگردانیدیم

إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَلَهُمْ أَجْرٌ غَيْرُ مَمْنُونٍ «۶»

مگر کسانی را که گرویده و کارهای شایسته کرده‌اند که پاداشی بی منت خواهند داشت

فَمَا يُكَذِّبُكَ بَعْدُ بِالدِّينِ «۷»

پس چه چیز تو را بعد [از این] به تکذیب جزا وامی‌دارد

أَلَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحَاكِمِينَ «۸»

آیا خدا نیکوترین داوران نیست

به نام خداوند رحمتگر مهربان، سوگند به انجیر و زیتون «۱» و طور سینا «۲» و این شهر امن [و امان] «۳» [که] براستی انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم «۴» سپس او را به پست‌ترین [مراتب] پستی بازگردانیدیم «۵» مگر کسانی را که گرویده و کارهای شایسته کرده‌اند که پاداشی بی منت خواهند داشت «۶» پس چه چیز تو را بعد [از این] به تکذیب جزا وامی‌دارد «۷» آیا خدا نیکوترین داوران نیست «۸»

سوره پیشین: سوره شرح	سوره تین سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی	سوره پسین: سوره علق
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس

منابع

• قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
• بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، به تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه موسسه بعثت، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۶ق.
• دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
• دهخدا، علی‌اکبر، لغتنامه، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
• سعدی، مصلح الدین، کلیات سعدی، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ دوازدهم، ۱۳۸۱ش.
• سید بن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، به تحقیق و تصحیح جواد قیومی اصفهانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش.
• شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم، دار الشریف الرضی للنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
• طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۴م.
• قرائتی، تفسیر نور، تهران مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، چاپ يازدهم، ۱۳۸۸ ش.
• طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، با مقدمه محمدجواد بلاغی، تهران، انتشارات ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
• معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.

پیوند به بیرون

• قرائت سوره تین
• مقاله سوره تین در دانشنامه جهان اسلام
• مقاله سوره تین در دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی