 | |
| شماره سوره | ۱۰۹ |
|---|---|
| جزء | ۳۰ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۱۸ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۶ |
| تعداد کلمات | ۲۷ |
| تعداد حروف | ۹۹ |
سوره کافرون، صد و نهمین سوره قرآن و از سورههای مکی است که در جزء سیام جای دارد. این سوره به دلیل اینکه محتوایش درباره کافران است به این نام خوانده شده است. خداوند در این سوره به پیامبر(ص) فرمان میدهد تا مخالفت خود را با شِرک آشکار کند و اعلام نماید که هرگز به دین کافران گرایش پیدا نخواهد کرد و با آنان سازش نمیکند. بر اساس روایات، این سوره زمانی نازل شد که گروهی از مشرکان به پیامبر(ص) پیشنهاد کردند مدتی او به آیین آنان درآید و مدتی آنان به دین اسلام روی آورند.
در فضیلت تلاوت این سوره در روایات آمده، اگر پیش از خواب خوانده شود، موجب ایمنی است و اگر در نمازهای واجب قرائت شود، موجب آمرزش فرد، پدر و مادر و فرزندان او خواهد شد.
این سوره را کافرون نامیدهاند؛ زیرا در مورد کافران نازل شده و با خطاب به آنان آغاز شده است. نامهای دیگری نیز برای این سوره بیان شده است، از جمله «عبادت» و «جَحد». عبادت نامیدن این سوره به این دلیل است که واژه عبادت و مشتقات آن در این سوره بسیار به کار رفته است و «جَحد» به معنای انکار است و به این دلیل به کار رفته که سوره کافرون درباره کسانی سخن میگوید که دین خدا را انکار میکنند.[۱]
سوره کافرون جزو سورههای مکی و در ترتیب نزول، هجدهمین سورهای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و نهمین سوره است[۲] و در جزء ۳۰ قرآن جای دارد. نویسنده تفسیر المیزان مکی و مدنی بودن سوره را اختلافی دانسته ولی معتقد است که از سیاق و نظم حاکم بر آن مکی بودنش ظاهر است. [۳]
سوره کافرون ۶ آیه، ۲۷ کلمه و ۹۹ حرف دارد. این سوره از سورههای کوتاه قرآن و جزو سورههای مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) است. سوره کافرون یکی از چهارقُل است، چهار سورهای که با «قُل» شروع میشوند.[۴]
خداوند در سوره کافرون به رسولش دستور میدهد برائت خود را از آیین بتپرستی علنی کند و خبر دهد که کافران نیز پذیرای دین او نیستند؛ پس نه دین محمد(ص) مورد استفاده آنان است و نه دین آنان، پیامبر(ص) را مجذوب میکند؛ بنابراین کافران باید از این مأیوس شوند که پیامبر با آنان سازشکاری کند.[۵]
محتوای سوره کافرون[۶] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
عدهای از مفسران (از جمله طبری، طوسی، میبدی، زمخشری، طبرسی و ابوالفتوح) در شأن نزول این سوره نوشتهاند عدهای از بزرگان قریش که پیشوایان کفر و گمراهی بودند از ولید بن مغیره، عاص بن وائل، امیه بن خلف، اسود بن عبدالمطلب و حارث بن قیس نزد پیامبر (ص) آمده بودند و پیشنهاد سازشکاری دو جانبه میدادند و میگفتند مدتی (سالی) تو بر دین ما باش و بتها و خدایان ما را بپرست و مدتی (سالی) ما به دین تو درمیآییم و خدای تو را میپرستیم، پیامبر(ص) قاطعانه پیشنهاد آنان را رد کرد و این سوره نازل شد.[۷]
علامه طباطبایی با اشاره به تکرار مضامین در سوره کافرون، این شیوه را نشانهای از جدایی کامل نظام اعتقادی پیامبر(ص) با کافران میداند. از دیدگاه او، این تکرار هرگونه امکان همزیستی اعتقادی را نفی میکند، چرا که هیچ اشتراکی میان «معبود» (الله در برابر بتها) و «شیوه عبادت» (تشریع الهی در مقابل بدعتهای جاهلی) وجود ندارد.[۸] در روایتی از امام صادق(ع) نیز آمده است که این تکرار پاسخی به پیشنهاد «تناوب در عبادت» از سوی قریش بود. آنان میخواستند پیامبر(ص) یک سال بتهایشان را بپرستد و سال بعد آنان خدای پیامبر را عبادت کنند. قرآن با این تکرار، هرگونه احتمال تحقق چنین پیشنهادی را رد میکند.[۹] محیالدین عربی نیز با نگاهی زمانی به این آیات، آیه «لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ» را ناظر بر نفی عبادت غیرخدا در حال و آینده، و آیه («وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُّمْ» را تأکیدی بر عدم پرستش غیرخدا حتی در دوران پیش از بعثت میداند.[۱۰]
علامه طباطبایی تفسیر آیه «لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ» دیدگاه برخی مفسران که دین را به معنای پاداش گرفتهاند رد میکند و آن را خلاف ظاهر آیه میداند. از نظر او این آیه به معنای تأیید تکثرگرایی دینی نیست، بلکه صرفاً بیانگر موضعگیری نهایی دو جبهه حق و باطل است.[۱۱] علامه طباطبایی معتقد است این آیه نه به معنای آزادی مطلق دینی است و نه دستوری برای عدم مواجهه با شرک. بلکه بیانگر جدایی نهایی حق از باطل است، به گونهای که پیامبر(ص) هرگز به شرک گرایش نمییابد و مشرکان نیز دعوت حق را نمیپذیرند.[۱۲]
در فضیلت تلاوت این سوره آمده، شخصی به پیامبر اکرم(ص) گفت به من چیزی بیاموز كه هنگام خواب بگویم. پیامبر(ص) سفارش کرد هرگاه میخواهی بخوابی، سوره كافرون را بخوان و بخواب كه آن مایه ایمنی از شرک است.[۱۳] روایت شده ثواب تلاوت این سوره برابر با تلاوت یکچهارم قرآن است.[۱۴] همچنین بنابر روایت امام صادق(ع) هر كس سوره كافرون و اخلاص را در نمازهای واجب خود بخواند خداوند او و پدر و مادر و فرزندانش را می آمرزد.[۱۵] و ایشان باز فرموده: در دو ركعت نماز صبح، هر سورهای را كه دوست داری بخوان؛ ولی من دوست دارم سوره اخلاص و كافرون را بخوانم.[۱۶] خواندن سوره کافرون در رکعت اول از نافله مغرب نیز توصیه شده است. [۱۷]
در روایات برای تلاوت این سوره خواصی چون دور شدن شیطان از قاری آن[۱۸]، استجابت دعا اگر ده بار هنگام طلوع خورشید خوانده شود،[۱۹] یا دیدن پیامبر(ص) در خواب اگر در شب جمعه صد بار تلاوت شود،[۲۰] ذکر شده است.
طبق فتوای فقهای شیعه، اگر نمازگزار پس از خواندن سوره حمد، سوره کافرون یا توحید را آغاز کرده باشد، نمی تواند آن را قطع کند و سوره دیگری بخواند؛ اما در سایر سوره ها اگر به نصف سوره نرسیده باشد، می تواند آن را قطع کند و سوره دیگری بخواند.[۲۱]
﴿قُلْ يَا أَيُّهَا الْكَافِرُونَ ١ لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ ٢ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ٣ وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَا عَبَدْتُمْ ٤ وَلَا أَنْتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ ٥ لَكُمْ دِينُكُمْ وَلِيَ دِينِ ٦﴾
﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. بگو ای کافران ١ آنچه میپرستید نمیپرستم ٢ و آنچه میپرستم شما نمیپرستید ٣ و نه آنچه پرستیدید من میپرستم ٤ و نه آنچه میپرستم شما میپرستید ٥ دین شما برای خودتان و دین من برای خودم ٦﴾
| سوره پیشین: سوره کوثر |
سوره کافرون سورههای مکی • سورههای مدنی |
سوره پسین: سوره نصر |
|
۱.فاتحه ۲.بقره ۳.آلعمران ۴.نساء ۵.مائده ۶.انعام ۷.اعراف ۸.انفال ۹.توبه ۱۰.یونس ۱۱.هود ۱۲.یوسف ۱۳.رعد ۱۴.ابراهیم ۱۵.حجر ۱۶.نحل ۱۷.اسراء ۱۸.کهف ۱۹.مریم ۲۰.طه ۲۱.انبیاء ۲۲.حج ۲۳.مؤمنون ۲۴.نور ۲۵.فرقان ۲۶.شعراء ۲۷.نمل ۲۸.قصص ۲۹.عنکبوت ۳۰.روم ۳۱.لقمان ۳۲.سجده ۳۳.احزاب ۳۴.سبأ ۳۵.فاطر ۳۶.یس ۳۷.صافات ۳۸.ص ۳۹.زمر ۴۰.غافر ۴۱.فصلت ۴۲.شوری ۴۳.زخرف ۴۴.دخان ۴۵.جاثیه ۴۶.احقاف ۴۷.محمد ۴۸.فتح ۴۹.حجرات ۵۰.ق ۵۱.ذاریات ۵۲.طور ۵۳.نجم ۵۴.قمر ۵۵.الرحمن ۵۶.واقعه ۵۷.حدید ۵۸.مجادله ۵۹.حشر ۶۰.ممتحنه ۶۱.صف ۶۲.جمعه ۶۳.منافقون ۶۴.تغابن ۶۵.طلاق ۶۶.تحریم ۶۷.ملک ۶۸.قلم ۶۹.حاقه ۷۰.معارج ۷۱.نوح ۷۲.جن ۷۳.مزمل ۷۴.مدثر ۷۵.قیامه ۷۶.انسان ۷۷.مرسلات ۷۸.نبأ ۷۹.نازعات ۸۰.عبس ۸۱.تکویر ۸۲.انفطار ۸۳.مطففین ۸۴.انشقاق ۸۵.بروج ۸۶.طارق ۸۷.اعلی ۸۸.غاشیه ۸۹.فجر ۹۰.بلد ۹۱.شمس ۹۲.لیل ۹۳.ضحی ۹۴.شرح ۹۵.تین ۹۶.علق ۹۷.قدر ۹۸.بینه ۹۹.زلزله ۱۰۰.عادیات ۱۰۱.قارعه ۱۰۲.تکاثر ۱۰۳.عصر ۱۰۴.همزه ۱۰۵.فیل ۱۰۶.قریش ۱۰۷.ماعون ۱۰۸.کوثر ۱۰۹.کافرون ۱۱۰.نصر ۱۱۱.مسد ۱۱۲.اخلاص ۱۱۳.فلق ۱۱۴.ناس | ||
| تقسیمات قرآن |
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| صفات سورهها و آیات | |||||||
| ترجمه قرآن |
| ||||||
| تفسیر قرآن |
| ||||||
| علوم قرآن | تجوید • اعجاز قرآن • قرائت • اصالت قرآن • اعجاز عددی قرآن • اعجاز علمی قرآن • نظریه صرفه • غریب القرآن • اسباب نزول • فضائل سور • نزول قرآن • تمثیلات قرآنی • شفابخشی قرآن ← علوم قرآنی | ||||||
| دانشنامهها و فرهنگها | |||||||
| آیینها | |||||||
| وابسته | مصحف • مصحف علی • مصحف عثمانی • وحی • تلاوت قرآن • ثقلین • جری و انطباق • قرآن و علم • انقطاع وحی • ثقل اکبر • باطن قرآن • نظریه خلق قرآن • فهرست سورههای قرآن • فهرست اعلام قرآنی • فصل الخطاب • صیانة القرآن من التحریف • قرآنسوزی • حفظ قرآن • نمایشگاه بینالمللی قرآن کریم • محفل (برنامه تلویزیونی) • درسهایی از قرآن (برنامه تلویزیونی) • خبرگزاری ایکنا • دارالقرآن • تفأل به قرآن • مصحف مشهد رضوی • قرآنپژوهی | ||||||
| مفصلات طوال | |
|---|---|
| مفصلات میانه | |
| مفصلات کوتاه | |
