آیه بیعت رضوان

آیه بیعت رضوان

مشخصات آیه
نام آیه	آیه بیعت رضوان • آیه رضوان • آیه بیعت
واقع در سوره	فتح
شماره آیه	۱۸
جزء	۲۶
اطلاعات محتوایی
موضوع	اعتقادی
درباره	بیعت رضوان •

آیه بیعت رضوان یا آیه رضوان (سوره فتح: ۱۸) رضایت خدا را از مؤمنان شرکت‌کننده در بیعت رضوان در سال ۶ هجری قمری اعلان می‌کند. به گفته علی بن ابراهیم قمی، نویسنده تفسیر قمی، آيه شرط (آیه ۱۰ سوره فتح)، پس از آيه بيعت رضوان نازل شده و خدا در آن شرط رضایت از مؤمنان را اطاعت از دستور پيامبر اکرم(ص) و پرهیز از پیمان‌شکنی قرار داده است.

به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعه، خدا به مؤمنان فداکاری که در بیعت رضوان با پیامبر(ص) بیعت کردند، ۴ پاداش بزرگ داد: خشنودی خدا، سکینه و آرامش، فتح نزدیک و غنائم فراوان مادی.

متن و ترجمه آیه

لَقَدْ رَضِيَ اللهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبَايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ مَا فِى قُلُوبِهِمْ فَأَنزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَأَثَابَهُمْ فَتْحًا قَرِيبًا

خداوند از مؤمنان- هنگامى كه در زير آن درخت با تو بيعت كردند- خشنود شد؛ خدا آنچه را در درون دل‌هايشان از ايمان و صداقت نهفته بود می‌‏دانست؛ از اين رو آرامش را بر دل‌هايشان نازل كرد و پيروزى نزديكى را پاداش آنها قرار داد.

نام و محتوا

آیه ۱۸ سوره فتح که در آن واقعه بیعت رضوان بیان شده، به نام آیه بیعت رضوان نامیده شده‌است. همچنین در این آیه خدا از مؤمنانی که در سال ۶ هجری قمری در بیعت رضوان با رسول اکرم(ص) بیعت کردند، ابراز رضایت کرده و به همین جهت، آیه رضوان نیز نامیده شده‌است. هرچند برخی آیه ۱۰ سوره فتح را آیه بیعت رضوان شمرده‌اند؛ ولی نظر صحیح، آیه ۱۸ سوره فتح است زیرا در آن قرینه‌هایی وجود دارد که به بیعت رضوان اشاره می‌کند.

به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعه، خدا به مؤمنان فداکاری که در لحظه‌ای حساس با پیامبر(ص) بیعت کردند، چند پاداش بزرگ داد:

1. خشنودی خدا که بزرگترین پاداش است و در آیه ۷۲ سوره توبه نیز آمده: «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللهِ أَکْبَرُ.» یعنی رضا و خشنودی خداوند از همه نعمت‌های بهشتی برتر است.
2. سکینه و آرامشی که خدا بر آنها نازل کرد آن چنان آرامشی که در میان انبوه دشمنان در نقطه دور دستی از شهر و دیار خود، در میان سلاح‌های آماده آنها، با نداشتن اسلحه کافی (چون برای زیارت آمده بودند نه برای جنگ) ترس و وحشتی به دل راه نمی‌دادند، و همچون کوه استوار و پا بر جا ایستاده بودند: «فَعَلِمَ ما فِی قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّکِینَةَ عَلَیْهِمْ.»
3. فتح نزدیک: این فتح که به گفته اکثر مفسران، فتح خیبر بود. تعبیر به" قریبا" تاییدی است بر اینکه منظور" فتح خیبر" است، زیرا این فتح در آغاز سال هفتم هجرت به فاصله چند ماه بعد از ماجرای حدیبیه تحقق یافت.
4. غنائم فراوان مادی بود چنان که در آیه بعد می‌فرماید:" پاداش دیگر غنائم کثیری است که آن را به دست می‌آورند" (وَ مَغانِمَ کَثِیرَةً یَأْخُذُونَها). یکی از این غنائم همان غنائم خیبر بود که در فاصله کوتاهی به دست مسلمانان افتاد، و با توجه به ثروت بی حساب یهود خیبر، این غنائم از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بود. ولی محدود ساختن غنائم به غنائم خیبر دلیل قطعی ندارد، و می‌تواند غنائم سایر جنگ‌های اسلامی را که بعد از فتح حدیبیه رخ داد در بر گیرد.

به نوشته محمد ثقفی تهرانی، فقیه و مفسر شیعی، در بيعت رضوان مسلمانان پیمان بستند تا ديگر از فرمان پيغمبر(ص) تخلف نکنند و آيه لقد رضى الله عن المؤمنين كه آيه رضوان خوانده شده، نازل شد و بيعت با پيغمبر بيعت با خدا است .

جستارهای وابسته

• صلح حدیبیه
• بیعت رضوان
• غزوه خیبر