سوره انفطار هشتاد و دومین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام قرآن جای دارد. این سوره را «إنفطار» می‌نامند چون در اولین آیه آن از انفطار به معنای پاره شدن و ازهم گسستن آسمان سخن به میان آمده است. سوره انفطار درباره وقوع قیامت، شرایط و نشانه‌های آن سخن می‌گوید و از سرنوشت و جایگاه ابرار (نیکان) و فُجّار (بدکاران) خبر می‌دهد.
در فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر (ص) نقل شده هر كس سوره انفطار را قرائت كند، خداوند به تعداد همه قبرها و ده برابر قطره‌های برف و باران به او حسنه می‌دهد.
این سوره را اِنفطار نامیده‌اند؛ زیرا در اولین آیه آن، از انفطارِ آسمان، به معنای پاره‌شدن و از هم گسستن آسمان به هنگام قیامت، سخن به میان آمده است. نام دیگر این سوره إنفَطَرَت است.[۱]
سوره انفطار ۱۹ آیه، ۸۱ کلمه و ۳۳۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مفصلات (دارای آیات کوتاه) است.[۳]
محتوا
سوره انفطار درباره وقوع قیامت و شرایط و نشانه‌های آن و حوادثی سخن می‌گوید که در پایان جهان رخ می‌دهد؛ همچنین انسان را به نعمت‌های خداوند که سراسر وجود او را گرفته است توجه می‌دهد و با تقسیم‌بندی انسان‌ها به دو گروه ابرار (نیکان) و فُجّار (بدکاران)، درباره سرنوشت و جایگاه هر کدام سخن می‌گوید و اینکه فرشتگانی گرامی کِرامًا کاتِبِینَ اعمال هر انسانی را ثبت و ضبط می‌کنند.[۴]
ترجمه: اى انسان، چه چيز تو را در باره پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته؟
در تفسیر نمونه آمده است، هدف این آیه در هم شکستن غرور و بیدار کردن انسان از خواب غفلت است.[۶]علامه طباطبایی نیز براین باور است که این آیه استفهام توبیخی است که انسان را برای کفرانی توبیخ می کند که عذرش پذیرفته نیست و آن کفران نعمت پروردگاری کریم است و معذور نبودنش نیز به این سبب است که خداوند در آیات قرآن [یادداشت ۱]صریحاً اعلان فرموده که کفران نعمت خداوند نتیجه اش عذاب و محرومیت است. [۷] بر اساس روایتی پیامبر اکرم(ص) پس از که این آیه را تلاوت کرد، فرمود جهل انسان باعث غرور اوست. [۸] در نهج البلاغه نیز خطبه‌ای از امام علی(ع) درباره این آیه نقل شده است. امام(ع) در این خطبه انسان را مخاطب قرار می‌دهد و گلایه می‌کند چرا آدمی جرئت بر گناه یافته و مغرور شده است و اصلاً نگرانِ این دردش نیست و حال آنکه که در بسیاری از سختی‌ها نگران دیگران است. چگونه بیمِ شبیخونِ خشم خداوند او را از این خواب غفلت بیدار نمی‌کند و چگونه با ناتوانی و ضعفش در مقابل پروردگارش جرئت معصیت دارد؛ پروردگاری که کریم است و احسان و فضلش را از بنده‌اش دریغ نداشته و او را لحظه‌ای از لطفش محروم نکرده است.[۹]
در تفسیر مجمع البیان از پیامبر (ص) نقل شده هر كس سوره انفطار را قرائت كند، خداوند به تعداد همه قبرها به او حسنه و به عدد هر قط‌ره‌ای به او صد حسنه می‌دهد و امورش را در قیامت اصلاح می کند.[۱۰] همچنین از پیامبر(ص) آمده است هر کس خوش دارد در قیامت به من بنگرد، چنان‌که با چشم سر می‌بیند، سوره‌های تکویر، انفطار و انشقاق را قرائت کند.[۱۱]شیخ صدوق در روایتی از امام صادق (ع) نقل می‌کند هر كس سوره انفطار و انشقاق را در نمازهایواجب یا مستحب خود قرائت کند، خداوند حاجت‌ها و خواسته‌هایش را روا می‌دارد و بین او و خداوند حجابی نخواهد بود و همواره خداوند با نظر عنایت به او می‌نگرد تا از حسابرسی مردم فارغ گردد.[۱۲]
در منابع حدیثی برای قرائت این سوره خواصی چون خلاصی از زندان،[۱۳] ایمنی از رسوایی در روز قیامت و قوی‌شدن دید چشم و برطرف شدن دردهای چشمی[۱۴] ذکر شده است.
﴿روزی که کسی برای کسی هیچ اختیاری ندارد و در آن روز فرمان از آن خداست ١٩﴾
﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. آنگاه که آسمان زهم بشکافد ١ و آنگاه که اختران پراکنده شوند ٢ و آنگاه که دریاها از جا برکنده گردند ٣ و آنگاه که گورها زیر و زبر شوند ٤ هر نفسی آنچه را پیش فرستاده و بازپس گذاشته بداند ٥ ای انسان چه چیز تو را دربارهٔ پروردگار بزرگوارت مغرور ساخته ٦ همان کس که تو را آفرید و [اندام] تو را درست کرد و [آنگاه] تو را سامان بخشید ٧ و به هر صورتی که خواست تو را ترکیب کرد ٨ با این همه شما منکر [روز] جزایید ٩ و قطعاً بر شما نگهبانانی [گماشته شده]اند ١٠ [فرشتگان] بزرگواری که نویسندگان [اعمال شما] هستند ١١ آنچه را می‌کنید می‌دانند ١٢ قطعاً نیکان به بهشت اندرند ١٣ و بی‌شک بدکاران در دوزخند ١٤ روز جزا در آنجا درآیند ١٥ و از آن [عذاب] دور نخواهند بود ١٦ و تو چه دانی که چیست روز جزا ١٧ باز چه دانی که چیست روز جزا ١٨ روزی که کسی برای کسی هیچ اختیاری ندارد و در آن روز فرمان از آن خداست ١٩﴾
