بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ أَرَأَيْتَ الَّذِي يُكَذِّبُ بِالدِّينِ «۱» فَذَٰلِكَ الَّذِي يَدُعُّ الْيَتِيمَ «۲» وَلَا يَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ الْمِسْكِينِ «۳» فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ «۴» الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ «۵» الَّذِينَ هُمْ يُرَاءُونَ «۶» وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ «۷»
سوره ماعون
 | |
| شماره سوره | ۱۰۷ |
|---|---|
| جزء | ۳۰ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۱۷ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۷ |
| تعداد کلمات | ۲۵ |
| تعداد حروف | ۱۱۴ |
سوره ماعُون یا سوره أَرَأَيْتَ الَّذِي صد و هفتمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. نام ماعون از کلمه آخر این سوره گرفته شده و به معنای زکات یا هر چیز مفیدی است. در این سوره صفات منکران قیامت آمده است. قرآن می‌گوید این افراد انفاق نمی‌کنند، نماز را سَرسَری می‌گیرند و ریا می‌کنند.
گفته شده است سوره ماعون درباره ابوسفیان نازل شد. فضیلت‌هایی برای تلاوت این سوره ذکر شده است، از جمله اینکه هر كس سوره ماعون را پس از نماز عشا قرائت کند، خداوند او را می‌بخشد و تا وقت اذان صبح او را حفظ می‌كند.
معرفی
- نامگذاری
این سوره را ماعون و سوره «أَرَأَيْتَ الَّذِي» نامیده‌اند. نام ماعون از انتهای سوره و نام «أَرَأَيْتَ الَّذِي» از آغاز سوره گرفته شده‌است.[۱] درباره معنای ماعون گفته شده‌است، در زمان جاهلیت به هر منفعتی (یا هر وسیله مفید) ماعون گفته می‌شد و بعد از اسلام به زکات، ماعون گفتند.[۲] نام‌های دیگر این سوره را «دین» و «تکذیب» گفته‌اند. زیرا این دو موضوع، از مضامین این سوره‌اند.[۳]
- محل و ترتیب نزول
سوره ماعون جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، هفدهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده‌است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و هفتمین سوره است[۴] و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.علامه طباطبایی هر دو احتمال مکی و مدنی بودن سوره را ممکن دانسته و گفته که برخی نیز نصف آن را مکی و نصف دیگر را مدنی دانسته‌اند. [۵]
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره ماعون ۷ آیه، ۲۵ کلمه و ۱۱۴ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفصّلات (دارای آیات کوتاه) است.[۶]
محتوا
در این سوره صفات و اعمال منکران قیامت در پنج مرحله بیان شده‌است، اینکه به دلیل انکار این روز بزرگ، از انفاق در راه خدا و کمک به یتیمان و مسکینان سر باز می‌زنند و نماز را سَرسَری می‌گیرند و ریاکارند و به نیازمندان کمک نمی‌کنند.[۷] المیزان محور سوره را تهدید کسانی دانسته که ادعای دین دارند ولی برخوردار از ویژگی‌های منافقان هستند ویژگی‌هایی که با ایمان به معاد و کیفر و پاداش سازگاری ندارد مانند: غفلت از نماز و ریا در اعمال و محروم ساختن دیگران حتی از وسایل ضروری زندگی. [۸]محی الدین عربی صفات و ویژگی‌هایی این گروه از مردمان و آثار این صفات را اینگونه بر شمرده است: محرومیت از حقیقتِ توحید، سرگرم شدن به جزئیات و امور جزئی، بی اعتقادی به روز جزا ، اعتماد کامل داشتن به عالم ماده و دل بستن به طبیعت و در نتیجه دوست نداشتن خداوند، محرومیت از فضیلت عدالت به سبب گرفتار شدن به رذائل اخلاقی و دور شدن از فضائل، محروم بودن از خوف و رجا وغفلت از کمال، جهل به معاد...به واسطه ایمن ویژگی ها این گروه از مردم به هیچ کس کمکی نمی کنند و در نتیجه هر گز روی رستگاری را نخواهند دید. [۹]
شأن نزول
درباره شأن نزول سوره ماعون آمده است این سوره درباره ابوسفیان نازل شد که هر روز دو شتر بزرگ برای خود و یارانش نحر می‌کرد؛ اما روزی یتیمی آمد و تقاضای چیزی کرد و ابوسفیان او را با عصا زد و از خود راند.[۱۱]
فضیلت و خواص
از پیامبر(ص) روایت شده هر كس سوره ماعون را پس از نماز عشا قرائت کند، خداوند او را می‌بخشد و تا وقت اذان صبح او را حفظ می‌كند.[۱۲] از امام صادق(ع) نیز نقل شده است هر كس سوره ماعون را بعد از نماز عصر بخواند تا عصر روز بعد در حفظ و امان خداوند خواهد بود.[۱۳] در روایات دیگر آمده است خواندن سوره ماعون در نماز واجب و مستحب موجب می‌شود خداوند نماز و روزه فرد را بپذیرد و [دیگر] کارهایش را حسابرسی نكند.[۱۴]
متن و ترجمه
به نام خداوند رحمتگر مهربان، آیا کسی را که [روز] جزا را دروغ می‌خواند دیدی «۱» این همان کس است که یتیم را بسختی می‌راند «۲» و به خوراک دادن بینوا ترغیب نمی‌کند «۳» پس وای بر نمازگزارانی «۴» که از نمازشان غافلند «۵» آنان که ریا می‌کنند «۶» و از [دادن] زکات [و وسایل و مایحتاج خانه] خودداری می‌ورزند «۷»
| سوره پیشین: سوره قریش |
سوره ماعون سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی |
سوره پسین: سوره کوثر |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۹.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۶، ص۳۱۶.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۹.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۶۷.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۹.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵،ص ۶۰۲
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۶۸.
- ↑ ابن العربی، تفسیر ابن عربی، ۱۴۲۲ق، ج۲، ص۴۳۳.
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۵۶
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۷۶۷.
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۷۶۷
- ↑ شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۶
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- ابن العربی، محی الدین، تفسیر ابن عربی، تحقيق، تصحیح و مقدمه: الشيخ عبد الوارث محمد علي، الطبعة: الأولى سنة الطبع: ۱۴۲۲ - ۲۰۰۱م، المطبعة: لبنان/ بيروت - دار الكتب العلمية، الناشر: دار الكتب العلمية.
- بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، بنیاد بعثت، ۱۴۱۶ق.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاء الدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، به تحقیق صادق حسن زاده، تهران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: بیستونی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۹۰ش.
- طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، به تحقیق احمد حسینی اشکوری، تهران، نشر مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چ۱، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.
پیوند به بیرون