آیه اطعام: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←شأن نزول |
جز ←منابع |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* قرآن کریم. | * قرآن کریم. | ||
*ابراهیمیان، فرامرز، « بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه درباره شأن نزول سوره هل اتی»، در مجله سراج منیر، شماره ۱۸، تابستان ۱۳۹۴. | * ابراهیمیان، فرامرز، « بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه درباره شأن نزول سوره هل اتی»، در مجله سراج منیر، شماره ۱۸، تابستان ۱۳۹۴. | ||
*ابن تیمیه حرانی، قاسم بن محمد، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. | * ابن تیمیه حرانی، قاسم بن محمد، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق. | ||
* انصاری، محمدعلی (خلیفه شوشتری)، اهل البیت علیهم السلام: امامتهم حیاتهم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۴ق. | * انصاری، محمدعلی (خلیفه شوشتری)، اهل البیت علیهم السلام: امامتهم حیاتهم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۴ق. | ||
* بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | * بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق. | ||
* حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر محمودی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق. | |||
* دیلمی، حسین بن محمد، ارشاد القلوب، مقدمه از شهاد الدین مرعشی، ترجمه هدایت الله مسترحمی، تهران، کتابفروشی بوذر جمهری(مصطفوی)، ۱۳۳۸ش. | * دیلمی، حسین بن محمد، ارشاد القلوب، مقدمه از شهاد الدین مرعشی، ترجمه هدایت الله مسترحمی، تهران، کتابفروشی بوذر جمهری(مصطفوی)، ۱۳۳۸ش. | ||
* روحانی نیا، عبدالرحیم، فروغ غدیر، قم، مشهور، ۱۳۸۶ش. | * روحانی نیا، عبدالرحیم، فروغ غدیر، قم، مشهور، ۱۳۸۶ش. | ||
* زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، قم، نشر البلاغه، ۱۴۱۵ق. | * زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، قم، نشر البلاغه، ۱۴۱۵ق. | ||
* قرطبی، محمد بن محمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش. | |||
* مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم و تحقیق احمدعلی بابایی، قم، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۸۷ش. | * مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم و تحقیق احمدعلی بابایی، قم، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۸۷ش. | ||
* مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش. | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{امام علی (ع)}} | {{امام علی (ع)}} | ||
نسخهٔ ۱۹ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۱۵:۵۴
 تابلو خوشنویسی با عنوان آیه اطعام | |
| مشخصات آیه | |
|---|---|
| نام آیه | اطعام |
| واقع در سوره | انسان |
| شماره آیه | ۸ |
| جزء | ۲۹ |
| اطلاعات محتوایی | |
| شأن نزول | دارد |
| مکان نزول | مدینه |
| موضوع | اعتقادی -اخلاقی |
| درباره | امام علی وخانواده‌اش |
آیه اِطْعام (انسان: ۸) درباره بخشش امام علی(ع) و خانواده‌اش نازل شد. طبق احادیث و بنابر نظر مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنت، حضرت علی(ع)، فاطمه (س) و خادم آنان فضه به خاطر شفای بیماری حسنین (ع) سه روز روزه گرفتند و هر سه روز هنگام افطار با اینکه خود گرسنه بودند، بخشی از غذایشان را به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند.
نام و متن آیات
آیه هشتم سوره انسان (و آیات کناری آن) به آیه اطعام مشهور است.[۱] متن این آیه و آیات قبل و بعد آن چنین است:
إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا ﴿٥﴾ عَيْنًا يَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللَّـهِ يُفَجِّرُونَهَا تَفْجِيرًا ﴿٦﴾ يُوفُونَ بِالنَّذْرِ وَيَخَافُونَ يَوْمًا كَانَ شَرُّهُ مُسْتَطِيرًا ﴿٧﴾ وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىٰ حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا ﴿٨﴾ إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّـهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا ﴿٩﴾
به یقین ابرار (و نیکان) از جامی می‌نوشند که با عطر خوشی آمیخته است،(٥) از چشمه‌ای که بندگان خاص خدا از آن می‌نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جاری می‌سازند! (۶) آنها به نذر خود وفا می‌کنند، و از روزی که شرّ و عذابش گسترده است می‌ترسند، (۷) و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند، به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می‌دهند! (۸) (و می‌گویند:) ما شما را بخاطر خدا اطعام می‌کنیم، و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی‌خواهیم! (۹)
شأن نزول
آیه اطعام بنابر نظر مفسران شیعه[۲] و برخی از مفسرین اهل سنت[۳] در شأن اهل بیت(ع) نازل شده است. علامه امینی در کتاب الغدیر از ۳۴ تن از علمای اهل سنت نام برده که با اتکا به نقل متواتر، معتقدند این آیات در شأن اهل بیت(ع) نازل شده و از فضائل امام علی(ع) و فاطمه(س) و حسنین (ع) است. بنابر نظر علمای شیعه، ۱۸ آیه از این سوره (و یا مجموع سوره انسان) در شأن اهل بیت(ع) نازل شده است.[۴]
ابن تیمیه معتقد است این سوره در مکه نازل شده و ارتباطی با اهل بیت ندارد.[۵] این گفته برخلاف نظر تعداد زیادی از عالمان اهل سنت بوده و پاسخ‌هایی در رد آن داده شده است.[۶] به گفته ناصر مکارم شیرازی، از مفسران معاصر شیعه، مفسران شیعه اتفاق نظر دارند که این سوره در مدینه نازل شده است.[۷] قرطبی، از مفسران اهل سنت در قرن هفتم قمری، نیز بر آن است که مشهور علمای اهل سنت این سوره را مدنی دانسته‌اند.[۸]
داستان نزول
زمخشری از مفسران اهل سنت می‌نویسد:
- «از ابن عباس نقل شده است که حسن و حسین دچار بیماری شدند. رسول خدا(ص) همراه با جمعی از یاران به عیادت آن دو آمدند و به علی گفتند: ای ابوالحسن خوب است برای تندرستی فرزندانت نذری کنی. علی و فاطمه و فضه نذر کردند که اگر آن دو شفا یابند سه روز روزه بگیرند. هر دو شفا یافتند. علی سه من جو قرض کرد. فاطمه یک سوم آن را آسیاب کرد و نان پخت. هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت: ای اهل بیت محمد، مسکینی از مساکین مسلمان هستم، به من خوراکی دهید که خداوند به شما از مائده‌های بهشتی دهد. او را بر خود مقدم داشتند و نان‌ها را به او بخشیدند و با آب افطار کردند. فردای آن روز نیز روزه گرفتند. چون شب شد و غذا به میان آوردند، یتیمی بر در آمد. این بار هم غذای خود را به او بخشیدند. روز سوم هم به همان ترتیب روزه داشتند و هنگام افطار، اسیری پیدا شد، و باز نان جوین خود را به او بخشیدند. چون صبح شد علی(ع)، دست حسن و حسین را گرفت و به نزد پیامبر (ص) رفتند. چون آنان را دید که از شدت گرسنگی می‌لرزند، فرمود: از دیدن حال شما حال ناگواری پیدا می‌کنم. برخاست و همراه آنان به منزل‌شان رفت و فاطمه را دید که در محراب عبادت است و شکمش به پشتش چسبیده و چشم‌هایش گود رفته است. از دیدن او اندوهگین شد. آنگاه جبرئیل نازل شد و گفت خداوند تو را به چنین اهل بیتی تهنیت می‌گوید و این سوره را قرائت کرد.»[۹]
برخی از مفسران این داستان را مربوط به یک روز می‌دانند نه سه روز؛ و گفته‌اند که آیه در شأن حضرت علی نازل شده است. حضرت برای یک یهودی کاری انجام داد و در برابر آن مقداری جو دریافت کرد. جو را به خانه آورد. یک سوم آن را آسیاب و با آن طعامی آماده کردند، هنگامی که طعام آماده شد، مسکینی وارد شد، حضرت طعام را به او دادند. سپس ثلث دوم آن را آسیاب کردند و با آن طعامی آماده کردند و هنگامی که طعام آماده شد یتیمی وارد شد و در مرتبه سوم هنگامی که غذا آماده شد اسیری از مشرکین آمد و غذا را به او دادند.[۱۰]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- قرآن کریم.
- ابراهیمیان، فرامرز، « بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه درباره شأن نزول سوره هل اتی»، در مجله سراج منیر، شماره ۱۸، تابستان ۱۳۹۴.
- ابن تیمیه حرانی، قاسم بن محمد، منهاج السنة النبویه فی نقض کلام الشیعة القدریة، تحقیق محمد رشاد سالم، ریاض، جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامیة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- انصاری، محمدعلی (خلیفه شوشتری)، اهل البیت علیهم السلام: امامتهم حیاتهم، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۲۴ق.
- بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.
- حسکانی، عبیدالله بن عبدالله، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تحقیق محمدباقر محمودی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق.
- دیلمی، حسین بن محمد، ارشاد القلوب، مقدمه از شهاد الدین مرعشی، ترجمه هدایت الله مسترحمی، تهران، کتابفروشی بوذر جمهری(مصطفوی)، ۱۳۳۸ش.
- روحانی نیا، عبدالرحیم، فروغ غدیر، قم، مشهور، ۱۳۸۶ش.
- زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، قم، نشر البلاغه، ۱۴۱۵ق.
- قرطبی، محمد بن محمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو، چاپ اول، ۱۳۶۴ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم و تحقیق احمدعلی بابایی، قم، انتشارات دار الکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، ۱۳۸۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش.
فضائل اهل البیت علیهم‌السلام | ||
|---|---|---|
| قرآن |  | |
| روایات | ||
| وقایع | ||
| کتاب‌ها | مناقب • الثاقب فی المناقب • خصائص الأئمة • الیقین • نوادر المعجزات • اثبات الهداة • تأویل الآیات الظاهرة • الرسالة العلویة • الدر النظیم • عیون المعجزات • فضائل الخمسة • الکلمة الغراء • المناقب و المثالب • ریاض الابرار • فضائل اهل بیت • الهدایة الکبری • مدینة المعاجز • الخرائج و الجرائح • تنزیه الانبیاء • نور الابصار • نظم درر السمطین • فرائد السمطین • تذکرة الخواص • جواهر العقدین • الانوار الباهرة • مناقب آل محمد • مطالب السؤول • اتحاف السائل • المعیار و الموازنة • احیاء المیت • معارج الوصول • نخب المناقب • الفصول العلیة • غایة المرام فی فضائل علی | |
| مرتبط | ||
- ↑ رجوع کنید به: روحانی نیا، فروغ غدیر، ۱۳۸۶ش، ص۱۴۶؛ انصاری، اهل البیت علیهم السلام، ۱۴۲۴ق، ص۱۷۳؛ دیلمی، ارشاد القلوب، ۱۳۳۸ش، ج۲، ص۱۳۶.
- ↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۲۱۱؛
- ↑ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۰۳-۴۰۸؛
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۷ش، ج۵، ص۳۵۰.
- ↑ ابن تیمیه، منهاج السنة النبویه، ۱۴۰۶، ج۷، ص۱۷۴-۱۸۶.
- ↑ ابراهیمیان، «بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه درباره شأن نزول سوره هل اتی»، ص۱۶۰-۱۶۲.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۵، ص۳۲۸.
- ↑ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۹، ص۱۱۷.
- ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۱۵ق، ج۴، ص۶۷۰.
- ↑ بغوی، معالم التنزیل، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۱۹۱-۱۹۲.