نظم درر السمطین (کتاب)

نظم درر السمطین

اطلاعات کتاب
نویسنده	زرندی
موضوع	پنج تن
زبان	عربی
اطلاعات نشر
ناشر	دار إحیاء التراث العربی
تاریخ نشر	۱۴۲۵ق

نَظْمُ دُرَرِ السِّمْطَیْن فی فَضائل الْمُصْطَفی وَ الْمُرْتَضی و الْبَتول وَ السِّبْطَین نوشته محمد بن یوسف زرندی حنفی (متوفای ۷۵۰ق) از علمای اهل سنت است. این کتاب، چنانکه از نامش پیداست، درباره فضائل پنج تن آل عبا سخن گفته و مؤلف در دو بخش، آیات و روایات مربوطه را آورده است.

درباره مؤلف

جمال‌الدین محمد بن یوسف بن حسن زرندی حنفی مدنی از محدثان اهل سنت که کتاب معارج الوصول را نوشته است. گفته می‌شود او در مدینه به نقل حدیث اشتغال داشته و پس از پدرش قاضی این شهر بوده است. پس از آن به شیراز رفته و تا آخر عمر در این شهر سکونت نموده و مدتی هم قضاوت را در این شهر بر عهده داشته است.
زرندی در حدود سال ۷۵۰ق در شیراز از دنیا رفت.

روش تآلیف

واژه «سِمْطْ» در عنوان کتاب به معنای رشته مروارید است. مؤلف در مقدمه‌ای سجع گونه و ادبی یادآور شده که فضائل اهل‌بیت(ع) را همچون جواهراتی به نظم و ترتیب در آورده و کتاب را به دو سمط و بخش، تقسیم کرده است. یک بخش درباره پیامبر اکرم(ص) و علی(ع) و بخش دیگر درباره فاطمه زهرا(س) و حسنین. وی می‌گوید: «در این کتاب بر روش محدث جوینی (متوفی ۷۲۲ق) در کتابش فرائد السمطین عمل کرده و بعضی عبارات او را آورده‌ام.»

هر چند هدف و عنوان کتاب، مناقب و فضائل است اما مؤلف در مواردی مختصر به بیان مطالبی چون نسب، اشعار و علت وفات پرداخته است که جنبه تاریخی دارد.

محتوا

بخش اول مشتمل بر فضائل خاتم النبیین حضرت محمد(ص) (ذکر شمایل، صفات و معجزات) و مناقب علی بن ابی‌طالب(ع) است و بخش دوم شامل مناقب فاطمه زهرا(س) و فرزندان وی حسن(ع) و حسین(ع) است.

مؤلف در ابتدای هر قسمت اگر آیات قرآن وجود داشته آورده و سپس به احادیث نبوی و آنگاه روایات صحابه و تابعان که از آن جمله ائمه شیعه هستند اشاره می‌کند و از سخنان برخی افراد هم بهره گرفته است. شیوه این کتاب نقل احادیث است لیکن مؤلف به دلیل آنکه اخبار را از کتب پیشینان نقل می‌کند سلسله اسناد را ذکر نکرده و تنها به ذکر راوی اصلی بسنده کرده است. آغاز کتاب ذکر آیاتی از قرآن کریم درباره بعثت پیامبر و برتری وفضیلت امت اسلام است.

اعتبار

بسیاری از رجال، از این کتاب در نگارش کتاب خویش بهره برده‌اند افرادی همچون ملا حیدر علی در منتهی الکلام، ملا سلامة الله در معرکة الآراء، نورالدین سمهودی در جواهر العقدین، محمد بن یوسف شامی در سبل الهدی و الرشاد، ابن صباغ مالکی در الفصول المهمة، میر حامد حسین در عبقات الانوار و علامه امینی در الغدیر از جمله بزرگان شیعه و سنی هستند.

منابع کتاب

منابع وی عمدتا کتب حدیثی مشهور اهل سنت مانند صحاح سته و منابع تاریخی و صحابه نگاری است که شرح حال رسول خدا(ص) و اهل بیت او در این آثار آمده است. او به علت در اختیار نداشتن آثار شیعی از کتاب‌های شیعیان استفاده نکرده است.

مصحح کتاب در پاورقی به تفصیل کتاب‌هایی را که احادیث در آنها وجود دارد یادآور شده و به اصطلاح، احادیث و روایات را تخریج کرده است، اعم از آنکه منابع، مورد نظر مؤلف بوده یا منابعی است که اخبار وی را آورده‌اند.

نسخ و چاپ

سه نسخه از کتاب معرفی شده است:

• نسخه اصلی به خط مؤلف در کتابخانه عمومی امیرالمؤمنین در نجف.
• نسخه‌ای از قرن هشتم در کتابخانه احمد ثالث در استانبول.
• نسخه خطی نوشته‌شده در سال ۹۱۸ق در موزه آثار ایرانی در تهران.
  

این اثر اولین بار با تحقیق محمد هادی امینی در سال ۱۳۷۷ق به چاپ رسید و پس از آن در سال ۱۴۰۱ق توسط کتابخانه نینوا بنا بر طبع اول تجدید چاپ شد.