الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم (کتاب)

الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم

اطلاعات کتاب
نویسنده	یوسف بن حاتم شامی (متوفای ۶۶۴ق)
موضوع	اهل بیت• فضائل و مناقب
زبان	عربی
مجموعه	یک جلد

ألدُّرُّ النَّظيم فى مَناقِب الأئمةِ اللَّهاميم نوشته یوسف بن حاتم شامی (متوفای ۶۶۴ق) عالم شیعی قرن هفتم هجری است. این کتاب به زندگی چهارده معصوم اختصاص دارد. «لَهاميم» جمع لُهموم به معنای شخص شریف و بزرگ است.

درباره مؤلف

مقالهٔ اصلی: یوسف بن حاتم شامی

جمال‌الدین یوسف بن حاتم شامی عاملی مؤلف کتاب الدر النظیم در زندگانی چهارده معصوم، از عالمان سده هفتم هجری است. از تولد و وفات او اطلاعی در دست نیست. او شاگرد محقق حلی (متوفای ۶۷۶ق) و سید بن طاووس (متوفای ۶۶۴ق) بوده و اجازه‌ای از سید داشته است. او را به عنوان فقیهی فاضل و عابد وصف کرده‌اند که دارای تألیفات متعددی بوده است. از لابه‌لای کتب فقهی استفاده می‌شود که وی در فروعات فقهی بین علمای امامیه شهرتی داشته و اگر چه اثری فقهی از او باقی نمانده، نظرات او در کتاب‌ها منعکس شده است.

محتوای کتاب

مؤلف با آنکه نام کتابش را مناقب ائمه گذاشته، از چهارده معصوم سخن گفته و بخش اعظم کتاب را به زندگانی رسول خدا(ص) پرداخته است.

این کتاب از دو جزء و پانزده باب تشکیل‌شده و در هر باب، چند فصل قرار داده است. مؤلف در فصل‌ها به عناوین زیر پرداخته است: ولادت، نَسَب، صفات، بعضی اخبار (گزارش‌هایی عام از زندگی امام)، مناقب، معجزات، سخنان، وفات و فرزندان.باب اول کتاب در باره پیامبر (ص) است. فراز نخستین این باب سخن عفكلان حمیری به عبد الرحمن بن عوف در باره ظهور پیامبر (ص) است وی هم‌چنین اشعاری را به این مضمون برای پیامبر خدا(ص) نوشته و برایش ارسال کرد: گواهی می‌دهم که به الله که پروردگار موسی است که تو به سوی مردم در سرزمین بطحا به رسالت فرستاده شده‌ای. تو شفیع من باش در پیشگاه پادشاهی که مردمان رابه رستگاری فرامی‌خواند.

ویژگی‌ها

این اثر که بر اساس نسخه‌ی موجود در کتابخانه همدان احیاء شده، بدون هیچ مقدمه‌ای از مؤلف، از مبحث بشارت به تولد پیامبر (ص) آغاز می‌شود؛ بنابراین از گفتار نویسنده در مقدمه و مباحثی همچون انگیزه تألیف یا ذکر منابع که در مقدمه بیان می‌شود، اطلاعی نیست. البته در متن، گاهی به منابع اشاره رفته و سلسله اسناد مؤلف نیز می‌تواند به منابع کتاب رهنمون شود.

منابع کتاب

مؤلف در این کتاب از منابع شیعه و سنی بهره برده؛ گاه از کتاب نقل کرده و گاه مطالبی را از قول دانشمندان نقل کرده است. او از آثار متعددی همچون ارشاد مفید، احادیث الهجرة، مناقب خوارزمی، احیاء العلوم غزالی، الاربعین فخر رازی، امالی سمعانی و از کسانی چون سلیم بن قیس، طبری، زبیر بن بکار، محمد بن اسحاق، مسعودی و قاضی عبدالجبار یاد کرده است.تهرانی در الذریعه گفته که نویسنده الدر النظیم از دو کتاب مدینة العلم و کتاب النبوة شیخ صدوق نقل کرده است و این نشانگر آن است که وی این دو کتاب را در اختیار داشته است. هم‌چنین بنابر گزارش آقابزرگ تهرانی در الذریعه نسخه‌ای از کتاب نزد علامه مجلسی وجود داشته که از آن در بحار الانوار نقل کرده است.

نسخه‌شناسی و انتشار

از این کتاب تا کنون سه نسخه شناسایی شده است:

• نسخه موجود در کتابخانه مدرسه آخوند همدان.
• نسخه کتابخانه میرزا محمد عسکری تهرانی.
• نسخه کتابخانه سید علی عدنانی خرمشهری.

این کتاب به همت انتشارات جامعه مدرسین در قم انتشار یافته است.

منابع

• شامی، یوسف بن حاتم، الدر النظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۲۷ ق.
• صدرایی خویی، علی، الدّرالنظیم فی مناقب الأئمة اللهامیم، علوم حدیث، تابستان ۱۳۷۷ - شماره ۸.
• الدر النظیم فی مناقب الائمة اللهامیم، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۱۵ اسفند ۱۳۹۹ش.

پیوند به بیرون

مقاله الدّرالنظیم فى مناقب الأئمة اللهامیم