دَکَّةُ الْقَضاء مکانی در مسجد کوفه که امام علی(ع) در آن به قضاوت می‌پرداخت. رخدادها و قضاوت‌هایی از امام علی(ع) در این مکان نقل شده است. عده‌ای از فقها با استناد آنها، قضاوت در مسجد را مکروه ندانسته‌اند؛ هرچند حکم به کراهت آن در بین علما مشهور است. همچنین خواندن دو رکعت نماز، تسبیحات حضرت زهرا(س) و دعایی مخصوص از اَعمال این مکان است که به همراه اعمال مسجد کوفه به جا آورده می‌شود.
موقعیت و جایگاه
دکة القضاء مکانی در مسجد کوفه که به صورت دکانی کوچک[۱] یا کرسی بوده است[۲] که امام علی(ع) بر روی آن به قضاوت می‌پرداخته است.[۳] برخی معتقدند سایبانی بر روی آن نبوده[۴] و آیه «إِنَّ اللَّهَ یأمُرُ بِالعَدلِ وَ الإِحسانِ وَ إیتاءِ ذِی القُربیٰ وَ...»[۵] بر ستون کنار آن نگاشته شده بود.[۶]
اعمال
برای دکه القضاء که به صورت مقامی در مسجد کوفه است، اعمالی از جمله دو رکعت نماز و تسبیحات حضرت زهرا(س)[۷] و دعایی خاص [یادداشت ۱] ذکر شده است:[۸]
به گفته شیخ عباس قمی، بنابر مشهور، اعمال این مقام در پایان اعمال مسجد کوفه و پس از اعمال مقام امام صادق(ع) به جا آورده می‌شود.[۹] با این حال در مفاتیح الجنان بر اساس ترتیب کتاب مصباح الزائر، این اعمال پس از اعمال مقام ابراهیم (ستون چهارم) ذکر شده است.[۱۰]
در برخی منابع از این مکان و بیت‌الطشت به‌عنوان محلی واحد یاد شده و اعمال مشترکی برای آن نقل شده است.[۱۱] هرچند برخی این دو مکان را متصل به یکدیگر[۱۲] و تفکیک شده دانسته و برای هر کدام اعمال خاصی ذکر کرده‌اند.[۱۳]
رخدادهای تاریخی
در کتاب‌های منقبت‌نگاری رخدادهایی مرتبط با دکة القضاء نقل شده است از جمله:
- کرامات امام علی(ع) در حل مشکل دختری که بدون ازدواج به ظاهر حامله نشان می‌داد.[۱۴]
- نسوختن فردی از پیروان گناهکار علی(ع) با آتش[۱۵]
- سخن گفتن امام علی(ع) با ابرها و شهادت آنها بر ولایت او و نیز سوار شدن حضرت بر ابرها و سفر به مناطق دیگر.[۱۶]
در برخی داستان‌ها نیز از ملاقات برخی افراد با امام مهدی(عج) در نزدیکی دکة القضاء سخن به میان رفته است.[۱۷]
استفاده‌های فقهی
کراهت قضاوت در مسجد، از احکامی است که برای آن ادعای شهرت شده است.[۱۸] اما برخی از فقیهان با استناد به قضاوت‌های امام علی(ع) در دکة القضا، قضاوت در مسجد را مکروه ندانسته،[۱۹] یا کراهت آن را شامل معصوم نمی‌دانند[۲۰] و یا اینکه کراهت را مختص اوقات نماز دانسته‌اند.[۲۱] البته روایتی هم نقل شده که پیامبر(ص) در مسجد به قضاوت می‌پرداخته است.[۲۲]
میرزا محمود طباطبایی (درگذشت ۱۲۷۲ق) از علمای امامیه، کتابی با عنوان «دکة القضاء فی مسائل القضاء و الشهادات»[۲۳] و یا «دکة القضاء فی الاحکام و الشهادات» نوشته است.[۲۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵؛ محدثی، موسوعة عاشوراء، ۱۴۱۸ق، ص۳۸۱.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.
- ↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.
- ↑ سوره نحل، آیه۹۰.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، ۱۴۲۸ق، ج۲۲، ص۱۷۵.
- ↑ ابن مشهدی، المزار الکبیر، ۱۴۱۹ق، ص۱۷۶–۱۷۷؛ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲–۲۵۳؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵-۴۹۶.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، قم، ص۳۸۸.
- ↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۲، ص۱۵۷.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۹۷، ص۴۱۲.
- ↑ شهید اول، المزار، ۱۴۱۰ق، ص۲۵۲–۲۵۳؛ مجلسی، زاد المعاد، ۱۴۲۳ق، ص۴۹۵-۴۹۶.
- ↑ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۲۱–۲۴؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۰۲–۱۰۹؛ ابن شاذان قمی، الروضة، ۱۴۲۳ق، ص۱۸۲–۱۸۶؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۵۳–۵۶.
- ↑ ابن شاذان، الفضائل، ۱۳۶۳، ص۷۴-۷۵.
- ↑ ابن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، ص۳۵ – ۳۸؛ طبری، نوادر المعجزات، ۱۴۲۷ق، ص۱۳۲–۱۳۷؛ بحرانی، مدینة معاجز، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۵۴۶-۵۴۹.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۳، ص۲۶۳–۲۶۵؛ محدث نوری، نجم الثاقب، ۱۳۸۴ق، ج۲، ص۶۷۷–۶۷۹، ج۲، ص۷۵۱-۷۵۲.
- ↑ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.
- ↑ ابن ادریس، السرائر الحاوی، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۲۷۹، ج۲، ص۱۵۶–۱۵۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۲.
- ↑ مجلسی، روضة المتقین، ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۱۰۶؛ مازندرانی، شرح فروع الکافی، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۲۸۹.
- ↑ فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۷، ص۵۰۷؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۸۰، ص۳۶۳.
- ↑ ابن أبی‌جمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۳۴۴.
- ↑ طهرانی، الذریعة، قم، ج۸، ص۲۳۵.
- ↑ زرکلی، الأعلام، ۱۹۸۹م، ج۷، ص۱۷۸.
یادداشت
- ↑ «یا مَالِکی وَ مُمَلِّکی وَ مُتَغَمِّدِی [مُعْتَمَدِی] بِالنِّعَمِ الْجِسَامِ مِنْ غَیرِ اسْتِحْقَاقٍ وَجْهِی خَاضِعٌ لِمَا تَعْلُوهُ الْأَقْدَامُ لِجَلالِ وَجْهِک الْکرِیمِ لا تَجْعَلْ هَذِهِ الشِّدَّةَ وَ لا هَذِهِ الْمِحْنَةَ مُتَّصِلَةً بِاسْتِیصَالِ الشَّأْفَةِ وَ امْنَحْنِی مِنْ فَضْلِک مَا لَمْ تَمْنَحْ بِهِ أَحَدا مِنْ غَیرِ مَسْأَلَةٍ أَنْتَ الْقَدِیمُ الْأَوَّلُ الَّذِی لَمْ تَزَلْ وَ لا تَزَالُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اغْفِرْ لِی وَ ارْحَمْنِی وَ زَکِّ عَمَلِی وَ بَارِک لِی فِی أَجَلِی وَ اجْعَلْنِی مِنْ عُتَقَائِک وَ طُلَقَائِک مِنَ النَّارِ بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.»
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، قم، اسماعیلیان، بی‌تا.
- ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سیدالشهداء للنشر، ۱۴۰۵ق.
- ابن ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
- ابن شاذان قمی، شاذان بن جبرئیل، الفضائل، قم، رضی، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.
- ابن عبدالوهاب، حسین بن عبدالوهاب، عیون المعجزات، قم، مکتبة الداوری، بی‌تا.
- ابن مشهدی، محمد بن جعفر، المزار الکبیر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۹ق.
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س)، قم، دلیل ما، ۱۴۲۸ق.
- بحرانی، سید هاشم بن سلیمان، مدینة معاجز الأئمة الإثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، ۱۴۱۳ق.
- خویی، میرزا حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغة، تهران، مکتبة الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۰ق.
- زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ هشتم، ۱۹۸۹م.
- سبحانی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، بی‌تا.
- شهید اول، محمد بن مکی، المزار فی کیفیة زیارات النبی و الأئمة(ع)، قم، مدرسه امام مهدی(ع)، ۱۴۱۰ق.
- طبری، محمد بن جریر بن رستم، نوادر المعجزات فی مناقب الأئمة الهداة علیهم السلام، قم، دلیل ما، ۱۴۲۷ق.
- فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه‌مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، قم، انتشارات اسوه، بی‌تا.
- مازندرانی، محمدهادی، شرح فروع الکافی، قم، دارالحدیث للطباعة و النشر، ۱۴۲۹ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد - مفتاح الجنان، بیروت، موسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۳ق.
- مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم، ۱۴۰۶ق.
- محدث نوری، میرزاحسین، نجم الثاقب فی أحوال الإمام الغائب، قم، مسجد جمکران، چاپ دهم، ۱۳۸۴ق.
- محدثی، جواد، موسوعة عاشوراء، تعریب خلیل زامل عصامی، بیروت، دارالرسول الأکرم، ۱۴۱۸ق.