عبدالله بن علی بن ابی‌طالب
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| خویشاوندان | امام علی(ع)؛ امام حسن(ع)؛ امام حسین(ع)؛ حضرت عباس(ع) |
| ولادت | حدود سال ۳۵ قمری |
| وفات | سال ۶۱ هجری ، کربلا؛ |
| علت وفات | شهادت در رکاب امام حسین (ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
عبدالله بن علی بن ابی طالب(ولادت حدود سال ۳۵ قمری ـ شهادت در سال ۶۱ قمری در کربلا) از شهدای کربلا، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و از برادران حضرت عباس(ع) است. عبدالله از برادرش عباس(ع) هشت سال کوچک‌تر، اما از دیگر برادرانش بزرگ‌تر بوده است. برخی او را اولین شهید از میان برادرانش عنوان کرده‌اند.
زندگانی
نام عبدالله بن علی(ع)در کتاب‌های تاریخی عبدالله اکبر[۱] و عبدالله اصغر[۲] نیز آمده و با کنیه ابومحمد[۳] یاد شده است. نام مادرش ام البنین دختر حزام است.[۴]
به گفته ابوالفرج عبدالله در سن بیست و پنج سالگی به شهادت رسید. [۵] اما برخی گفته‌اند او از برادرش عباس (که در ۳۴ سالگی به شهادت رسید)[۶] هشت سال کوچک تر، اما از دیگر برادرانش بزرگ‌تر بوده است.[۷] او شش سال با پدرش زندگی کرد و بیش از این از زندگی وی تا قبل از واقعه کربلا اطلاعاتی نیست.
شهادت
درباره حضورش در کربلا و شهادتش تردید وجود ندارد؛ چنانچه ابن سعد، ابن قتیبه، طبری، ابوالفرج، خوارزمی، شیخ طوسی و افراد دیگری او را از شهدا قلمداد کرده‌اند.[۸] برخی او را اولین شهید از میان برادرانش عنوان کرده‌اند. اخباری نیز حکایت از آن دارد که وی پس از برادرش جعفر به شهادت رسیده است.[۹]
در کیفیت شهادت عبدالله آمده است که چون اصحاب امام حسین(ع) و عده‌ای از اهل بیت او کشته شدند،حضرت عباس(ع) وی را خواست و به او گفت: پا به میدان بگذار تا شهامت و شجاعت تو را ببینم و داغ تو را مایه اجر خویش بشمارم، زیرا تو را فرزندی نیست. عبدالله اجابت کرد و در حالی که این رجز را می‌خواند، به دشمن حمله ور شد:[۱۰]
عبدالله بن علی در مصاف با لشگریان عمربن سعد تعدادی از آنها را به قتل رساند[۱۱] و در نهایت به شهادت رسید.
برخی قاتل عبدالله بن علی(ع) را هانی بن ثبیت حضرمی نوشته‌اند که ضربتی بر سر عبدالله فرود آورد و او را به شهادت رساند.[۱۲] اما قول دیگر قاتلش را خولی بن یزید معرفی می‌کند که وی عبدالله را با تیری نشانه گرفت. پس از آن مردی از بنی تمیم از ابان بن درام او را به قتل رساند.[۱۳] سن او به هنگام شهادت بیست و پنج سال نوشته‌اند.[۱۴] ابوالفرج می‌گوید: وی از خود فرزندی به یادگار نگذاشت.[۱۵] اما طبری از شخصی به نام عباس بن حسن بن عبدالله بن علی(ع) یاد می‌کند.[۱۶] که نوه عبدالله بن علی(ع) محسوب می‌شود.
نام او در زیارت الشهدا
در زیارت الشهدا (زیارت ناحیه مقدسه غیرمشهور) آمده است:
- «السّلام علی عبدالله بن امیرالمؤمنین(ع) مبلی البلاء و المنادی بالولاء فی عرصة کربلاء المضروب مقبلاً و مدبرا؛ لعن الله قاتله هانی بن ثبیت الحضرمی.»[۱۷]
پانویس
- ↑ عمری، المجدی، ص۱۵
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص ۱۱۲
- ↑ عمری، المجدی، ص ۱۵؛ محلاتی، فرسان الهجاء، ج ۵، ص ۶۹
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۱۴؛ ابن جوزی، المنتظم، ج ۵، ص ۶۹
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبيين، ص۸۸
- ↑ بیهقی، لباب الانساب، ج ۱، ص ۳۰۷؛ شرح الاخبار، ج ۳، ص ۱۹۴
- ↑ ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۲؛ انصارالحسین، ص ۶۷
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۱۴؛ دینوری، المعارف، ص ۸۸؛طبری، تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۵۳؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ طوسی، رجال طوسی، ص ۸۶
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج ۵، ص ۲۰۷؛ مقتل الحسین، ج۲، ص ۱۰۹؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج ۵، ص ۱۱۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص ۱۱۶
- ↑ محلاتی، فرسان الهیجاء، ج ۱، ص ۲۵۰
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص ۴۰۷؛ دینوری، اخبارالطول، ص ۲۵۷؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲؛ ص ۱۰۹؛ طبرسی، اعلام الوری، ج ۱؛ ص ۴۶۶
- ↑ الشجری، الامالی الخمسیه، ج۱، ص ۱۷؛ المحلی، الحدائق الوردیه، ج۱، ص ۱۲۰
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ طبرسی، اعلام الوری، ج ۱، ص ۳۹۵
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸
- ↑ طبری، تاريخ الطبری، ج۸، ص۲۳۵
- ↑ سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص ۲۸۰-۲۷۹
یادداشت
- ↑ مصرع آخر این رجز مختلف نقل شده وطبیعی است که با این اختلاف معنای شعر هم اختلاف پیدا می‌کند.فی کل یوم ظاهر الاحوال(نفس‌المهموم) فی کل قوم طاهر الاقوال (فرسان‌الهیجاء)
منابع
- منبع اصلی: جمعی از پژوهشگران زیر نظر سیدعلیرضا واسعی، نگاهی نو به جریان عاشورا، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ هفتم، ۱۳۹۰ شمسی، ص ۱۱۹-۱۱۷.
- ابن‌جوزی، المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر، ج ۵، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
- ابنسعد، الطبقات الکبری، تحقیق عبدالقادر عطا، ج ۳، بیروت، دارالکتب العلمیه، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- ابن‌شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۴، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۱۲ق.
- ابن‌طاووس، مصباح الزائر، قم، تحقیق و نشر موسسه آل بیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- ابن‌اعثم کوفی، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج ۵، چاپ دوم: بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق.
- ابن‌فندق، لباب الانساب، تحقیق مهدی رجایی و محمود مرعشی، ج۱، چاپ اول: کتابخانه آیت‌الله مرعشی، ۱۴۱۰ق.
- اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبین، شرح و تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه.
- دینوری، ابن قتیبه، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، چاپ ششم: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
- دینوری، ابوحنیفه، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قاهره، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، ۱۹۶۰م.
- شجری، الامالی الخمیسیه، ج۱، بیروت، عالم الکتب.
- شیخ طوسی، رجال، نجف، المکتبة الحیدریه، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- شیخ مفید، الارشاد، موسسة آل البیت، ج ۱، قم، انتشارات الموتمر العالمی، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
- طبرسی، اعلام الوری، تحقیق موسسة آل البیت، ج۱، چاپ اول: ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جرير، تاريخ طبرى، ترجمه ابو القاسم پاينده، تهران، اساطير، چاپ پنجم، ۱۳۵۷ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۵، بیروت، بی‌تا.
- عمری، المجدی فی انساب الطالبین، تحقیق احمد مهدوی دامغانی، نشر کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
- محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، ج ۱، مرکز نشر کتاب، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
- محلی، الحدائق الوردیه، دمشق، داراسامه، چاپ دوم، ۱۴۰۵ق.