عبدالله بن علی بن ابی طالب(ولادت حدود سال ۳۵ قمری ـ شهادت در سال ۶۱ قمری در کربلا) از شهدای کربلا، فرزند امام علی(ع) و ام البنین و از برادران حضرت عباس(ع) است. عبدالله از برادرش عباس(ع) هشت سال کوچک‌تر، اما از دیگر برادرانش بزرگ‌تر بوده است. برخی او را اولین شهید از میان برادرانش عنوان کرده‌اند.
 آرامگاه شهدای کربلا | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| خویشاوندان | امام علی(ع)؛ امام حسن(ع)؛ امام حسین(ع)؛ حضرت عباس(ع) |
| ولادت | حدود سال ۳۵ قمری |
| وفات | سال ۶۱ هجری ، کربلا؛ |
| علت وفات | شهادت در رکاب امام حسین (ع) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام حسین (ع) |
زندگانی
نام عبدالله بن علی(ع)در کتاب‌های تاریخی عبدالله اکبر[۱] و عبدالله اصغر[۲] نیز آمده و با کنیه ابومحمد[۳] یاد شده است. نام مادرش ام البنین دختر حزام است.[۴]
به گفته ابوالفرج عبدالله در سن بیست و پنج سالگی به شهادت رسید. [۵] اما برخی گفته‌اند او از برادرش عباس (که در ۳۴ سالگی به شهادت رسید)[۶] هشت سال کوچک تر، اما از دیگر برادرانش بزرگ‌تر بوده است.[۷] او شش سال با پدرش زندگی کرد و بیش از این از زندگی وی تا قبل از واقعه کربلا اطلاعاتی نیست.
شهادت
درباره حضورش در کربلا و شهادتش تردید وجود ندارد؛ چنانچه ابن سعد، ابن قتیبه، طبری، ابوالفرج، خوارزمی، شیخ طوسی و افراد دیگری او را از شهدا قلمداد کرده‌اند.[۸] برخی او را اولین شهید از میان برادرانش عنوان کرده‌اند. اخباری نیز حکایت از آن دارد که وی پس از برادرش جعفر به شهادت رسیده است.[۹]
در کیفیت شهادت عبدالله آمده است که چون اصحاب امام حسین(ع) و عده‌ای از اهل بیت او کشته شدند،حضرت عباس(ع) وی را خواست و به او گفت: پا به میدان بگذار تا شهامت و شجاعت تو را ببینم و داغ تو را مایه اجر خویش بشمارم، زیرا تو را فرزندی نیست. عبدالله اجابت کرد و در حالی که این رجز را می‌خواند، به دشمن حمله ور شد:[۱۰]
عبدالله بن علی در مصاف با لشگریان عمربن سعد تعدادی از آنها را به قتل رساند[۱۱] و در نهایت به شهادت رسید.
برخی قاتل عبدالله بن علی(ع) را هانی بن ثبیت حضرمی نوشته‌اند که ضربتی بر سر عبدالله فرود آورد و او را به شهادت رساند.[۱۲] اما قول دیگر قاتلش را خولی بن یزید معرفی می‌کند که وی عبدالله را با تیری نشانه گرفت. پس از آن مردی از بنی تمیم از ابان بن درام او را به قتل رساند.[۱۳] سن او به هنگام شهادت بیست و پنج سال نوشته‌اند.[۱۴] ابوالفرج می‌گوید: وی از خود فرزندی به یادگار نگذاشت.[۱۵] اما طبری از شخصی به نام عباس بن حسن بن عبدالله بن علی(ع) یاد می‌کند.[۱۶] که نوه عبدالله بن علی(ع) محسوب می‌شود.
نام او در زیارت الشهدا
در زیارت الشهدا (زیارت ناحیه مقدسه غیرمشهور) آمده است:
- «السّلام علی عبدالله بن امیرالمؤمنین(ع) مبلی البلاء و المنادی بالولاء فی عرصة کربلاء المضروب مقبلاً و مدبرا؛ لعن الله قاتله هانی بن ثبیت الحضرمی.»[۱۷]
پانویس
- ↑ عمری، المجدی، ص۱۵
- ↑ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص ۱۱۲
- ↑ عمری، المجدی، ص ۱۵؛ محلاتی، فرسان الهجاء، ج ۵، ص ۶۹
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۱۴؛ ابن جوزی، المنتظم، ج ۵، ص ۶۹
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبيين، ص۸۸
- ↑ بیهقی، لباب الانساب، ج ۱، ص ۳۰۷؛ شرح الاخبار، ج ۳، ص ۱۹۴
- ↑ ابو الفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۲؛ انصارالحسین، ص ۶۷
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۳، ص ۱۴؛ دینوری، المعارف، ص ۸۸؛طبری، تاریخ طبری، ج ۵، ص ۱۵۳؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ طوسی، رجال طوسی، ص ۸۶
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج ۵، ص ۲۰۷؛ مقتل الحسین، ج۲، ص ۱۰۹؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج ۵، ص ۱۱۴؛ ابن شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص ۱۱۶
- ↑ محلاتی، فرسان الهیجاء، ج ۱، ص ۲۵۰
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۳، ص ۴۰۷؛ دینوری، اخبارالطول، ص ۲۵۷؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ شیخ مفید، الارشاد، ج۲؛ ص ۱۰۹؛ طبرسی، اعلام الوری، ج ۱؛ ص ۴۶۶
- ↑ الشجری، الامالی الخمسیه، ج۱، ص ۱۷؛ المحلی، الحدائق الوردیه، ج۱، ص ۱۲۰
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸؛ طبرسی، اعلام الوری، ج ۱، ص ۳۹۵
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ص ۸۸
- ↑ طبری، تاريخ الطبری، ج۸، ص۲۳۵
- ↑ سید بن طاووس، مصباح الزائر، ص ۲۸۰-۲۷۹
یادداشت
- ↑ مصرع آخر این رجز مختلف نقل شده وطبیعی است که با این اختلاف معنای شعر هم اختلاف پیدا می‌کند.فی کل یوم ظاهر الاحوال(نفس‌المهموم) فی کل قوم طاهر الاقوال (فرسان‌الهیجاء)
منابع
- منبع اصلی: جمعی از پژوهشگران زیر نظر سیدعلیرضا واسعی، نگاهی نو به جریان عاشورا، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ هفتم، ۱۳۹۰ شمسی، ص ۱۱۹-۱۱۷.
- عمری، المجدی فی انساب الطالبین، تحقیق احمد مهدوی دامغانی، نشر کتابخانه آیت الله مرعشی.
- ابن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۴، چاپ دوم، بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۲ق.
- محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، ج ۱، چاپ دوم، مرکز نشر کتاب، ۱۳۹۰ق.
- ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق عبدالقادر عطا، ج ۳، چاپ دوم: بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
- ابن جوزی، المنتظم، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر، ج ۵، چاپ اول: بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۲ق.
- ابن فندق، لباب الانساب، تحقیق مهدی رجایی و محمود مرعشی، ج۱، چاپ اول: کتابخانه آیت الله مرعشی، ۱۴۱۰ق.
- اصفهانی، ابوالفرج، مقاتل الطالبین، شرح و تحقیق سید احمد صقر، بیروت، دارالمعرفه.
- دینوری، ابن قتیبه، المعارف، تحقیق ثروت عکاشه، چاپ ششم: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۵، بیروت، بی‌تا.
- شیخ طوسی، رجال، چاپ اول: نجف، المکتبة الحیدریه، ۱۳۸۰ق.
- ابن اعثم کوفی، الفتوح، تحقیق علی شیری، ج ۵، چاپ دوم: بیروت، دارالاضواء، ۱۴۱۱ق.
- دینوری، ابوحنیفه، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، چاپ اول: قاهره، منشورات الشریف الرضی، ۱۹۶۰م.
- شیخ مفید، الارشاد، موسسة آل البیت، ج ۱، چاپ اول: قم، انتشارات الموتمر العالمی، ۱۴۱۳ق.
- طبرسی، اعلام الوری، تحقیق موسسة آل البیت، ج۱، چاپ اول: ۱۴۱۷ق.
- شجری، الامالی الخمیسیه، ج ۱، بیروت، عالم الکتب.
- محلی، الحدائق الوردیه، چاپ دوم: دمشق، داراسامه، ۱۴۰۵ق.
- ابن طاووس، مصباح الزائر، چاپ اول: قم، تحقیق و نشر موسسه آل بیت، ۱۴۱۷ق.
- طبری، محمد بن جرير، تاريخ طبرى، ترجمه ابو القاسم پاينده، تهران، اساطير، چ پنجم، ۱۳۵۷ش.