الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | شیخ عباس قمی |
| موضوع | فضائل امام علی(ع) |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | یک جلد |
| ترجمه به دیگر زبان‌ها | عربی |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | دار المحجة البیضاء • مکتبة فخراوی |
| محل نشر | بیروت • بحرین |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۶ق |
الفُصولُ العَلیّة فی المَناقِب المُرتَضَویّة کتابی است به زبان فارسی نوشته شیخ عباس قمی (درگذشت: ۱۳۵۹ق) که نویسنده با بهره‌گیری از آیات، روایات و سخنان بزرگان اهل‌سنت به فضائل امام علی(ع) و دیگر امامان شیعه پرداخته است. این اثر شامل ۱۳ فصل است و خاتمه آن هم به فضائل و ایمان ابوطالب اختصاص دارد. الفصول العلیة در سال ۱۳۳۲ق در قم نگاشته شده و در همان سال در ایران منتشر گردیده است. چند ترجمه به زبان عربی از کتاب موجود است و نسخه فارسی آن با تحقیق و تصحیح مؤسسه در راه حق در سال ۱۳۶۵ش در قم انتشار یافت.
معرفی کلی
شیخ عباس قمی در کتاب الفصول العلیة، گلچینی از فضائل ائمه را گردآوری کرده و در آن از آیات، روایات، اشعار بزرگان و سخنان عالمان اهل‌سنت بهره برده است.[۱] این کتاب در یک مقدمه، سیزده فصل و یک خاتمه نگاشته شده است.[۲] بخش عمده الفصول العلیة به مناقب امام علی(ع) اختصاص دارد و کوتاه به ذکر فضائل دیگر امامان شیعه نیز پرداخته است. فصل پایانی کتاب هم ارتباط با فضائل و ایمان ابوطالب دارد.[۳]
نام کتاب در نسخه‌ای خطی، «فصول العلیة در مناقب مرتضویه» آمده[۴] و در رساله‌ای که کنگره بزرگداشت شیخ عباس قمی منتشر کرده، «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة» بیان شده[۵] اما با نام‌های «الفصول العلیة در بیان مناقب و فضائل امیرالمؤمنین»[۶] و ترجمه عربی آن هم با عنوان «الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین» منتشر شده است.[۷]
کتاب در سال ۱۳۳۲ق در قم نوشته شده[۸] و بر اساس گزارش آقابزرگ تهرانی در الذریعه، این اثر شیخ عباس قمی، به‌نام «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة» در همان سال در ایران چاپ شده است.[۹]
محتوا
محدث قمی در مقدمه، این اثر را به مؤمنان و شیعیان اهدا کرده و به چند روایت در فضیلت ذکر مناقب علی بن ابی‌طالب(ع) استناد نموده و چند بیت شعر فارسی هم آورده است.[۱۰] کتاب علاوه بر آیات و سخنان پیامبر(ص) در مدح امام علی(ع)، دو فصل خود را به اشعار ابن ابی‌الحدید و سخنانش درباره فضائل امیرالمؤمنین و اهل‌بیت اختصاص داده است.[۱۱] حدیث غدیر، حدیث طیر، حدیث منزلت، سبقت در اسلام، اخوت با پیامبر(ص)، ولادت در کعبه و فتح خیبر از جمله فضائلی است که برای امام علی(ع) بیان شده است.[۱۲]
فصول کتاب
عنوان‌ها در فصل‌بندی کتاب به این ترتیب است:
- فصل اول: انتشار فضائل امیرالمؤمنین علی‌رغم سعی دشمنان
- فصل دوم: فضائل امیرالمؤمنین از زبان سلیمان اعمش
- فصل سوم: اشعار سلطان عثمانی در مدح امیرالمؤمنین
- فصل چهارم: قصیده‌های ابن ابی‌الحدید در مدح امیرالمؤمنین
- فصل پنجم: جلوه‌های ایثار در رفتار امیر مؤمنان
- فصل ششم: قصیده هائیه ازریه در مدح امیرالمؤمنین
- فصل هفتم: اشعار ابن‌حجاج در مدح امیرالمؤمنین
- فصل هشتم: اشعار سید حمیری در مدح امیرالمؤمنین
- فصل نهم: سخنان پیامبر اکرم(ص) در فضائل امیرالمؤمنین
- فصل دهم: زهد امیرالمؤمنین
- فصل یازدهم: سخنان ابن ابی‌الحدید در فضائل امیرالمؤمنین
- فصل دوازدهم: در ذکر آیات و اخبار وارده در فضیلت حضرت امیرالمؤمنین
- فصل سیزدهم: فضیلت‌های امیرالمؤمنین و امامان دیگر
- خاتمه: فضائل و ایمان حضرت ابوطالب.[۱۳]
ترجمه‌ها و چاپ‌ها
چهار ترجمه عربی از این اثر در بیروت، بحرین و قم عبارت است از:
- ترجمه مصطفی علی، بیروت، دارالمحجة البیضاء، ۱۴۱۶ق.
- ترجمه اقبال وافی، قم، موسسه معارف اسلامی، ۱۳۷۴ش.
- ترجمه مؤسسة الترجمة الاسلامیه، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
- ترجمه مؤسسة البیان للترجمة، بحرین، مکتبة فخراوی، ۱۴۱۶ق.[۱۴]
کتاب با تحقیق و تصحیح مؤسسه در راه حق در سال ۱۳۶۵ش در قم منتشر شده است.[۱۵] دیگر چاپ‌های الفصول العلیه به این شرح است:
- چاپ سنگی سید مرتضی و میرزا علی‌اصغر و آقا مشهد، مدرسه رضویه، تهران، ۱۳۳۲ش.
- کتابفروشی یحیی برقعی، کتابفروشی برادران صحفی، نشر طلا، ۱۳۷۶ش.
- نسیم کوثر، قم، ۱۳۸۳ش.[۱۶]
پانویس
- ↑ علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
- ↑ «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
- ↑ کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
- ↑ «الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة»، سایت کتاب‌پدیا.
- ↑ کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
- ↑ «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
- ↑ «الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین»، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ محدث ربانی، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۱۷.
- ↑ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۲۴۱.
- ↑ کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۶۷-۶۹.
- ↑ علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
- ↑ «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
- ↑ قمی، الفصول العلیة، ۱۴۱۶ق، فهرست کتاب.
- ↑ کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، ۱۳۸۹ش، ص۱۲.
- ↑ علی‌زاده، «یازده رساله»، ص۱۰۴.
- ↑ «الفصول العلیه»، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه.
منابع
- طهرانی، آقابزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران، ۱۴۰۸ق.
- علی‌زاده، حسین، یازده رساله، آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۰ش، شماره ۱۲۷.
- الفصول العلیة فی المناقب المرتضویة، سایت کتاب‌پدیا، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
- الفصول العلیه، پایگاه اطلاع‌رسانی حدیث شیعه، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
- الفصول العلیة فی مناقب امیرالمومنین، کتابخانه دیجیتال نور، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۲ش.
- قمی، عباس، الفصول العلیة فی مناقب امیرالمؤمنین، بحرین، مکتبة فخراوی، ۱۴۱۶ق.
- کنگره بزرگداشت محدث قمی، یازده رساله، قم، نور مطاف، ۱۳۸۹ش.
- کنگره بزرگداشت، محدث ربانی، نور مطاف، قم، ۱۳۸۹ش.
