حدیث طیر مشوی
| اطلاعات روایت | |
|---|---|
| موضوع | اثبات محبوبترین و برترین مخلوق بودن امام علی(ع) |
| صادره از | پیامبر اکرم(ص) |
| راوی اصلی | انس بن مالک |
| راویان | عبدالله بن عباس |
| اعتبار سند | حدیث متواتر |
| منابع شیعه | الامالی (شیخ صدوق)، الإفصاح شیخ مفید، الفصول المختاره سید مرتضی، الامالی (شیخ طوسی) |
| منابع سنی | خصائص امیرالمؤمنین(نسائی)، مسند ابی یعلی، المعجم الکبیر(طبرانی)، البدایه و النهایه (ابن کثیر) |
| احادیث مشهور | |
| حدیث سلسلةالذهب • حدیث ثقلین • حدیث کساء • مقبوله عمر بن حنظلة • حدیث قرب نوافل • حدیث معراج • حدیث ولایت • حدیث وصایت • حدیث جنود عقل و جهل • حدیث شجره | |
حدیث طَیر مَشوِی (حدیث مرغ بریان)، روایتی در فضیلت حضرت علی(ع) است که با سندهای مختلف در منابع شیعه و اهلسنت نقل شده است.
بر اساس این حدیث، پیامبر(ص) هنگام تناول مرغ بریان از خدا خواست محبوبترین بنده را به سویش بفرستد که در این هنگام امام علی(ع) حضور یافت و با او همغذا شد. حدیث طیر مشوی از دلایل اثبات امامت بلافصل امام علی(ع) به شمار میآید.
دلالت حدیث بر افضلیت امام علی
حدیث طیر مشوی را از فضایل امام علی(ع) شمردهاند.[۱] بر اساس این روایت امام علی(ع) پس از پیامبر(ص) محبوبترین خلق خدا نزد او است.[۲]
این حدیث به عنوان یکی از دلایل افضیلت امام علی(ع) برای خلافت نزد متکلمان شیعه مطرح شده است.[۳] شیخ مفید با استناد به این حدیث استدلال میکند که محبوبیت الهی مبتنی بر حق است نه هوای نفس، و از آنجا که تقدیم مفضول بر فاضل جایز نیست، امام علی(ع) بهعنوان محبوبترین مخلوق پس از پیامبر(ص) باید برترین فرد در امامت باشد.[۴] سید مرتضی نیز برتری عمل و عبادت امام علی(ع) نسبت به همگان (به استثنای پیامبر) را نتیجه محبوبیت الهی و دلیلی بر افضلیت او میداند. [۵]
متن و محتوا حدیث
إنَّ النَّبِی(ص) کانَ عِندَهُ طائِرٌ، فَقالَ: اللَّهُمَ ائتِنی بِأَحَبِّ خَلقِک إلَیک؛ یأکلُ مَعی مِن هذَا الطَّیرِ. فَجاءَ أبو بَکرٍ، فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عُمَرُ، فَرَدَّهُ، ثُمَّ جاءَ عَلِی، فَأَذِنَ لَهُ.
برای پیامبر(ص) مرغی (بریان) آورده شده بود. پیامبر گفت: خدایا، محبوبترین خلق خود را نزد من بفرست تا از این مرغ بخورد. پس از آن ابوبکر آمد، ولی پیامبر او را نپذیرفت. سپس عمر آمد، او را هم نپذیرفت. سپس علی آمد، به او اجازه داد.[۶]
بر اساس این روایت پیامبر(ص) هنگام تناول مرغ بریانی از خدا خواست با محبوبترینِ بندهاش همغذا شود و علی(ع) آمد و با او همغذا شد.[۷] پیش از امام علی ،ابوبکر و عمر نیز نزد پیامبر آمده بودند اما رسول خدا آن دو را بازگردانده بود.[۸] بنا بر برخی نقلها، عایشه و حفصه نیز تلاش کردند تا پدارنشان این افتخار را کسب کنند.[۹] همچنین از انس بن مالک نقل شده که آروز داشته سعد بن عباده این مقام را به دست آورد، ازاینرو در ابتدا مانع ورود امام علی(ع) شده است.[۱۰]
این حدیث در منابع مختلف (با اختلافاتی در جزئیات) نقل شده است.[۱۱]بر اساس برخی نقلها، مرغ بریان را جبرئیل از بهشت آورده بود.[۱۲]
اعتبار
حدیث طیر مشوی از احادیث متواتر نزد شیعیان است[۱۳] و گروهی از محدثان اهلسنت آن را معتبر میدانند.[۱۴] این حدیث توسط صحابه متعددی همچون انس بن مالک،[۱۵] سفینه خادم پیامبر[۱۶] و ابنعباس[۱۷] با مضامین مشابه نقل شده است. ابنکثیر دمشقی با وجود اعتراف به نقل این حدیث توسط نود راوی از انس بن مالک، آن را نپذیرفته است،[۱۸] که علامه امینی این انکار را بیپایه دانسته است.[۱۹] به گفته ابنشهرآشوب، سید حمیری، شاعر قرن دوم هجری قمری، آن را به نظم کشیده است که اینگونه آغاز میشود:
ترجمه: به من خبر رسیده که پدرمان از انس حدیث شگفت و بهتآوری را روایت نموده است، درباره مرغ بریانی که روزی یک نفر آورد و رسول خدا در خانه از نظر مردم دور بودآن مرغ را نزد حضرتش برد و هنگامی که چشم آن حضرت به آن افتاد پروردگار را که به همه کس نزدیک و برگزیننده خوبان است خواند و گفت: محبوبترین آفریدگان را در نظر خودت بر من وارد ساز. خدا هم آنچه خواست به او عطا فرمود).[۲۰]
در قصیدهای از فیاض لاهیجی نیز به آن اشاره شده است.
آثار مرتبط
به گفته ابنکثیر دمشقی عالم اهلسنت، درباره حدیث طیر و جمعآوری الفاظ آن آثار مستقلی نوشته شده است: ابوبکر بن مردویه، محمد بن احمد بن حمدان و محمد بن جریر طبری در این باره آثاری دارند. ابوبکر باقلانی متکلم اهلسنت نیز کتابی در رد آن نگاشته است.[۲۲]
همچنین میرحامد حسین جلد سیزدهم (دفتر چهارم از منهج دوم) عَبَقاتالانوار را به این حدیث اختصاص داده و اسناد آن را از طریق راویان اهلسنت با ذکر نام راویان و نقد هر حدیث بهتفصیل ذکر کرده است.[۲۳] این بخش از کتاب وی، در ۷۳۶ صفحه در دو جلد در سال ۱۳۰۶ق در لَکهنو چاپ شده است.[۲۴]
پانویس
- ↑ سید مرتضی، الفصول المختارة، ۱۴۱۴ق، ص۹۶.
- ↑ مفید، الافصاح، ۱۴۱۲ق، ص۳۳؛ گنجی شافعی، کفایةالطالب، ۱۴۰۴ق، ص۱۵۱.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به مفید، الافصاح، ۱۴۱۲ق، ص۳۳؛ سید مرتضی، الفصول المختارة، ۱۴۱۴ق، ص۹۶.
- ↑ مفید، الافصاح، ۱۴۱۲ق، ص۳۳.
- ↑ سید مرتضی، الفصول المختارة، ۱۴۱۴ق، ص۹۶.
- ↑ نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰؛ تمیمی موصلی، مسند ابییعلی، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۱۰۵.
- ↑ تمیمی موصلی، مسند ابییعلی، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۱۰۵.
- ↑ تمیمی موصلی، مسند ابییعلی، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۱۰۵.
- ↑ ابن کثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۰.
- ↑ ابنکثیر، البدایة و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۰.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۶۵۵؛ ابنعقده کوفی، فضائل امیرالمؤمنین(ع)، ۱۴۲۴ق، ص۷۳ و ۷۴؛ طوسی، الامالی، ۱۴۱۴ق، ص۲۵۳ و ۵۵۸.
- ↑ طبرسی، الاحـتـجاج، ص ۱۹۷. مجسلی، بحارالانوار،۱۴۰۳ق، ج ۳۸، ص ۳۴۸.
- ↑ میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۳، بخش اول، ص۱۰۷-۱۱۰، ۱۱۵، ج۱۳، بخش دوم، ص۵۶.
- ↑ حسنی مغربی، فتح الملک العلی، ۱۴۰۳ق، ص۲۰.
- ↑ تمیمی موصلی، مسند ابییعلی، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۱۰۵؛ نسائی، خصائص امیرالمؤمنین، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۲۹، ح۱۰.
- ↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۸۲، ح۶۴۳۷.
- ↑ ذهبی، میزان الإعتدال، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۲۳۲.
- ↑ ابنکثیر، البدایة والنهایة، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۳.
- ↑ امینی، الغدیر، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۰۸-۳۰۹.
- ↑ ابن شهرآشوب،الناشر :المكتبة الحيدرية - النجف الأشرف، ج۲، ص۱۱۶.
- ↑ «فیاض لاهیجی، دیوان اشعار، قصاید».
- ↑ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۳۵۳.
- ↑ نگاه کنید به میرحامد حسین، عبقات الانوار، ۱۳۶۶ش، ج۱۳.
- ↑ «عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار علیهمالسلام»، بنیاد فرهنگی امامت.
منابع
- ابنشهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آلابیطالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق.
- ابن شهراشوب، محمدبن علی، مناقب آل ابی طالب،تصحيح :لجنة من أساتذة النجف الأشرف، المطبعة :الحيدرية - النجف الأشرف،الناشر :المكتبة الحيدرية - النجف الأشرف. بی تا.
- ابنعقده کوفی، احمد بن محمد، فضائل امیرالمؤمنین(ع)، تحقیق حرزالدین عبدالرزاق محمد حسین، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۴۲۴ق.
- ابنکثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۶م.
- امینی، عبدالحسین، موسوعة الغدير في الكتاب والسنة والأدب، تحقیق مرکز الغدير للدراسات الإسلامية، زیرنظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامی، ۱۳۸۸ش/۱۴۳۰ق/۲۰۰۹م.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، تحقیق سید هاشم ندوی، دارالفکر، بیتا.
- تمیمی موصلی، احمد بن علی، مسند ابییعلی، تحقیق حسین سلیم اسد، دمشق، دارالمأمون للتراث، ۱۴۰۴ق.
- حسنی مغربی، احمد بن محمد، فتح الملک العلی بصحة حدیث باب مدینة العلم علی، تحقیق محمدهادی امینی، تهران، مکتبة الامام امیرالمؤمنین علی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- ذهبی، محمد بن احمد، میزانالاعتدال، تحقیق شیخ علی محمد معوض و شیخ عادل احمد عبدالموجود، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۵م.
- سید مرتضی، علی بن حسین، الفصول المختارة، تحقیق سید علی میرشریفی، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، الافصاح فی امامة امیرالمؤمنین، قم، مؤسسةالبعثة، ۱۴۱۲ق.
- صدوق، محمد بن علی، الامالی، تهران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶ش.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدی بن عبدالمجید السلفی، الموصل، مکتبةالزهراء، ۱۴۰۴ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الامالی، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.
- «عبقات الانوار فی امامة الائمة الاطهار علیهمالسلام»، بنیاد فرهنگی امامت، تاریخ درج مطلب: ۶ دی ۱۳۹۴ش، تاریخ مشاهده ۱۱ آبان ۱۳۹۸ش.
- گنجی الشافعی، محمد بن یوسف، کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابیطالب، تصحیح محمدهادی امینی، تهران، دار احیاء تراث اهلالبیت(ع)، ۱۴۰۴ق.
- نسائی، احمد بن شعیب، خصائص امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، تحقیق احمد میرین البلوشی، کویت، مکتبةالمعلا، ۱۴۰۶ق.
- میرحامد حسین، عبقات الانوار فی اثبات امامة الائمة الاطهار، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش.
- «فیاض لاهیجی، دیوان اشعار، قصاید».
پیوند به بیرون
| آیات | آیه ولایت • آیه اولیالامر • آیه تطهیر • آیه مباهله • آیه صادقین • آیه خیر البریه • آیه اکمال • آیه تبلیغ • آیه انذار • آیه اخوت • آیه اطعام • آیه ود • آیه لیلة المبیت • آیه انفاق • آیه نجوا • آیه شاهد • آیه نصر • آیه سقایة الحاج • آیه ۲۰ سوره توبه • آیه علمالکتاب • آیه ۵۶ سوره مائده • آیه اهله |  | |||
|---|---|---|---|---|---|
| روایات | |||||
| القاب | |||||
| کتابها |
| ||||
| وقایع | |||||
| وابسته | |||||
