باب حِطَّه دری که بنی‌اسرائیل پس از ماجرای سرگردانی در سرزمین تیه باید از آن عبور می‌کردند. آنان هنگام ورود به سرزمین مقدس به امر خدا برای آمرزش گناهان خود با گفتن کلمه «حطه» باید از این در می‌گذشتند. بیشتر مفسران باب حطة را یکی از درهای بیت‌المقدس در فلسطین دانسته‌اند. در روایات شیعه و سنی، اهل بیت(ع) به این درب تشبیه شده‌اند که براساس آنها، هر کس به اهل‌بیت پیامبر(ع) پناه آورد نجات خواهد یافت.
دستور به بنی‌اسرائیل
براساس آیات قرآن هنگامی که بنی‌اسرائیل قصد ورود به یکی از شهرهای سرزمین مقدس را داشتند به امر خدا باید از دروازه‌ای مشخص وارد می‌شدند و کلمه «حطه» را بر زبان جاری می‌کردند.[۱] در روایات نام این دروازه «باب حطه» خوانده شده است.[۲] بیشتر مفسّران [۳] حتى مفسرانى كه قریه را شهر «أریحا» گفته‌اند [۴] «الباب» را اشاره به یكى از درهاى بیت المقدس مى‌دانند.[۵]
کلمه حطه به معنای تنزل مقام، برداشتن بار و سنگینى تكلیف یا گناه از دوش انسان است.[۶]طبرسی در تفسیر مجمع البیان درباره باب حطه می‌گوید: خداوند به بنی‌اسرائیل فرمان داد که برای تواضع هنگام ورود به بیت المقدس از باب حطه وارد شوند که مجبور به خم شدن هنگام ورود بشوند و بگویند: «حِطَّه» ولی آنها، هم از در دیگری وارد شدند و هم این کلمه را تحریف کرده و به عنوان مخالفت با دستور خداوند و از روی استهزا به زبان سریانی گفتند: «هاطا سماقاتا» ...«حطا سماقاتا» که به معنای گندم سرخ‌رنگی است که در آن جو وجود دارد. [۷]
تشبیه اهل‌بیت به باب حطه
در منابع شیعی، اهل‌بیت(ع) به باب حطه تشبیه شده‌اند. از جمله در روایتی از پیامبر(ص) آمده است:
- هر كه دین مرا در پیش گرفت و روش مرا پیمود و از سنّت من پیروى كرد باید برترى امامان اهل بیت مرا بر همه امّت، باور داشته باشد. مَثَل آنها در میان این امّت همچون «باب حطّة» در میان بنى‌اسرائیل است.[۸]
در منابع اهل‌سنت نیز روایتی از پیامبر به نقل ابوسعید خدری آمده است:
- مَثَل اهل بیت من در بین شما همچون مَثَل باب حطه در بنی‌اسراییل است هر کس از آن داخل شود بخشیده می‌شود.[۹]
درباره این تشبیه گفته‌اند: همان‌گونه که باب حطه برای بنی‌اسرائیل به عنوان میزان سنجش اعتقاد و ایمان بوده است، اهل‌بیت(ع) نیز میزان سنجش ایمان امت پیامبر هستند.[۱۰] طبق این حدیث، اهل بیت(ع) به منزله آن دری هستند که هر کس از بنی‌اسرائیل، به آن پناه آورد، گناهان او آمرزیده شد، ازاین‌رو، هر کس به اهل‌بیت پیامبر(ع) پناه آورد نیز نجات خواهد یافت.[۱۱] همچنین ابن‌حجر هیتمی از عالمان اهل سنت در قرن دهم قمری، با نقل حدیث باب حِطّة معتقد است همانطور که خداوند داخل شدن بنی‌اسرائیل از باب حِطّه را سبب آمرزش آنان قرار داد، در امت اسلامی هم مودت اهل‌بیت(ع) را سبب آمرزش آنان قرار داده است.[۱۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سوره بقره، آیه ۵۸.
- ↑ نگاه کنید به: صدوق، الامالی، ۱۳۷۶، ص۷۴، ح۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به: طبری، جامع‌البیان، دار المعرفة، ج۱، ص۴۲۶؛طَبرِِسی، مجمع‌البیان، ۱۳۸۳، ج۱، ص۲۴۷؛ ابن عادل، اللباب فی علوم الکتاب، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۹۵.
- ↑ طبری، جامع‌البیان، دار المعرفة، ج۱، ص۴۲۶؛ ابن عادل، اللباب فی علوم الکتاب، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۹۳.
- ↑ طبری، جامع‌البیان، دار المعرفة، ج۱، ص۴۲۷؛ ابن عادل، اللباب فی علوم الکتاب، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۹۵.
- ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، دارالکتب العلمیه، ج۲، ص۸۹۴-۸۹۵، ذیل «حط»؛ زبیدی، تاج‌العروس، ج۱۰، ص۲۱۶-۲۱۷، ذیل «حطط».
- ↑ طبرسی، تفسیر مجمع البیان، الناشر : دار المعرفة، ج۱، ص۲۴۸.
- ↑ صدوق، الامالی، ۱۳۷۶ش، ص۷۴، ح۶ .
- ↑ هیتمی، الصواعق المحرقة، ۱۳۸۷ق، ج۵، ص ۱۷۹؛ سیوطی و مناوی، جامع الأحادیث، ۱۴۱۴ق، ۱۰ق، ج۸، ح ۸۹۵۶؛ هیثمی، مجمع الزوائد، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۶۸؛ طبرانی، المعجم الصغیر، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۸۲.
- ↑ حسینی میلانی، جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام، ۱۳۹۲ش، ج۲، ص۱۶۷.
- ↑ خوانساری، ش‍رح آقا جمال خوانساری بر غ‍رر‌ال‍ح‍ک‍م و دررال‍ک‍ل‍م، ۱۳۶۶ش، ج۶، ص ۱۸۶.
- ↑ هیتمی، الصواعق المحرقه، ۱۴۱۷ق، ج۲، ص۴۴۷.
منابع
- ابن‌حجر هیتمی، احمد، الصواعق المحرقة، تحقیق عبد الرحمن بن عبد الله التركی و كامل محمد الخراط، لبنان، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- ابن‌عادل، عمر بن علی، اللباب فی علوم الکتاب، بیروت، دارالكتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- حسینی میلانی، سیدعلی، جواهر الکلام فی معرفة الإمامة والإمام، قم، مرکز الحقایق الاسلامیه، ۱۳۹۲ش.
- خوانساری، محمد بن حسین، ش‍رح آقا جمال خوانساری بر غ‍رر‌ال‍ح‍ک‍م و دررال‍ک‍ل‍م، تصحیح میرجلال الدین حسینی ارموی، تهران، دانشگاه تهران، چاپ چهارم، ۱۳۶۶ش.
- زبیدی، محمد بن محمد، تاج‌العروس، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
- سیوطی و مناوی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر و عبد الرؤوف بن محمد، جامع الأحادیث، ۱۴۱۴ق.
- صادقی تهرانی، محمد، الفرقان، قم، فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۶ش.
- صدوق، محمد بن علی، الامالی، تحقیق محمدباقر کمره‌ای، تهران، کتابچی، ۱۳۷۶ش.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الصغیر، تحقیق محمد شكور محمود الحاج أمریر، بیروت-عمان، دار عمار، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، بیروت، دار المعرفة، بی‌تا.
- فیروزآبادی، مجدالدین، القاموس المحیط، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
- هیثمی، علی بن ابوبکر، مجمع الزوائد، تحقیق حسین سلیم أسد الدّارانی، دمشق، دَارُ المَأْمُون لِلتُّرَاثِ، ۱۴۱۴ق.
پیوند به بیرون
- مقاله باب در دانشنامه جهان اسلام