نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار (کتاب)

نور الابصار فی مناقب آل بیت النبی المختار

اطلاعات کتاب
نویسنده	مؤمن بن حسن شبلنجی
موضوع	چهارده معصوم(ع)، فضائل و مناقب
زبان	عربی
مجموعه	۱ جلد
اطلاعات نشر
ناشر	رضی

نورُ ألأبْصار فی مَناقِبِ آلِ بَیْتِ ألنّبیّ ألمُخْتار(ص) نوشته مؤمن بن حسن شبلنجی شافعی، از علمای اهل سنت در قرن ۱۳ قمری است. این کتاب در بیان سیره چهارده معصوم نگاشته شده است. مؤلف در این کتاب به مناقب برخی از سادات و امامان مذاهب اربعه اهل سنت نیز پرداخته است. رویکرد مذهبی در این کتاب را تسنن دوازده‌امامی قلمداد کرده‌اند.

درباره مؤلف

مؤمن بن حسن شبلنجی شافعی منسوب به شبلنجا روستایی در مصر است. وی حدود سال ۱۲۵۰ق متولد شد و پس از آموزش قرآن نزد پدرش به الازهر رفت و نزد عالمان وقت مشغول تحصیل شد. شبلنجی از دانشمندان به نام اهل سنت در اوایل قرن چهاردهم هجری است.

شبلنجی را از سنیان دوازده‌امامی و کتاب او را جزء کتاب‌هایی دانسته‌اند که با این گرایش به نگارش درآمده است.

انگیزه نگارش

وی در مقدمه کتاب، انگیزه تألیف آن را بیماری درد چشمی بیان می‌کند که به خاطر آن سیده نفیسه توسل جسته و نذر می‌کند اگر شفا یافت، کلماتی را از بزرگان درباره مناقب اهل بیت پیامبر(ص) جمع‌آوری نماید. وی می‌نویسد مدتی نگذشت که شفا حاصل شد و تصمیم گرفتم به وعده‌ام وفا کنم؛ هر چند خود را اهل این کار نمی‌دانستم و بضاعتی نداشتم.

محتوا

مؤلف در باب نخست کتاب اجمالی از زندگی و سخنان پیامبر(ص) را آورده و هنگام ذکر احادیث آن حضرت با رموزی به منابع خود اشاره می‌کند. سپس به شرح حال بستگان پیامبر(ص) می‌پردازد. در ادامه این باب شرح مختصری از احوال سه خلیفه نخست و شرح مفصل تری از مناقب، کلمات و دوران خلافت امیر مؤمنان(ع) آورده است.

وی در باب دوم به اخبار ائمه شیعه از حسن بن علی(ع) تا امام دوازدهم اختصاص می‌دهد و همانند دیگر سُنیان دوازده امامی به شرح زندگانی و فضایل این یازده امام می‌پردازد.

در باب سوم کتاب به افرادی چون سکینه دختر امام حسین(ع)، رقیه دختر حضرت علی(ع)، حضرت زینب(س)، فاطمه دختر امام حسین(ع)، عایشه دختر امام صادق(ع)، سیده نفیسه از نوادگان امام مجتبی(ع)، فاطمه دختر امام رضا(ع) و دیگرانی که در مصر مزارهایی منسوب به آنان وجود دارد پرداخته شده است.

باب چهارم کتاب درباره چهار پیشوای فقهی اهل سنت است که به شرح حال ابوحنیفه، مالک بن انس، شافعی و احمد بن حنبل می‌پردازد.

ابواب

شبلنجی در ادامه مقدمه می‌گوید: کتاب نور الابصار را بر چهار باب و یک خاتمه تنظیم کردم.

• باب اول در سیره پیامبر(ص) و خلفای اربعه،
• باب دوم ذکر حسنین و باقی ائمه اثنا عشر،
• باب سوم درباره گروهی از ذریه پیامبر(ص) که در مصر مزار و مسجدی به نام آنها وجود دارد.
• باب چهارم درباره ائمه چهار گانه مذاهب.

خاتمه هم درباره چهار نفر از اقطاب است. منظور مؤلف از این چهار قطب که در خاتمه کوتاه آخر کتاب درباره آنان سخن گفته عبارتند از: احمد بن رفاعی، عبدالقادر جیلی، احمد بدوی و ابراهیم دسوقی که هر چهار نفر از سادات حسینی و حسنی قرن ششم و هفتم بوده و از بزرگان مذهب شافعی و صوفیه به شمار می‌روند.

روش تألیف

شبلنجی در قسمت مناقب «ائمه اهل البیت» که بخش اصلی و حجم بیشتر کتاب را در برگرفته است، بیشتر مطالب را به صورت پیوسته و بدون ذکر منبع و سند آورده است. گاهی هم از منابع خود یاد کرده و راوی اصلی خبر را نام می‌برد.

مؤلف در ابتدای فصول کتاب گاه با عباراتی چون: «ذَکر جماعة من اهل السِیر» آغاز کرده و گاه بدون مقدمه به بیان مطالب می‌پردازد. در مجموع مطالب خود را از دیگران نقل کرده است؛ کسانی چون: ابن صباغ مالکی، ابن خشاب، ابو نعیم، ابن جوزی.

به نظر می‌رسد بخشی از مطالب این کتاب نیز از شیعیانی است که درباره زندگی دوازده امام تألیفاتی داشته‌اند.