افطار
اِفطار بازکردن و شکستن روزه، با خوردن غذا است. در دین اسلام شکستن روزه ماه رمضان و روزه نذری که روز آن معین شده باشد، پیش از مغرب شرعی، حرام است. همچنین، شخصی که روزه‌گرفتن برای او زیان‌آور یا دارای مشقت باشد، واجب است افطار کند.
برای افطار، آدابی از جمله دعا در آن هنگام و همچنین تلاوت سوره قدر ذکر شده است. علاوه بر این، افطار با آب گرم و شیر، مستحب است. در روایات، برای افطاری دادن فضیلت بسیاری ذکر شده است.
مفهوم‌شناسی
افطار، به معنای باز کردن و شکستن روزه است.[۱] به غذا خوردن پیش از نماز عید فطر هم افطار گفته شده و مستحب دانسته شده است.[۲]
افطار در مواردی واجب و در موارد دیگری حرام است؛ موارد حرام عبارتند از: شکستن روزه ماه رمضان و روزه نذری که روز آن مشخص شده باشد پیش از اذان مغرب، شکستن روزه قضا بعد از اذان ظهر، شکستن روزه در اعتکاف و افطار در صورتی که روزه‌دار پس از اذان ظهر سفر خود را آغاز کند.[۳] اگر روزه گرفتن برای شخصی زیان‌آور یا دارای مشقت بسیار باشد، بر او واجب است افطار کند.[۴] همچنین افطار کردن کسی که روزه مستحبی گرفته و مهمان شخص مؤمنی است، مستحب است و افطار روزه مستحب بعد از اذان ظهر کراهت دارد.[۵]
برپایه روایات، شخص روزه‌دار مستجاب الدعوة است،[۶] به‌ویژه هنگام افطار.[۷]
آداب
«هر کس از شما، مؤمن روزه‌داری را در ماه رمضان افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب آزادکردن یک بنده را دارد و آمرزش گناهان گذشته‌اش خواهد بود. شخصی سؤال کرد: یا رسول الله! همه ما قدرت بر آن نداریم؛ فرمود: با افطار دادن به روزه‌دار اگر چه به نصف دانه خرما یا جرعه‌ای آب از آتش بپرهیزید»
صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ۱۳۷۸ق، ج۱، ص۲۹۶.
برای افطار آدابی ذکر شده است، از جمله خواندن دعا، تلاوت سوره قدر در هنگام افطار، و افطار پس از خواندن نماز مغرب.[۸] نقل شده پیامبر اکرم(ص) هنگام افطار این دعا را می‌خواند: «اللَّهُمَّ لَکَ صُمْنَا وَ عَلَی رِزْقِکَ أَفْطَرْنَا فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا؛ خداوندا برای تو روزه گرفتیم و با روزی تو افطار می‌کنیم. پس روزه ما را بپذیر».[۹] افطار با آب، مخصوصا آب نیمه‌گرم، شیر و خوردنی‌های شیرین، به‌ویژه خرما، مستحب شمرده شده است.[۱۰]
افطاری‌دادن
بنا بر روایات نقل شده از معصومان که افطاری‌دادن به روزه‌دار بسیار فضیلت دارد.[۱۱] از جمله در روایتی از امام صادق(ع) پاداش کسی که افطاری می‌دهد، مانند اجر روزه‌دار دانسته شده است.[۱۲] مسلمانان در کشورهای مختلف با آداب و رسوم متفاوتی به روزه‌داران افطاری می‌دهند. در بعضی مکان‌های مقدس مانند حرم امام رضا(ع) و حرم حضرت معصومه(س) و برخی مساجد نیز سفرۀ افطاری ساده پهن می‌شود.[۱۳]
پانویس
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۴؛ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۲۴.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۱، ص۳۵۴؛ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۱۰۲ .
- ↑ نجفی، جواهرالکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۲۶۴-۲۶۶ و ج۲۹، ص۵۰.
- ↑ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۷، ص۱۳۳ و ج۱۶، ص۳۴۷، ج۱۷، ص۱۵۰-۱۵۴.
- ↑ مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۶۲۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۵۱۰؛ محمدی ری‌شهری، میزان الحکمه، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۱۶۸۶؛ راوندی، الدعوات، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۷.
- ↑ راوندی، الدعوات، ۱۳۶۶ش، ج۱، ص۲۷.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۱۴۹-۱۵۱؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۱۶، ص۳۸۴ ۳۸۵.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۹۵.
- ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۱۴ق، ج۱۰، ص۱۵۶-۱۶۱.
- ↑ به عنوان نمونه نگاه کنید به: کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸ و ۶۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۸، ح۱.
- ↑ «افطاری ساده، فرصتی برای همدلی یک شهر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
منابع
- «افطاری ساده، فرصتی برای همدلی یک شهر»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۶ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ش.
- امام خمینی، روح الله، تحریر الوسیله (ترجمه فارسی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۶ش.
- راوندی، قطب‌الدین، الدعوات، مدرسة الامام المهدی(عج)، ۱۳۶۶ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، بیروت، مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، ۱۴۱۴ق.
- خویی، سید ابوالقاسم، منهاج الصالحین، قم، نشر مدینه العلم، ۱۴۱۰ق.
- صدوق، محمد بن علی، عیون أخبار الرضا(ع)، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
- طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی (محشی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمه، دارالحدیث، ۱۴۱۶ق.
- مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مکتب اهل بیت علیهم‌السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۴ق.
| وقایع |  | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| آیینها | |||||
| عبادات |
| ||||
| احکام روزه | یوم الشک • روزه مسافر • افطار • سحری • مبطلات روزه • مد طعام • کفاره روزه • روزهخواری • بقای بر جنابت • کفاره جمع • رؤیت هلال | ||||
| مناسبتها | |||||
| وابسته | آیه روزه • استهلال • خطبه شعبانیه • زکات فطره • نماز عید • عید فطر • ستاد استهلال • آیه ۱۸۵ سوره بقره • روزه پیشواز | ||||