سوره یونس دهمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء یازدهم جای دارد. این سوره به سبب نقل ماجرای قوم حضرت یونس، یونس نامیده شده است. سوره یونس از مسئله وحی و مقام پیامبر(ص) و نشانه‌های عظمت آفرینش و ناپایداری این دنیا سخن می‌گوید و به آخرت دعوت می‌کند. در این سوره داستان طوفان نوح، سرگذشت موسی و فرعونیان نیز آمده است.
از آیات مشهور سوره یونس، آیه ۳۸ است که با مخالفان پیامبر(ص) تحدی می‌کند و آنان را به این فرا می‌خواند که اگر راست می‌گویند، سوره‌ای مانند یکی از سوره‌های قرآن بیاورند. گفته شده این تحدی نشان معجزه‌بودن قرآن است. در روایات آمده است هر کس سوره یونس را بخواند، خداوند ده برابر کسانی که حضرت یونس(ع) را تصدیق یا تکذیب کرده‌اند و کسانی که همراه فرعون غرق شدند، به او حسنه می‌دهد.
معرفی
نامگذاری
این سوره به مناسبت نقل ماجرای نجات یافتن قوم حضرت یونس(ع) از عذاب به نام سوره یونس خوانده شده است.[۱]
محل و ترتیب نزول
سوره یونس از جمله سوره‌های مکی است و تنها آیات ۹۴ تا ۹۶ آن در مدینه نازل شده است.[۲] این سوره پنجاه و یکمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. سوره یونس در مصحف کنونی دهمین سوره[۳] و در جزء یازدهم قرآن جای گرفته است.
تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
سوره یونس ۱۰۹ آیه، ۱۸۴۴ کلمه و ۷۵۹۳ حرف دارد. این سوره به لحاظ حجم، جزو سوره‌های مئون و به‌اندازه دوسوم یک جزء است. سوره یونس چهارمین سوره‌‌ایی است که با حروف مقطعه آغاز می‌شوند.[۴]
محتوا
سوره یونس به موضوعاتی از جمله: بیان مظاهر قدرت خداوند، دلایل اثبات وجود خدا، وحی، نبوت و بعثت پیامبران، آیات تکوینی و علوم طبیعی، اسرار خلقت و آفرینش و رازهای پیچیده و نهفته آن در آن می‌پردازد و تمثیلی از حقیقت دنیا و ناپایداری آن را ترسیم و به آخرت توجه می‌دهد. در این سوره به داستان‌هایی از زندگی پیامبرانی چون نوح، موسی و یونس[۵] پرداخته و از مقام پیامبر(ص) نیز سخن گفته است. نشانه‌های عظمت آفرینش به عنوان نشانه عظمت خدا و آمادگی برای آخرت از طریق ایمان و عمل صالح از دیگر مضامین سوره است. آیاتی از این سوره نیز از لجاجت و سرسختی بت‌پرستان سخن می‌گوید و آنان را به فطرتشان فرا می‌خواند که هنگام مشکلات به یاد خدای یکتا می‌افتند.[۶]
آیه دوم و آیه پانزدهم سوره یونس دارای شأن نزول است.
انکار پیامبری محمد(ص)
درباره شان نزول آیه دوم از ابن عباس نقل است: هنگامی که محمد(ص) به پیامبری برگزیده شد، کفار انکار کردند و گفتند که خدا بزرگتر از آن است که بشری مثل محمد را به عنوان پیامبر بفرستد و خدا در جواب آنان این آیه را نازل کرد.[۸][یادداشت ۱]فضل بن حسن طبرسی انکار کنندگان را مردمان مکه و علت تعجبشان را یتیم بودن پیامبر دانسته است. [۹] کلبی(محمد بن سائب کلبی. د ۱۴۶ق.) گفته است این آیه درباره کسانی است که پیامبر و آیینش را استهزا می‌کردند و از پیامبر می‌خواستند قرآنی بیاورد که در آن بت پرستی و راه و رسم آنها باشد. [۱۰]
درخواست تغییر قرآن
در آیه پانزدهم سوره یونس آمده است وقتی پیامبر(ص) قرآن را برای مردم می‌خواند، آنان که به دیدار خداوند امید نداشتند، می‌گفتند قرآنی غیر از این برایمان بیاور یا آن را تغییر بده. پیامبر(ص) در پاسخ آنان گفت در اختیار من نیست که قرآن را تغییر دهم و اگر پروردگارم را نافرمانی کنم به عذاب او گرفتار خواهم شد. در تفسیر مجمع البیان آمده است این آیه هنگامی نازل شد پنج نفر به نام‌های عبدالله بن ابی امیه مخزومی، ولید بن مغیره، مکرز بن حفص، عمرو بن عبدالله و عاص بن عامر بن هاشم به پیامبر گفتند قرآنی برایمان بیاور که تَرک عبادتِ لات، عُزیٰ، مَنات و هُبَل (یعنی ترک بت‌پرستی) را از ما نخواهد و عیبجویی بت‌ها در آن نباشد.[۱۱]
آیات مشهور
آیه ۳۸ سوره یونس با نام آیه تحدی و آیه ۱۰ که بر حمد خدا در پایان سخن تاکید می‌کند، از آیات مشهور این سوره است.
نیایش بهشتیان (۱۰)
«وَ آخِرُ دَعْواهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمینَ﴿۱۰﴾» (و پایان دعایشان(آنان که ایمان آورده و نیکوکار شدند در بهشت) این است: سپاس خدای را، آن پروردگار جهانیان)
این آیه معمولا در انتهای خطبه‌ها و سخنرانی‌ها و گاه بیانیه‌ها استفاده می‌شود؛ البته کلمه «دعواهم: دعای آنان» به «دعوانا: دعای ما» تبدیل می‌شود.[۱۲]
خداجویی انسان در سختی‌ها (۱۲)
وَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنَا إِلَىٰ ضُرٍّ مَسَّهُ ۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ترجمه: و چون انسان را آسيبى رسد، ما را -به پهلو خوابيده يا نشسته يا ايستاده- مى‌خواند، و چون گرفتاريش را برطرف كنيم چنان مى‌رود كه گويى ما را براى گرفتاريى كه به او رسيده، نخوانده است. اين گونه براى اسرافكاران آنچه انجام مى‌دادند زينت داده شده است. مفسران گفته‌اند دعاهای انسان در این سختی ها فقط برای عافیت طلبی و رهایی از گرفتاری و سختی هاست نه برای نائل شدن به ثواب آخرت به همین سبب پس از این که گرفتاری‌اش برطرف شد از خدا رویگردان شده و شکر او را فراموش می‌کند. [۱۳]
«قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَ ادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن کنتُمْ صَادِقِین﴿۳۸﴾» (بگو اگر راست می‌گویید، جز خدا هر که را که می‌توانید به یاری بخوانید و سوره‌ای همانند آن بیاورید.)
خداوند در پنج آیه از قرآن با مخالفانِ پیامبر(ص)، تحدی (مبارزه‌طلبی) کرده است که آیه ۳۸ سوره یونس یکی از آن آیات است.[۱۴] تحدی یعنی دعوت کردنِ منکران و مخالفان نبوت به اینکه مثل و مانند معجزات پیامبر(ص) را بیاورند.[۱۵] تحدی (در این آیه و آیات دیگر) دلیلی بر معجزه بودن قرآن، بلکه معجزه بودن هر سوره از قرآن است.[۱۶]
مژده به اولیای الهی در دنیا و آخرت (۶۴)
«لَهُمُ الْبُشْرَ‌ىٰ فِی الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الْآخِرَةِ ۚ لَا تَبْدِيلَ لِكَلِمَاتِ اللَّـهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴿٦٤﴾» (و در زندگى دنيا و در آخرت مژده براى آنان(اولیای الهی) است. وعده‌هاى خدا را تبديلى نيست؛ اين همان كاميابى بزرگ است.)
به گفته علامه طباطبایی خداوند در این آیه بندگان با تقوای خود را مژده‌ای می‌دهد که قطعا محقق خواهد شد و مایه روشنی چشم آنها خواهد شد. به نظر او اگر فراز «لَهُمُ الْبُشْرَ‌ىٰ» به صورت خبر از آینده نباشد، یعنی این بشارت هم در دنیا و هم در آخرت برای آنها واقع خواهد شد؛ ولی اگر خبر از بشارت در آینده باشد، این که آن نعمتی که به آنان بشارتش داده می‌شود، آیا فقط در آخرت است و یا هم در دنیا و هم در آخرت مشخص نیست و آیه آن را بیان نکرده است.[۱۷]امین الاسلام طبرسی در مجمع البیانفوز عظیم در پایان آیه را همان بشارت موعود در دنیا و آخرت دانسته که نجات و رهایی بزرگی است که به سبب بزرگی‌اش هر چیزی در کنارش کوچک است. [۱۸]
ممنوعیت اجبار مردم بر ایمان (۹۹)
«وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَن فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا ۚ أَفَأَنتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّىٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِينَ﴿۹۹﴾» (و اگر پروردگار تو مى‌خواست، قطعاً هر كه در زمين است همه آنها يكسر ايمان مى‌آوردند.آیا تو(ای پیامبر) می‌خواهی مردم را مجبور سازی که ایمان بیاورند؟!)
به گفته مفسران خداوند در این آیه خطاب به آخرین پیامبرش، او را از اکراه مردم به ایمان به خدا حتی در زمان قدرت بازداشته است.[۱۹] بر اساس مفاد این آیه، مقتضای حکمت خداوند فرمان‌برداری از حق یا دشمنی با آن در اختیار انسان است تا پاک از ناپاک جدا شود و وظیفه پیامبر فقط ابلاغ پیام خدا دانسته شده و به همین خاطر نباید از کفر انسان‌ها اندوهگین شود.[۲۰] مفسران این آیه را از صریح‌ترین آیاتی دانسته‌اند که بر اختیار و اراده انسان در انتخاب دین یا عقیده تاکید می‌کند.[۲۱] به نظر علامه طباطبایی خداوند در این آیه به پیامبر اعلان می‌کند تنها خداست که می‌تواند مردم را وادار به ایمان کند، ولی این کار را نکرد و برای پیامبرش نیز این کار نه سزاوار نیست؛ چرا که این کار شدنی نیست؛ زیرا ایمانی که خدواند از بندگانش خواسته و می‌پذیرد، ایمانی از روی اختیار و انتخاب است.[۲۲]
آزادی مردم در انتخاب هدایت یا گمراهی (۱۰۸)
«قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكُمْ ۖ فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۖ وَمَا أَنَا عَلَيْكُمْ بِوَكِيلٍ﴿۱۰۸﴾»
(بگو: «ای مردم! حق از طرف پروردگارتان به سراغ شما آمده؛ هر کس (در پرتو آن) هدایت یابد، برای خود هدایت شده؛ و هر کس گمراه گردد، به زیان خود گمراه می‌گردد؛ و من مأمور (به اجبار) شما نیستم!»)
منظور از حق را در این آیه، تمام معارف و محتواهایی دانسته‌اند که پیامبر به آنها دعوت کرده است. در این آیه به این نکته اشاره شده است که مردم در انتخاب‌های خود مختار و آزادند و پیامبر(ص) هم هیچ‌گونه مسئولیت و وکالتی برای اجبار آنان در این زمینه ندارد.[۲۳] طباطبايی هم‌چنین تصریح کرده که آیه ویژگی حق را بیان کرده و آن این است که هر کس به سوی حق هدایت شود خودش سود برده و هر کس از آن دور شود به خویشتن ضرر رسانده است و پس از آمدن حق هر کسی مختار است هر چه را دوست دارد برای خویش برگزیند خواه نفع خواه ضرر.نیز آیه با کنایه، واجب بودن پذیرفتنِ حق و هدایت شدن به آن را بیان کرده است زیرا که نفع انسان در آن است. [۲۴]
آیات الاحکام
آیه ۳۶ سوره یونس درباره مشروعیت یا عدم مشروعیت عمل به ظن و گمان، مورد بحث و بررسی فقها قرار گرفته است.
«وَ مَا یتَّبِعُ أَکثرَُهُمْ إِلَّا ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لَا یغْنی مِنَ الحَْقّ شَیا﴿۳۶﴾» (و بیشتر آنان جز از گمان و ظن پیروی نمی‌کنند، یقیناً گمان به هیچوجه انسان را از حق بی‌نیاز نمی‌کند.)
این آیه در علم اصول فقه کاربرد زیادی دارد. در این علم درباره «عمل به ظن (گمان)» بحث شده است. اگرچه در این آیه، خداوند اعتمادکردن به ظن و گمان را ممنوع کرده، عالمان علم اصول [۲۵] تلاش کرده‌اند بگویند این آیه هر گونه روش ظنی را ممنوع نمی‌شمارد، بلکه مواردی چون خبر واحد و ظاهر آیات و روایات برای ما حجت خواهند بود.[۲۶]
در فضیلت تلاوت این سوره از پیامبر اکرم(ص) روایت است هر کس سوره یونس را بخواند، خداوند ده برابر کسانی که حضرت یونس(ع) را تصدیق یا تکذیب کرده‌اند و به تعداد کسانی که همراه فرعون غرق شدند، حسنه می‌دهد.[۲۷] از امام صادق(ع) نیز نقل شده هر که سوره یونس را در هر دو یا سه ماه (یک بار) بخواند، ترس اینکه از جاهلان باشد برای او نیست، و در روز قیامت از مقربان خواهد بود.[۲۸]
﴿آیا برای مردم شگفت‌آور است که به مردی از خودشان وحی کردیم که مردم را بیم ده و به کسانی که ایمان آورده‌اند مژده ده که برای آنان نزد پروردگارشان سابقه نیک است کافران گفتند این [مرد] قطعا افسونگری آشکار است ٢﴾
﴿پروردگار شما آن خدایی است که آسمانها و زمین را در شش هنگام آفرید سپس بر عرش استیلا یافت کار [آفرینش] را تدبیر می‌کند شفاعتگری جز پس از اذن او نیست این است‌خدا پروردگار شما پس او را بپرستید آیا پند نمی‌گیرید ٣﴾
﴿بازگشت همه شما به سوی اوست وعده خدا حق است هموست که آفرینش را آغاز می‌کند سپس آن را بازمی‌گرداند تا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به عدالت پاداش دهد و کسانی که کفر ورزیده‌اند به سزای کفرشان شربتی از آب جوشان و عذابی پر درد خواهند داشت ٤﴾
﴿اوست کسی که خورشید را روشنایی بخشید و ماه را تابان کرد و برای آن منزلهایی معین کرد تا شماره سالها و حساب را بدانید خدا اینها را جز به حق نیافریده است نشانه‌ها[ی خود] را برای گروهی که می‌دانند به روشنی بیان می‌کند ٥﴾
﴿کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند پروردگارشان به پاس ایمانشان آنان را هدایت می‌کند به باغهای [پر ناز و] نعمت که از زیر [پای] آنان نهرها روان خواهد بود [در خواهند آمد ٩﴾
﴿نیایش آنان در آنجا سبحانک اللهم [=خدایا تو پاک و منزهی] و درودشان در آنجا سلام است و پایان نیایش آنان این است که الحمد لله رب العالمین [=ستایش ویژه پروردگار جهانیان است ١٠﴾
﴿و اگر خدا برای مردم به همان شتاب که آنان در کار خیر می‌طلبند در رساندن بلا به آنها شتاب می‌نمود قطعا اجلشان فرا می‌رسید پس کسانی را که به دیدار ما امید ندارند در طغیانشان رها می‌کنیم تا سرگردان بمانند ١١﴾
﴿و چون انسان را آسیبی رسد ما را به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده می‌خواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم چنان می‌رود که گویی ما را برای گرفتاریی که به او رسیده نخوانده است این گونه برای اسرافکاران آنچه انجام می‌دادند زینت داده شده است ١٢﴾
﴿و قطعا نسلهای پیش از شما را هنگامی که ستم کردند به هلاکت رساندیم و پیامبرانشان دلایل آشکار برایشان آوردند و[لی] بر آن نبودند که ایمان بیاورند این گونه مردم بزهکار را جزا می‌دهیم ١٣﴾
﴿و چون آیات روشن ما بر آنان خوانده شود آنانکه به دیدار ما امید ندارند می‌گویند قرآن دیگری جز این بیاور یا آن را عوض کن بگو مرا نرسد که آن را از پیش خود عوض کنم جز آنچه را که به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم اگر پروردگارم را نافرمانی کنم از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم ١٥﴾
﴿بگو اگر خدا می‌خواست آن را بر شما نمی‌خواندم و [خدا] شما را بدان آگاه نمی‌گردانید قطعا پیش از [آوردن] آن روزگاری در میان شما به سر برده‌ام آیا فکر نمی‌کنید ١٦﴾
﴿و به جای خدا چیزهایی را می‌پرستند که نه به آنان زیان می‌رساند و نه به آنان سود می‌دهد و می‌گویند اینها نزد خدا شفاعتگران ما هستند بگو آیا خدا را به چیزی که در آسمانها و در زمین نمی‌داند آگاه می‌گردانید او پاک و برتر است از آنچه [با وی] شریک می‌سازند ١٨﴾
﴿و مردم جز یک امت نبودند پس اختلاف پیدا کردند و اگر وعده‌ای از جانب پروردگارت مقرر نگشته بود قطعا در آنچه بر سر آن با هم اختلاف می‌کنند میانشان داوری می‌شد ١٩﴾
﴿و چون مردم را پس از آسیبی که به ایشان رسیده است رحمتی بچشانیم بناگاه آنان را در آیات ما نیرنگی است بگو نیرنگ خدا سریع‌تر است در حقیقت فرستادگان [=فرشتگان] ما آنچه نیرنگ می‌کنید می‌نویسند ٢١﴾
﴿او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا وقتی که در کشتیها باشید و آنها با بادی خوش آنان را بب ر ند و ایشان بدان شاد شوند [بناگاه] بادی سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده‌اند در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این [ورطه] بر هانی قطعا از سپاسگزاران خواهیم شد ٢٢﴾
﴿پس چون آنان را رهانید ناگهان در زمین بناحق سرکشی می‌کنند ای مردم سرکشی شما فقط به زیان خود شماست‌شما بهره زندگی دنیا را [می‌طلبید] سپس بازگشت‌شما به سوی ما خواهد بود پس شما را از آنچه انجام می‌دادید باخبر خواهیم کرد ٢٣﴾
﴿در حقیقت م ث ل زندگی دنیا بسان آبی است که آن را از آسمان فرو ریختیم پس گیاه زمین از آنچه مردم و دامها می‌خورند با آن درآمیخت تا آنگاه که زمین پیرایه خود را برگرفت و آراسته گردید و اهل آن پنداشتند که آنان بر آن قدرت دارند شبی یا روزی فرمان [ویرانی] ما آمد و آن را چنان در ویده کردیم که گویی دیروز وجود نداشته است این گونه نشانه‌ها[ی خود] را برای مردمی که اندیشه می‌کنند به روشنی بیان می‌کنیم ٢٤﴾
﴿برای کسانی که کار نیکو کرده‌اند نیکویی [بهشت] و زیاده [بر آن] است چهره‌هایشان را غباری و ذلتی نمی‌پوشاند اینان اهل بهشتند [و] در آن جاودانه خواهند بود ٢٦﴾
﴿و کسانی که مرتکب بدیها شده‌اند [بدانند که] جزای [هر] بدی مانند آن است و خواری آنان را فرو می‌گیرد در مقابل خدا هیچ حمایتگری برای ایشان نیست گویی چهره‌هایشان با پاره‌ای از شب تار پوشیده شده است آنان همدم آتشند که در آن جاودانه خواهند بود ٢٧﴾
﴿و [یاد کن] روزی را که همه آنان را گرد می‌آوریم آنگاه به کسانی که شرک ورزیده‌اند می‌گوییم شما و شریکانتان بر جای خود باشید پس میان آنها جدایی می‌افکنیم و شریکان آنان می‌گویند در حقیقت‌شما ما را نمی‌پرستیدید ٢٨﴾
﴿آنجاست که هر کسی آنچه را از پیش فرستاده است می‌آزماید و به سوی خدا مولای حقیقی خود بازگردانیده می‌شوند و آنچه به دروغ برمی‌ساخته‌اند از دستشان به در می‌رود ٣٠﴾
﴿بگو کیست که از آسمان و زمین به شما روزی می‌بخشد یا کیست که حاکم بر گوشها و دیدگان است و کیست که زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده خارج می‌سازد و کیست که کارها را تدبیر می‌کند خواهند گفت‌خدا پس بگو آیا پروا نمی‌کنید ٣١﴾
﴿بگو آیا از شریکان شما کسی هست که آفرینش را آغاز کند و سپس آن را برگرداند بگو خداست که آفرینش را آغاز می‌کند و باز آن را برمی‌گرداند پس چگونه [از حق] بازگردانیده می‌شوید ٣٤﴾
﴿بگو آیا از شریکان شما کسی هست که به سوی حق رهبری کند بگو خداست که به سوی حق رهبری می‌کند پس آیا کسی که به سوی حق رهبری می‌کند سزاوارتر است مورد پیروی قرار گیرد یا کسی که راه نمی‌نماید مگر آنکه [خود] هدایت‌شود شما را چه شده چگونه داوری می‌کنید ٣٥﴾
﴿و چنان نیست که این قرآن از جانب غیر خدا [و] به دروغ ساخته شده باشد بلکه تصدیق [کننده] آنچه پیش از آن است می‌باشد و توضیحی از آن کتاب است که در آن تردیدی نیست [و] از پروردگار جهانیان است ٣٧﴾
﴿بلکه چیزی را دروغ شمردند که به علم آن احاطه نداشتند و هنوز تاویل آن برایشان نیامده است کسانی [هم] که پیش از آنان بودند همین گونه [پیامبرانشان را] تکذیب کردند پس بنگر که فرجام ستمگران چگونه بوده است ٣٩﴾
﴿و اگر تو را تکذیب کردند بگو عمل من به من اختصاص دارد و عمل شما به شما اختصاص دارد شما از آنچه من انجام می‌دهم غیر مسؤولید و من از آنچه شما انجام نمی‌دهید غیر مسؤولم ٤١﴾
﴿و روزی که آنان را گرد می‌آورد گویی جز به اندازه ساعتی از روز درنگ نکرده‌اند با هم اظهار آشنایی می‌کنند قطعا کسانی که دیدار خدا را دروغ شمردند زیان کردند و [به حقیقت] راه نیافتند ٤٥﴾
﴿و اگر پاره‌ای از آنچه را که به آنان وعده می‌دهیم به تو بنمایانیم یا تو را بمیرانیم [در هر دو صورت] بازگشتشان به سوی ماست‌سپس خدا بر آنچه می‌کنند گواه است ٤٦﴾
﴿بگو برای خود زیان و سودی در اختیار ندارم مگر آنچه را که خدا بخواهد هر امتی را زمانی [محدود] است آنگاه که زمانشان به سر رسد پس نه ساعتی [از آن] تاخیر کنند و نه پیشی گیرند ٤٩﴾
﴿و اگر برای هر کسی که ستم کرده است آنچه در زمین است می‌بود قطعا آن را برای [خلاصی و] بازخرید خود می‌داد و چون عذاب را ببینند پشیمانی خود را پنهان دارند و میان آنان به عدالت داوری شود و بر ایشان ستم نرود ٥٤﴾
﴿بگو به من خبر دهید آنچه از روزی که خدا برای شما فرود آورده [چرا] بخشی از آن را حرام و [بخشی را] حلال گردانیده‌اید بگو آیا خدا به شما اجازه داده یا بر خدا دروغ می‌بندید ٥٩﴾
﴿و در هیچ کاری نباشی و از سوی او [=خدا] هیچ [آیه‌ای] از قرآن نخوانی و هیچ کاری نکنید مگر اینکه ما بر شما گواه باشیم آنگاه که بدان مبادرت می‌ورزید و هم‌وزن ذره‌ای نه در زمین و نه در آسمان از پروردگار تو پنهان نیست و نه کوچکتر و نه بزرگتر از آن چیزی نیست مگر اینکه در کتابی روشن [درج شده] است ٦١﴾
﴿آگاه باش که هر که [و هر چه] در آسمانها و هر که [و هر چه] در زمین است از آن خداست و کسانی که غیر از خدا شریکانی را می‌خوانند [از آنها] پیروی نمی‌کنند اینان جز از گمان پیروی نمی‌کنند و جز گمان نمی‌برند ٦٦﴾
﴿گفتند خدا فرزندی برای خود اختیار کرده است منزه است او او بی‌نیاز است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست‌شما را بر این [ادعا] حجتی نیست آیا چیزی را که نمی‌دانید به دروغ بر خدا می‌بندید ٦٨﴾
﴿و خبر نوح را بر آنان بخوان آنگاه که به قوم خود گفت ای قوم من اگر ماندن من [در میان شما] و اندرز دادن من به آیات خدا بر شما گران آمده است [بدانید که من] بر خدا توکل کرده‌ام پس [در] کارتان با شریکان خود همداستان شوید تا کارتان بر شما ملتبس ننماید سپس در باره من تصمیم بگیرید و مهلتم ندهید ٧١﴾
﴿پس او را تکذیب کردند آنگاه وی را با کسانی که در کشتی همراه او بودند نجات دادیم و آنان را جانشین [تبهکاران] ساختیم و کسانی را که آیات ما را تکذیب کردند غرق کردیم پس بنگر که فرجام بیم‌داده‌شدگان چگونه بود ٧٣﴾
﴿آنگاه پس از وی رسولانی را به سوی قومشان برانگیختیم و آنان دلایل آشکار برایشان آوردند ولی ایشان بر آن نبودند که به چیزی که قبلا آن را دروغ شمرده بودند ایمان بیاورند این گونه ما بر دلهای تجاوزکاران مهر می‌نهیم ٧٤﴾
﴿گفتند آیا به سوی ما آمده‌ای تا ما را از شیوه‌ای که پدرانمان را بر آن یافته‌ایم بازگردانی و بزرگی در این سرزمین برای شما دو تن باشد ما به شما دو تن ایمان نداریم ٧٨﴾
﴿سرانجام کسی به موسی ایمان نیاورد مگر فرزندانی از قوم وی در حالی که بیم داشتند از آنکه مبادا فرعون و سران آنها ایشان را آزار رسانند و در حقیقت فرعون در آن سرزمین برتری‌جوی و از اسرافکاران بود ٨٣﴾
﴿و به موسی و برادرش وحی کردیم که شما دو تن برای قوم خود در مصر خانه‌هایی ترتیب دهید و سراهایتان را رو به روی هم قرار دهید و نماز برپا دارید و مؤمنان را مژده ده ٨٧﴾
﴿و موسی گفت پروردگارا تو به فرعون و اشرافش در زندگی دنیا زیور و اموال داده‌ای پروردگارا تا [خلق را] از راه تو گمراه کنند پروردگارا اموالشان را نابود کن و آنان را دل‌سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند ٨٨﴾
﴿و فرزندان اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روی ستم و تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتی که در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت ایمان آوردم که هیچ معبودی جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‌اند نیست و من از تسلیم‌شدگانم ٩٠﴾
﴿پس امروز تو را با زره [زرین] خودت به بلندی [ساحل] می‌افکنیم تا برای کسانی که از پی تو می‌آیند عبرتی باشد و بی‌گمان بسیاری از مردم از نشانه‌های ما غافلند ٩٢﴾
﴿به راستی ما فرزندان اسرائیل را در جایگاه[های] نیکو منزل دادیم و از چیزهای پاکیزه به آنان روزی بخشیدیم پس به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه علم برای آنان حاصل شد همانا پروردگار تو در روز قیامت در باره آنچه بر سر آن اختلاف می‌کردند میانشان داوری خواهد کرد ٩٣﴾
﴿و اگر از آنچه به سوی تو نازل کرده‌ایم در تردیدی از کسانی که پیش از تو کتاب [آسمانی] می‌خواندند بپرس قطعا حق از جانب پروردگارت به سوی تو آمده است پس زنهار از تردیدکنندگان مباش ٩٤﴾
﴿چرا هیچ شهری نبود که [اهل آن] ایمان بیاورد و ایمانش به حال آن سود بخشد مگر قوم یونس که وقتی [در آخرین لحظه] ایمان آوردند عذاب رسوایی را در زندگی دنیا از آنان برطرف کردیم و تا چندی آنان را برخوردار ساختیم ٩٨﴾
﴿بگو ای مردم اگر در دین من تردید دارید پس [بدانید که من] کسانی را که به جای خدا می‌پرستید نمی‌پرستم بلکه خدایی را می‌پرستم که جان شما را می‌ستاند و دستور یافته‌ام که از مؤمنان باشم ١٠٤﴾
﴿و اگر خدا به تو زیانی برساند آن را برطرف‌کننده‌ای جز او نیست و اگر برای تو خیری بخواهد بخشش او را ردکننده‌ای نیست آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد می‌رساند و او آمرزنده مهربان است ١٠٧﴾
﴿بگو ای مردم حق از جانب پروردگارتان برای شما آمده است پس هر که هدایت‌یابد به سود خویش هدایت می‌یابد و هر که گمراه گردد به زیان خود گمراه می‌شود و من بر شما نگهبان نیستم ١٠٨﴾
﴿و از آنچه بر تو وحی می‌شود پیروی کن و شکیبا باش تا خدا [میان تو و آنان] داوری کند و او بهترین داوران است ١٠٩﴾
﴿به نام خداوند رحمتگر مهربان. الف لام راء این است آیات کتاب حکمت‌آموز ١ آیا برای مردم شگفت‌آور است که به مردی از خودشان وحی کردیم که مردم را بیم ده و به کسانی که ایمان آورده‌اند مژده ده که برای آنان نزد پروردگارشان سابقه نیک است کافران گفتند این [مرد] قطعا افسونگری آشکار است ٢ پروردگار شما آن خدایی است که آسمانها و زمین را در شش هنگام آفرید سپس بر عرش استیلا یافت کار [آفرینش] را تدبیر می‌کند شفاعتگری جز پس از اذن او نیست این است‌خدا پروردگار شما پس او را بپرستید آیا پند نمی‌گیرید ٣ بازگشت همه شما به سوی اوست وعده خدا حق است هموست که آفرینش را آغاز می‌کند سپس آن را بازمی‌گرداند تا کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند به عدالت پاداش دهد و کسانی که کفر ورزیده‌اند به سزای کفرشان شربتی از آب جوشان و عذابی پر درد خواهند داشت ٤ اوست کسی که خورشید را روشنایی بخشید و ماه را تابان کرد و برای آن منزلهایی معین کرد تا شماره سالها و حساب را بدانید خدا اینها را جز به حق نیافریده است نشانه‌ها[ی خود] را برای گروهی که می‌دانند به روشنی بیان می‌کند ٥ به راستی درآمد و رفت‌شب و روز و آنچه خدا در آسمانها و زمین آفریده برای مردمی که پروا دارند دلایلی [آشکار] است ٦ کسانی که امید به دیدار ما ندارند و به زندگی دنیا دل خوش کرده و بدان اطمینان یافته‌اند و کسانی که از آیات ما غافلند ٧ آنان به [کیفر] آنچه به دست می‌آوردند جایگاهشان آتش است ٨ کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند پروردگارشان به پاس ایمانشان آنان را هدایت می‌کند به باغهای [پر ناز و] نعمت که از زیر [پای] آنان نهرها روان خواهد بود [در خواهند آمد ٩ نیایش آنان در آنجا سبحانک اللهم [=خدایا تو پاک و منزهی] و درودشان در آنجا سلام است و پایان نیایش آنان این است که الحمد لله رب العالمین [=ستایش ویژه پروردگار جهانیان است ١٠ و اگر خدا برای مردم به همان شتاب که آنان در کار خیر می‌طلبند در رساندن بلا به آنها شتاب می‌نمود قطعا اجلشان فرا می‌رسید پس کسانی را که به دیدار ما امید ندارند در طغیانشان رها می‌کنیم تا سرگردان بمانند ١١ و چون انسان را آسیبی رسد ما را به پهلو خوابیده یا نشسته یا ایستاده می‌خواند و چون گرفتاریش را برطرف کنیم چنان می‌رود که گویی ما را برای گرفتاریی که به او رسیده نخوانده است این گونه برای اسرافکاران آنچه انجام می‌دادند زینت داده شده است ١٢ و قطعا نسلهای پیش از شما را هنگامی که ستم کردند به هلاکت رساندیم و پیامبرانشان دلایل آشکار برایشان آوردند و[لی] بر آن نبودند که ایمان بیاورند این گونه مردم بزهکار را جزا می‌دهیم ١٣ آنگاه شما را پس از آنان در زمین جانشین قرار دادیم تا بنگریم چگونه رفتار می‌کنید ١٤ و چون آیات روشن ما بر آنان خوانده شود آنانکه به دیدار ما امید ندارند می‌گویند قرآن دیگری جز این بیاور یا آن را عوض کن بگو مرا نرسد که آن را از پیش خود عوض کنم جز آنچه را که به من وحی می‌شود پیروی نمی‌کنم اگر پروردگارم را نافرمانی کنم از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم ١٥ بگو اگر خدا می‌خواست آن را بر شما نمی‌خواندم و [خدا] شما را بدان آگاه نمی‌گردانید قطعا پیش از [آوردن] آن روزگاری در میان شما به سر برده‌ام آیا فکر نمی‌کنید ١٦ پس کیست‌ستمکارتر از آن کس که دروغی بر خدای بندد یا آیات او را تکذیب کند به راستی مجرمان رستگار نمی‌شوند ١٧ و به جای خدا چیزهایی را می‌پرستند که نه به آنان زیان می‌رساند و نه به آنان سود می‌دهد و می‌گویند اینها نزد خدا شفاعتگران ما هستند بگو آیا خدا را به چیزی که در آسمانها و در زمین نمی‌داند آگاه می‌گردانید او پاک و برتر است از آنچه [با وی] شریک می‌سازند ١٨ و مردم جز یک امت نبودند پس اختلاف پیدا کردند و اگر وعده‌ای از جانب پروردگارت مقرر نگشته بود قطعا در آنچه بر سر آن با هم اختلاف می‌کنند میانشان داوری می‌شد ١٩ و می‌گویند چرا معجزه‌ای از جانب پروردگارش بر او نازل نمی‌شود بگو غیب فقط به خدا اختصاص دارد پس منتظر باشید که من هم با شما از منتظرانم ٢٠ و چون مردم را پس از آسیبی که به ایشان رسیده است رحمتی بچشانیم بناگاه آنان را در آیات ما نیرنگی است بگو نیرنگ خدا سریع‌تر است در حقیقت فرستادگان [=فرشتگان] ما آنچه نیرنگ می‌کنید می‌نویسند ٢١ او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌گرداند تا وقتی که در کشتیها باشید و آنها با بادی خوش آنان را بب ر ند و ایشان بدان شاد شوند [بناگاه] بادی سخت بر آنها وزد و موج از هر طرف بر ایشان تازد و یقین کنند که در محاصره افتاده‌اند در آن حال خدا را پاکدلانه می‌خوانند که اگر ما را از این [ورطه] بر هانی قطعا از سپاسگزاران خواهیم شد ٢٢ پس چون آنان را رهانید ناگهان در زمین بناحق سرکشی می‌کنند ای مردم سرکشی شما فقط به زیان خود شماست‌شما بهره زندگی دنیا را [می‌طلبید] سپس بازگشت‌شما به سوی ما خواهد بود پس شما را از آنچه انجام می‌دادید باخبر خواهیم کرد ٢٣ در حقیقت م ث ل زندگی دنیا بسان آبی است که آن را از آسمان فرو ریختیم پس گیاه زمین از آنچه مردم و دامها می‌خورند با آن درآمیخت تا آنگاه که زمین پیرایه خود را برگرفت و آراسته گردید و اهل آن پنداشتند که آنان بر آن قدرت دارند شبی یا روزی فرمان [ویرانی] ما آمد و آن را چنان در ویده کردیم که گویی دیروز وجود نداشته است این گونه نشانه‌ها[ی خود] را برای مردمی که اندیشه می‌کنند به روشنی بیان می‌کنیم ٢٤ و خدا [شما را] به سرای سلامت فرا می‌خواند و هر که را بخواهد به راه راست هدایت می‌کند ٢٥ برای کسانی که کار نیکو کرده‌اند نیکویی [بهشت] و زیاده [بر آن] است چهره‌هایشان را غباری و ذلتی نمی‌پوشاند اینان اهل بهشتند [و] در آن جاودانه خواهند بود ٢٦ و کسانی که مرتکب بدیها شده‌اند [بدانند که] جزای [هر] بدی مانند آن است و خواری آنان را فرو می‌گیرد در مقابل خدا هیچ حمایتگری برای ایشان نیست گویی چهره‌هایشان با پاره‌ای از شب تار پوشیده شده است آنان همدم آتشند که در آن جاودانه خواهند بود ٢٧ و [یاد کن] روزی را که همه آنان را گرد می‌آوریم آنگاه به کسانی که شرک ورزیده‌اند می‌گوییم شما و شریکانتان بر جای خود باشید پس میان آنها جدایی می‌افکنیم و شریکان آنان می‌گویند در حقیقت‌شما ما را نمی‌پرستیدید ٢٨ و گواهی خدا میان ما و میان شما بس است به راستی ما از عبادت شما بی‌خبر بودیم ٢٩ آنجاست که هر کسی آنچه را از پیش فرستاده است می‌آزماید و به سوی خدا مولای حقیقی خود بازگردانیده می‌شوند و آنچه به دروغ برمی‌ساخته‌اند از دستشان به در می‌رود ٣٠ بگو کیست که از آسمان و زمین به شما روزی می‌بخشد یا کیست که حاکم بر گوشها و دیدگان است و کیست که زنده را از مرده بیرون می‌آورد و مرده را از زنده خارج می‌سازد و کیست که کارها را تدبیر می‌کند خواهند گفت‌خدا پس بگو آیا پروا نمی‌کنید ٣١ این است‌خدا پروردگار حقیقی شما و بعد از حقیقت جز گمراهی چیست پس چگونه [از حق] بازگردانیده می‌شوید ٣٢ این گونه سخن پروردگارت بر کسانی که نافرمانی کردند به حقیقت پیوست [چرا] که آنان ایمان نمی‌آورند ٣٣ بگو آیا از شریکان شما کسی هست که آفرینش را آغاز کند و سپس آن را برگرداند بگو خداست که آفرینش را آغاز می‌کند و باز آن را برمی‌گرداند پس چگونه [از حق] بازگردانیده می‌شوید ٣٤ بگو آیا از شریکان شما کسی هست که به سوی حق رهبری کند بگو خداست که به سوی حق رهبری می‌کند پس آیا کسی که به سوی حق رهبری می‌کند سزاوارتر است مورد پیروی قرار گیرد یا کسی که راه نمی‌نماید مگر آنکه [خود] هدایت‌شود شما را چه شده چگونه داوری می‌کنید ٣٥ و بیشترشان جز از گمان پیروی نمی‌کنند [ولی] گمان به هیچ وجه [آدمی را] از حقیقت بی‌نیاز نمی‌گرداند آری خدا به آنچه می‌کنند داناست ٣٦ و چنان نیست که این قرآن از جانب غیر خدا [و] به دروغ ساخته شده باشد بلکه تصدیق [کننده] آنچه پیش از آن است می‌باشد و توضیحی از آن کتاب است که در آن تردیدی نیست [و] از پروردگار جهانیان است ٣٧ یا می‌گویند آن را به دروغ ساخته است بگو اگر راست می‌گویید سوره‌ای مانند آن بیاورید و هر که را جز خدا می‌توانید فرا خوانید ٣٨ بلکه چیزی را دروغ شمردند که به علم آن احاطه نداشتند و هنوز تاویل آن برایشان نیامده است کسانی [هم] که پیش از آنان بودند همین گونه [پیامبرانشان را] تکذیب کردند پس بنگر که فرجام ستمگران چگونه بوده است ٣٩ و از آنان کسی است که بدان ایمان می‌آورد و از آنان کسی است که بدان ایمان نمی‌آورد و پروردگار تو به [حال] فسادگران داناتر است ٤٠ و اگر تو را تکذیب کردند بگو عمل من به من اختصاص دارد و عمل شما به شما اختصاص دارد شما از آنچه من انجام می‌دهم غیر مسؤولید و من از آنچه شما انجام نمی‌دهید غیر مسؤولم ٤١ و برخی از آنان کسانی‌اند که به تو گوش فرا می‌دهند آیا تو کران را هر چند در نیابند شنوا خواهی کرد ٤٢ و از آنان کسی است که به سوی تو می‌نگرد آیا تو نابینایان را هر چند نبینند هدایت توانی کرد ٤٣ خدا به هیچ وجه به مردم ستم نمی‌کند لیکن مردم خود بر خویشتن ستم می‌کنند ٤٤ و روزی که آنان را گرد می‌آورد گویی جز به اندازه ساعتی از روز درنگ نکرده‌اند با هم اظهار آشنایی می‌کنند قطعا کسانی که دیدار خدا را دروغ شمردند زیان کردند و [به حقیقت] راه نیافتند ٤٥ و اگر پاره‌ای از آنچه را که به آنان وعده می‌دهیم به تو بنمایانیم یا تو را بمیرانیم [در هر دو صورت] بازگشتشان به سوی ماست‌سپس خدا بر آنچه می‌کنند گواه است ٤٦ و هر امتی را پیامبری است پس چون پیامبرشان بیاید میانشان به عدالت داوری شود و بر آنان ستم نرود ٤٧ و می‌گویند اگر راست می‌گویید این وعده چه وقت است ٤٨ بگو برای خود زیان و سودی در اختیار ندارم مگر آنچه را که خدا بخواهد هر امتی را زمانی [محدود] است آنگاه که زمانشان به سر رسد پس نه ساعتی [از آن] تاخیر کنند و نه پیشی گیرند ٤٩ بگو به من خبر دهید اگر عذاب او شب یا روز به شما دررسد بزهکاران چه چیزی از آن به شتاب می‌خواهند ٥٠ سپس آیا هنگامی که [عذاب بر شما] واقع شد اکنون به آن ایمان آوردید در حالی که به [آمدن] آن شتاب می‌نمودید ٥١ پس به کسانی که ستم ورزیدند گفته شود عذاب جاوید را بچشید آیا جز به [کیفر] آنچه به دست می‌آوردید جزا داده می‌شوید ٥٢ و از تو خبر می‌گیرند آیا آن راست است بگو آری سوگند به پروردگارم که آن قطعا راست است و شما نمی‌توانید [خدا را] درمانده کنید ٥٣ و اگر برای هر کسی که ستم کرده است آنچه در زمین است می‌بود قطعا آن را برای [خلاصی و] بازخرید خود می‌داد و چون عذاب را ببینند پشیمانی خود را پنهان دارند و میان آنان به عدالت داوری شود و بر ایشان ستم نرود ٥٤ بدانید که در حقیقت آنچه در آسمانها و زمین است از آن خداست بدانید که در حقیقت وعده خدا حق است ولی بیشتر آنان نمی‌دانند ٥٥ او زنده می‌کند و می‌می‌راند و به سوی او بازگردانیده می‌شوید ٥٦ ای مردم به یقین برای شما از جانب پروردگارتان اندرزی و درمانی برای آنچه در سینه هاست و رهنمود و رحمتی برای گروندگان [به خدا] آمده است ٥٧ بگو به فضل و رحمت‌خداست که [مؤمنان] باید شاد شوند و این از هر چه گرد می‌آورند بهتر است ٥٨ بگو به من خبر دهید آنچه از روزی که خدا برای شما فرود آورده [چرا] بخشی از آن را حرام و [بخشی را] حلال گردانیده‌اید بگو آیا خدا به شما اجازه داده یا بر خدا دروغ می‌بندید ٥٩ و کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند روز رستاخیز چه گمان دارند در حقیقت‌خدا بر مردم دارای بخشش است ولی بیشترشان سپاسگزاری نمی‌کنند ٦٠ و در هیچ کاری نباشی و از سوی او [=خدا] هیچ [آیه‌ای] از قرآن نخوانی و هیچ کاری نکنید مگر اینکه ما بر شما گواه باشیم آنگاه که بدان مبادرت می‌ورزید و هم‌وزن ذره‌ای نه در زمین و نه در آسمان از پروردگار تو پنهان نیست و نه کوچکتر و نه بزرگتر از آن چیزی نیست مگر اینکه در کتابی روشن [درج شده] است ٦١ آگاه باشید که بر دوستان خدا نه بیمی است و نه آنان اندوهگین می‌شوند ٦٢ همانان که ایمان آورده و پرهیزگاری ورزیده‌اند ٦٣ در زندگی دنیا و در آخرت مژده برای آنان است وعده‌های خدا را تبدیلی نیست این همان کامیابی بزرگ است ٦٤ سخن آنان تو را غمگین نکند زیرا عزت همه از آن خداست او شنوای داناست ٦٥ آگاه باش که هر که [و هر چه] در آسمانها و هر که [و هر چه] در زمین است از آن خداست و کسانی که غیر از خدا شریکانی را می‌خوانند [از آنها] پیروی نمی‌کنند اینان جز از گمان پیروی نمی‌کنند و جز گمان نمی‌برند ٦٦ اوست کسی که برای شما شب را قرار داد تا در آن بیارامید و روز را روشن [گردانید] بی گمان در این [امر] برای مردمی که می‌شنوند نشانه‌هایی است ٦٧ گفتند خدا فرزندی برای خود اختیار کرده است منزه است او او بی‌نیاز است آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست‌شما را بر این [ادعا] حجتی نیست آیا چیزی را که نمی‌دانید به دروغ بر خدا می‌بندید ٦٨ بگو در حقیقت کسانی که بر خدا دروغ می‌بندند رستگار نمی‌شوند ٦٩ بهره‌ای [اندک] در دنیا [دارند] سپس بازگشتشان به سوی ماست آنگاه به [سزای] آنکه کفر می‌ورزیدند عذاب سخت به آنان می‌چشانیم ٧٠ و خبر نوح را بر آنان بخوان آنگاه که به قوم خود گفت ای قوم من اگر ماندن من [در میان شما] و اندرز دادن من به آیات خدا بر شما گران آمده است [بدانید که من] بر خدا توکل کرده‌ام پس [در] کارتان با شریکان خود همداستان شوید تا کارتان بر شما ملتبس ننماید سپس در باره من تصمیم بگیرید و مهلتم ندهید ٧١ و اگر روی گردانیدید من مزدی از شما نمی‌طلبم پاداش من جز بر عهده خدا نیست و مامورم که از گردن‌نهندگان باشم ٧٢ پس او را تکذیب کردند آنگاه وی را با کسانی که در کشتی همراه او بودند نجات دادیم و آنان را جانشین [تبهکاران] ساختیم و کسانی را که آیات ما را تکذیب کردند غرق کردیم پس بنگر که فرجام بیم‌داده‌شدگان چگونه بود ٧٣ آنگاه پس از وی رسولانی را به سوی قومشان برانگیختیم و آنان دلایل آشکار برایشان آوردند ولی ایشان بر آن نبودند که به چیزی که قبلا آن را دروغ شمرده بودند ایمان بیاورند این گونه ما بر دلهای تجاوزکاران مهر می‌نهیم ٧٤ سپس بعد از آنان موسی و هارون را با آیات خود به سوی فرعون و سران [قوم] وی فرستادیم و[لی آنان] گردنکشی کردند و گروهی تبهکار بودند ٧٥ پس چون حق از نزد ما به سویشان آمد گفتند قطعا این سحری آشکار است ٧٦ موسی گفت آیا وقتی حق به سوی شما آمد می‌گویید [این سحر است] آیا این سحر است و حال آنکه جادوگران رستگار نمی‌شوند ٧٧ گفتند آیا به سوی ما آمده‌ای تا ما را از شیوه‌ای که پدرانمان را بر آن یافته‌ایم بازگردانی و بزرگی در این سرزمین برای شما دو تن باشد ما به شما دو تن ایمان نداریم ٧٨ و فرعون گفت هر جادوگر دانایی را پیش من آورید ٧٩ و چون جادوگران آمدند موسی به آنان گفت آنچه را می‌اندازید بیندازید ٨٠ پس چون افکندند موسی گفت آنچه را شما به میان آوردید سحر است به زودی خدا آن را باطل خواهد کرد آری خدا کار مفسدان را تایید نمی‌کند ٨١ و خدا با کلمات خود حق را ثابت می‌گرداند هر چند بزهکاران را خوش نیاید ٨٢ سرانجام کسی به موسی ایمان نیاورد مگر فرزندانی از قوم وی در حالی که بیم داشتند از آنکه مبادا فرعون و سران آنها ایشان را آزار رسانند و در حقیقت فرعون در آن سرزمین برتری‌جوی و از اسرافکاران بود ٨٣ و موسی گفت ای قوم من اگر به خدا ایمان آورده‌اید و اگر اهل تسلیمید بر او توکل کنید ٨٤ پس گفتند بر خدا توکل کردیم پروردگارا ما را برای قوم ستمگر [وسیله] آزمایش قرار مده ٨٥ و ما را به رحمت‌خویش از گروه کافران نجات ده ٨٦ و به موسی و برادرش وحی کردیم که شما دو تن برای قوم خود در مصر خانه‌هایی ترتیب دهید و سراهایتان را رو به روی هم قرار دهید و نماز برپا دارید و مؤمنان را مژده ده ٨٧ و موسی گفت پروردگارا تو به فرعون و اشرافش در زندگی دنیا زیور و اموال داده‌ای پروردگارا تا [خلق را] از راه تو گمراه کنند پروردگارا اموالشان را نابود کن و آنان را دل‌سخت گردان که ایمان نیاورند تا عذاب دردناک را ببینند ٨٨ فرمود دعای هر دوی شما پذیرفته شد پس ایستادگی کنید و راه کسانی را که نمی‌دانند پیروی مکنید ٨٩ و فرزندان اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روی ستم و تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتی که در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت ایمان آوردم که هیچ معبودی جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‌اند نیست و من از تسلیم‌شدگانم ٩٠ اکنون در حالی که پیش از این نافرمانی می‌کردی و از تباهکاران بودی ٩١ پس امروز تو را با زره [زرین] خودت به بلندی [ساحل] می‌افکنیم تا برای کسانی که از پی تو می‌آیند عبرتی باشد و بی‌گمان بسیاری از مردم از نشانه‌های ما غافلند ٩٢ به راستی ما فرزندان اسرائیل را در جایگاه[های] نیکو منزل دادیم و از چیزهای پاکیزه به آنان روزی بخشیدیم پس به اختلاف نپرداختند مگر پس از آنکه علم برای آنان حاصل شد همانا پروردگار تو در روز قیامت در باره آنچه بر سر آن اختلاف می‌کردند میانشان داوری خواهد کرد ٩٣ و اگر از آنچه به سوی تو نازل کرده‌ایم در تردیدی از کسانی که پیش از تو کتاب [آسمانی] می‌خواندند بپرس قطعا حق از جانب پروردگارت به سوی تو آمده است پس زنهار از تردیدکنندگان مباش ٩٤ و از کسانی که آیات ما را دروغ پنداشتند مباش که از زیانکاران خواهی بود ٩٥ در حقیقت کسانی که سخن پروردگارت بر آنان تحقق یافته ایمان نمی‌آورند ٩٦ هر چند هر گونه آیتی برایشان بیاید تا وقتی که عذاب دردناک را ببینند ٩٧ چرا هیچ شهری نبود که [اهل آن] ایمان بیاورد و ایمانش به حال آن سود بخشد مگر قوم یونس که وقتی [در آخرین لحظه] ایمان آوردند عذاب رسوایی را در زندگی دنیا از آنان برطرف کردیم و تا چندی آنان را برخوردار ساختیم ٩٨ و اگر پروردگار تو می‌خواست قطعا هر که در زمین است همه آنها یکسر ایمان می‌آوردند پس آیا تو مردم را ناگزیر می‌کنی که بگروند ٩٩ و هیچ کس را نرسد که جز به اذن خدا ایمان بیاورد و [خدا] بر کسانی که نمی‌اندیشند پلیدی را قرار ١٠٠ بگو بنگرید که در آسمانها و زمین چیست و[لی] نشانه‌ها و هشدارها گروهی را که ایمان نمی‌آورند سود نمی‌بخشد ١٠١ پس آیا جز مانند روزهای کسانی را که پیش از آنان درگذشتند انتظار می‌برند بگو انتظار برید که من [نیز] با شما از منتظرانم ١٠٢ سپس فرستادگان خود و کسانی را که گرویدند می‌رهانیم زیرا بر ما فریضه است که مؤمنان را نجات دهیم ١٠٣ بگو ای مردم اگر در دین من تردید دارید پس [بدانید که من] کسانی را که به جای خدا می‌پرستید نمی‌پرستم بلکه خدایی را می‌پرستم که جان شما را می‌ستاند و دستور یافته‌ام که از مؤمنان باشم ١٠٤ و [به من دستور داده شده است] که به دین حنیف روی آور و زنهار از مشرکان مباش ١٠٥ و به جای خدا چیزی را که سود و زیانی به تو نمی‌رساند مخوان که اگر چنین کنی در آن صورت قطعا از جمله ستمکارانی ١٠٦ و اگر خدا به تو زیانی برساند آن را برطرف‌کننده‌ای جز او نیست و اگر برای تو خیری بخواهد بخشش او را ردکننده‌ای نیست آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد می‌رساند و او آمرزنده مهربان است ١٠٧ بگو ای مردم حق از جانب پروردگارتان برای شما آمده است پس هر که هدایت‌یابد به سود خویش هدایت می‌یابد و هر که گمراه گردد به زیان خود گمراه می‌شود و من بر شما نگهبان نیستم ١٠٨ و از آنچه بر تو وحی می‌شود پیروی کن و شکیبا باش تا خدا [میان تو و آنان] داوری کند و او بهترین داوران است ١٠٩﴾
