هود از پیامبران الهی که برای هدایت قوم عاد برگزیده شد و نامش در قرآن آمده است. او برای دعوت قوم خویش به پرستش خدا و جلوگیری از پرستیدن بت‌ها مأمور شده بود، اما قومش او را سفیه خوانده و به تمسخر گرفتند. از این رو خدا آنان را با بادِ سردی عذاب کرد. از ایشان تنها حضرت هود و عده‌ای از مؤمنان زنده ماندند. گفته شده داستان حضرت هود و قومش به جز در قرآن در کتاب‌های آسمانی دیگر نیامده است.
| پیامبر قوم عاد | |
 مرقد هود و صالح در وادی السلام نجف | |
| نام | هود |
|---|---|
| نام در قرآن | هود |
| تکرار نام در قرآن | ۷ بار |
| نام در کتب مقدس | Eber |
| محل زندگی | سرزمین احقاف |
| محل دفن | نجف، قبرستان وادی‌السلام |
| نسب | از نوادگان حضرت نوح |
| قوم | قوم عاد |
| پس از | حضرت نوح |
| پیش از | حضرت صالح |
| دین | یکتاپرستی |
| داستان قرآنی | سوره هود |
| حوادث | نابودی قوم عاد |
| مخالفان | بت‌پرستان |
| پیامبران | |
| نوح • ابراهیم • موسی • عیسی • محمد سایر پیامبران | |
نسب
حضرت هود از پیامبرانی است که نامش در قرآن کریم آمده است.[۱] در قرآن هفت مرتبه از وی یاد شده است.[۲] همچنین یازدهمین سوره قرآن به نام وی (سوره هود) نامگذاری شده است.
هود(ع)، از نوادگان حضرت نوح بود که نسبش با هفت واسطه به وی می‌رسد. نَسَب او را چنین شمرده‌اند: هود پسر عبدالله، پسر رِیاح(رباح)، پسر حَلوت(خلود)، پسر عاد، پسر عوص، پسر آدم(أرم)، پسر سام، پسر نوح.[۳] به گفته النجار در کتاب قصص الانبیاء با توجه به مقایسه نسبت حضرت هود و ابراهیم این نَسَب قابل قبول‌تر از نسب‌هایی است که دیگران ذکر کرده‌اند.[۴] ابن کثیر نیز او را فرزند شالخ فرزند ارفَخشَد فرزند سام فرزند نوح دانسته است.[۵]
پیامبری
برخی با استناد به روایات معتقدند که حضرت هود در ۴۰ سالگی به پیامبری برگزیده شد.[۷] او مأمور شد قومش را به پرستش خدا دعوت کند.[۸] هود دومین پیامبری است که برای مبارزه با ثنویت و شرک قومش مبعوث شد.[۹] قوم او نخستین قومی بودند که بعد از طوفان بت‌پرست شدند.[۱۰] آنها بت‌هایی هم‌نام بت‌های قوم نوح می‌پرستیدند.[۱۱]
قوم عاد، هود را امین و راستگو می‌دانستند؛[۱۲] اما زمانی که از عبادت خدا و عبادت‌نکردن بت‌ها سخن گفت، او را تمسخر کرده و سفیه خواندند.[۱۳] بر اساس آیات قرآن، با وجود آنکه هود معجزاتی برای تصدیق پیامبری خود ارائه کرد، اما قومش نپذیرفتند و از او معجزات دیگری برای اثبات پیامبریش طلب می‌کردند.[۱۴] بر اساس آیات قرآن کریم حضرت هود در پاسخ قومش که به او می‌گفتند که تو معجزه‌ای نیاورده‌ای، معجزه خود را این ذکر می‌کرد که شما و خدایانتان به امر خدا نمی‌توانید به من آسیبی برسانید.[۱۵]همچنین برخی توکل حضرت هود را برجسته‌ترین نقطه زندگی او دانسته‌اند.[۱۶][یادداشت ۱]
برخی بر اساس روایات نقل کرده‌اند که هود به قومش هشدار داد که همانند قوم نوح بر کفر خویش اصرار نکنید که همان‌گونه که نوح از خداوند برای قومش عذاب درخواست کرد، من هم از خداوند برای شما عذاب خواهم خواست. قوم هود به او گفتند که خدایان قوم نوح ضعیف بوده‌اند؛ اما خدایان ما همچون خود ما قوی هستند و خدای تو نمی‌تواند به ما آسیبی برساند.[۱۷]
قوم
هود پیامبر قوم عاد بود. قوم عاد فرزندان عاد بن عوص بودند و اولین نژاد اعراب به شمار می‌آیند.[۱۸] گفته شده قصه قوم عاد و حضرت هود در هیچ یک از دیگر کتاب‌های آسمانی ذکر نشده و فقط قرآن کریم از آن سخن گفته است.[۱۹]
بنا بر آیات قرآن کریم، قوم عاد بلندقامت، فربه، قدرتمند و درشت‌هیکل بودند.[۲۰] بر اساس روایات بلندقامت‌ترین آنان۱۰۰ ذراع و کوتاهترین‌شان۷۰ ذراع بود.[۲۱] هود و قومش در سرزمین احقاف زندگی می‌کردند.[۲۲] در تعیین منطقه دقیق احقاف اختلاف هست. برخی آن را جنوب جزیرةالعرب و منطقه‌ای میان یمن و عمان دانسته‌اند.[۲۳] به گفته برخی از مفسران بنا بر آیات قرآن کریم از تمدن و زندگی قوم عاد به دست می‌آید که آنها تمدن خوب و شهرهای آبادی داشتند.[۲۴]
عذاب الهی
گفته‌اند که حضرت هود(ع) ۷۶۰ سال قومش را هدایت کرد؛ اما آنها همواره او را تکذیب می‌کردند و مورد تمسخر قرار می‌دادند.[۲۵] پس از سرپیچی قوم عاد و درخواست عذاب الهی،[۲۶] حضرت هود از عذاب الهی خبر داد.[۲۷] به امر خداوند، در سرزمین احقاف که سرزمین سرسبز و آبادی بود، هفت سال باران نبارید و آنها دچار قحطی شدند.[۲۸] پس از آن خداوند برای عذاب قوم عاد ابر سیاهی فرستاد. آنان فکر کردند که این ابر مقدمه باران است و خدایان‌شان آن را فرستاده‌اند؛ اما هود به آنان گفت: این عذابی‌است که خداوند برای شما مقرر کرده است.[۲۹] سپس باد شدید سردی وزید. قدرت آن چنان بود که کافران را مانند تنه‌های نخل از زمین جدا می‌کرد و اجسادشان را به زمین می‌انداخت.[۳۰]
بر اساس آیات قرآن کریم این باد به مدت ۷ شب و ۸ روز طول کشید.[۳۱] این باد قوم عاد را از بین برد. از میان آنان تنها حضرت هود و یارانش از عذاب نجات یافتند.[۳۲] آنها به دستور خداوند در گودالی پنهان شده بودند.[۳۳] جزایری از وهب نقل کرده است که در تاریخ عرب روزهایی با عنوان روزهای سردِ پیرزن (بَرْدُ اْلعَجوز)، مشهور است که برخی آن را همان عذاب قوم عاد می‌دانند.[۳۴]
محل دفن
به گفته ابن قتیبه هود و پیروانش به مکه رفتند و در آنجا اقامت گزیدند و تا پایان عمر همانجا ماندند.[۳۵] دمشق نیز به عنوان محل دفن هود ذکر شده است.[۳۶] همچنین گفته شده است که وی در حمص سوریه دفن شده است.[۳۷] در قبرستان وادی السلام در شهر نجف نیز قبری منسوب به هود هست.[۳۸]هم چنین در سرزمین احقاف از قبری یاد شده که مزار حضرت هود دانسته شده است.[۳۹]
کتاب شناسی
- حضرت هود، نوشته محمدرضا عابدینی، نشر دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام رهبری در دانشگاه)، قم ۱۳۹۹ش.[۴۰]
- پیامبران سامی(۱)سرگذشت هود نوشته رضا خرم، تهران نشر اقرا ۱۳۸۶ش. [۴۱]
- داستان پیامبران، هود(ع)، نوشته فریبا کلهر، تهران نشر امیر کبیر ۱۳۹۰ش. [۴۲]
- نگاهی به زندگی انبیاء در قرآن، حضرت هود علیه السلام، نوشته عباس قدیانی، تهران ۱۳۹۰ش.[۴۳]
پانویس
- ↑ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۴۹.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۶۵؛ سوره هود، آیات ۵۰، ۵۳، ۵۸، ۶۰، ۸۹؛ سوره شعراء، آیه ۱۲۴؛ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۴۹.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۵؛ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۴۹.
- ↑ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۵۰.
- ↑ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.
- ↑ النجار، قصص الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۴۹.
- ↑ قطب راوندی، قصص‌الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ قطب راوندی، قصص‌الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۷۳؛ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۵۰-۵۱؛ ابن کثیر، قصص‌الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.
- ↑ طباطبایی، تاریخ الانبیاء، ۱۴۲۳ق،ص۸۷-۸۸؛ جوادی آملی، تفسیر موضوعی، ۱۳۹۱ش، ج۶، ص۲۹۰-۲۹۱.
- ↑ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.
- ↑ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۵۱.
- ↑ قطب راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۶۶-۶۷.
- ↑ سوره هود، آیه ۵۳.
- ↑ جوادی آملی، تفسیر موضوعی، ۱۳۹۱ش، ج۶، ص۲۹۰-۲۹۱.
- ↑ جوادی آملی، تفسیر موضوعی، ۱۳۹۱ش، ج۶، ص۳۰۳.
- ↑ قطب راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ فخر رازی، مفاتیح الغیب، ۱۴۲۰ق، ج۳۱، ص۱۵۲؛ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.
- ↑ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۴۹.
- ↑ سوره قمر، آیه ۲۰؛ سوره الحاقه، آیه ۷؛ سوره اعراف، آیه ۶۹.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۵.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۵؛ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۵۰-۵۱؛ ابن کثیر، قصص الانبیاء، ۱۴۱۱ق، ص۹۳.
- ↑ قرشی، قاموس قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۵، ص۶۵. طباطبائی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۸، ص۲۱۰؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۹، ص۱۳۵-۱۳۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۴۵۶؛ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۲۶ص۴۵۲.
- ↑ قطب راوندی، قصص الانبیاء، ۱۴۳۰ق، ج۱، ص۲۷۴.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۷۰.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۷۱.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۶.
- ↑ سوره احقاف، آیه ۲۴.
- ↑ سوره قمر، آیه ۱۸-۲۱.
- ↑ سوره الحاقه، آیه ۶-۸.
- ↑ سوه هود، آیه ۵۸؛ سوره اعراف، آیه ۷۲؛ سوره الحاقه، آیه ۶-۸.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۶.
- ↑ جزایری، النور المبین، ۱۳۸۱ق، ص۱۳۶.
- ↑ ابن قتيبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۲۸.
- ↑ فهرى زنجانى، مراقد اهل بيت در شام، ۱۳۹۷، ص ۲۴.
- ↑ المقامات و الترب الاثریه فی حمص
- ↑ قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۳۸۷ش، ص۵۰.
- ↑ بی‌آزار شیرازی، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، ۱۳۸۰ش، ص۳۰۷؛ النجار، قصص‌الانبیاء، ۱۴۰۶ق، ص۵۴.
- ↑ https://ketab.ir/book/bf39b6df-5498-4014-af7d-59d54a86f6a0 خانه کتاب و ادبیات ایران.
- ↑ خانه کتاب و ادبیات ایران؛https://ketab.ir/book/7549bc58-eb0f-4aa1-9820-c654691a15f2
- ↑ خانه کتاب وادبیات ایران؛https://ketab.ir/book/b2bee806-cda1-464e-81c9-0c8520b6b2a5
- ↑ https://ketab.ir/book/d5206d03-23f3-42f3-a98e-5eb7ac89b5ae
یادداشت
- ↑ إِنِّي تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ رَبِّي وَرَبِّكُمْ ۚ مَا مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا هُوَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ۚ إِنَّ رَبِّي عَلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ «در حقيقت، من بر خدا، پروردگار خودم و پروردگار شما توكّل كردم. هيچ جنبنده‌اى نيست مگر اينكه او مهار هستى‌اش را در دست دارد. به راستى پروردگار من بر راه راست است.»آیه ۵۶ سوره هود
منابع
- قرآن کریم.
- ابن‌کثیر، اسماعیل، قصص الانبیاء، تحقیق: الدکتور مصطفی عبد الواحدی، بیروت، مؤسسه علوم القرآن، چاپ چهارم، ۱۴۱۱ق.
- ابن‌قتيبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، قاهره، الهيئة المصرية العامة للكتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۲م.
- النجار، عبدالوهاب، قصص الانبیاء، بیروت، احیاء التراث العربی، چاپ نهم، ۱۴۰۶ق.
- بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم، باستان‌شناسی و جغرافیای تاریخی قصص قرآن، تهران، دفتر نشر فرهنگ و معارف اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- جزایری، نعمت‌الله بن عبدالله، النور المبین فی قصص الأنبیاء و المرسلین (قصص قرآن)؛ به ضمیمه زندگانی چهارده معصوم(ع)، تصحیح: احمد سیاح، ترجمه: فاطمه مشایخ، تهران، ۱۳۸۱ق.
- جوادی آملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآن کریم، قم، اسراء، ۱۳۹۱ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، تاریخ‌الانبیاء، گردآورنده قاسم هاشمی، بیروت، موسسه اعلمی للمطبوعات، ۱۴۲۳ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، ۱۳۷۲ش.
- فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۲۰ق.
- قطب راوندی، سعید بن هبه‌الله، قصص الانبیاء(ع)، تحقیق: عبدالحلیم حلی، قم، مکتبه العلامه المجلسی، ۱۴۳۰ق.
- قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۴ش.
- https://ketab.ir/ سایت خانه کتاب و ادبیات ایران.