سَبْع طِوال یا طِوال به هفت سوره بلند از ابتدای قرآن گفته می‌شود که بنابر روایتی، نام‌گذاری آن به پیامبر(ص) منسوب است. سوره‌های بلند هفت‌گانه، بقره، آل‌عمران، نساء، مائده و توبه، مکی بوده و سوره‌های انعام و اعراف، مدنی هستند. برخی به جای توبه، سوره یونس و برخی دیگر دو سوره انفال و توبه را با هم یکی از هفت سوره طوال شمرده‌اند.
مفهوم طوال
طِوال، به‌معنای طولانی و بلند است.[۱] به‌نظر می‌رسد علت نام‌گذاری این سوره‌های هفت‌گانه به سوره‌های طوال، طولانی‌بودن حجم این سوره‌ها نسبت به دیگر سوره‌های قرآن باشد.[۲]
رسول اکرم(ص) فرمود:
«أُعْطِيتُ اَلسُّوَرَ اَلطِّوَالَ مَكَانَ اَلتَّوْرَاةِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمِئِينَ مَكَانَ اَلْإِنْجِيلِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمَثَانِيَ مَكَانَ اَلزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سُورَةً وَ هُوَ مُهَيْمِنٌ عَلَى سَائِرِ اَلْكُتُبِ وَ اَلتَّوْرَاةُ لِمُوسَى وَ اَلْإِنْجِيلُ لِعِيسَى وَ اَلزَّبُورُ لِدَاوُدَ؛» (ترجمه: به من سوره‌هاى طولانى داده شده به جاى تورات و سوره‌هاى صد آيه‌اى داده شدم به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى به من داده شد به جاى زبور و سوره‌هاى مفصل را كه شصت و هشت سوره است افزون به من دادند و اين قرآن نگهبان و گواه است بر كتاب‌هاى ديگر و تورات از موسى عليه السلام است و انجيل از عيسى عليه السّلام است و زبور از داود عليه السّلام است.)
نام‌گذاری
بنابر روایتی، نام‌گذاری این هفت سوره به طوال توسط پیامبر اسلام(ص) بوده است:
- قَالَ رَسُولُ اللَهِ (ص): «أُعْطِيتُ اَلسُّوَرَ اَلطِّوَالَ مَكَانَ اَلتَّوْرَاةِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمِئِينَ مَكَانَ اَلْإِنْجِيلِ وَ أُعْطِيتُ اَلْمَثَانِيَ مَكَانَ اَلزَّبُورِ وَ فُضِّلْتُ بِالْمُفَصَّلِ ثَمَانٌ وَ سِتُّونَ سُورَةً وَ هُوَ مُهَيْمِنٌ عَلَى سَائِرِ اَلْكُتُبِ وَ اَلتَّوْرَاةُ لِمُوسَى وَ اَلْإِنْجِيلُ لِعِيسَى وَ اَلزَّبُورُ لِدَاوُدَ؛[۳] به من سوره‌هاى طولانى داده شده، به‌جاى تورات و سوره‌هاى (مئین) صد آيه‌اى[یادداشت ۱] داده شده به‌جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى به من داده شد به‌جاى زبور و سوره‌هاى مفصل را كه شصت‌وهشت سوره است افزون به من دادند و اين قرآن، نگهبان و گواه است بر كتاب‌هاى ديگر و تورات از موسى عليه‌السلام و انجيل از عيسى عليه‌السّلام و زبور از داود عليه‌السّلام است.
سوره‌های طوال
هفت سوره ابتدایی (بعد از سوره حمد) که به سوره‌های طِوال معروفند، عبارتند از: بقره، آل‌عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف و توبه. برخی به جای توبه، سوره یونس و برخی دیگر دو سوره انفال و توبه را با هم یکی از هفت سوره طوال محاسبه کرده‌اند.[۴]
سوره بقره
سوره بقره، دومین سوره به ترتیب مصحف است که ۲۸۶ آیه دارد. این سوره بلندترین سوره قرآن است که بر طبق خط عثمان طه، ۴۸ صفحه دارد و مدنی است.
سوره آل‌عمران
دومین سوره از سوره‌های طوال، آل‌عمران است که ۲۷ صفحه قرآن به خط عثمان طه را به خود اختصاص داده است. این سوره ۲۰۰ آیه دارد و مدنی است.
سوره نساء
سوره نساء که ۱۷۶ آیه دارد، چهارمین سوره بر طبق مصحف و سومین سوره از سوره‌های طوال است. حجم این سوره ۲۹ صفحه به خط عثمان طه است و مدنی می‌باشد.
سوره مائده
سوره مائده، پنجمین سوره بر طبق ترتیب مصحف است که ۱۲۰ آیه دارد. این سوره در مدینه نازل شده است و به خط عثمان طه ۲۱ صفحه است.
سوره انعام
اولین سوره مکی از سوره‌های طوال، سوره انعام است که ششمین سوره بر طبق مصحف قرآن به شمار می‌آید و ۱۶۵ آیه دارد و ۲۳ صفحه قرآن به خط عثمان طه را به خود اختصاص داده است.
سوره اعراف
هفتمین سوره قرآن، سوره اعراف است که این سوره نیز همانند سوره انعام، از سوره‌های مکی است که به جهت حجم آن، از سوره‌های طوال به شمار می‌روند. این سوره که ۲۰۶ آیه دارد، ۲۶ صفحه به خط عثمان طه دارد.
توبه
سوره توبه نهمین سوره به ترتیب مصحف و هفتمین سوره از سوره‌های طوال است. این سوره مدنی است و ۱۲۹ آیه دارد و شامل ۲۱ صفحه قرآن به خط عثمان طه است.
پانویس
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۴۱۴.
- ↑ مقاله «سُوَر سبع طِوال»، فرهنگ‌نامه علوم قرآنی.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ معرفت، علوم قرآنی، ۱۳۷۸ش، ص ۱۱۴.
یادداشت
- ↑ در بعضی از نسخ به جای واژه «مئین» از کلمه «سنن» استفاده شده است. در این باره گفته شده که صحیح، همان واژه مئین است و احتمالاً به‌دلیل اشتباه کاتبان، سنن نوشته شده است. (حسینی طهرانی، مهرتابان، ۱۴۲۶ق، ص۱۵۲.)
منابع
- حسینی طهرانی، محمدحسین، مهر تابان، مشهد، نور ملکوت قرآن، ۱۴۲۶ق.
- جرجانی، ابوالمحاسن حسین بن حسن، جلاء الاذهان و جلاء الاحزان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۷ش،
- سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر، الدر المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، نشر کتابخانه عمومی آیت الله العظمی مرعشی نجفی، چاپ سنگی، ۱۴۰۴ق. (کتابخانه نور)
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، نشر مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، قم، مؤسسه فرهنگی تمهید قم، ۱۳۸۷ش.