نبوت خاصه
| از سلسله مقالات دربارهٔ: |
| اسلام |
|---|
 |
نبوت خاصه، اصطلاحی کلامی به معنای مجموعه مباحثی که درباره نبوت حضرت محمد(ص) مطرح می‌شود. نبوت خاصه، در مقابل نبوت عامه است که در آن از مسئله نبوت به طور کلی بحث می‌شود. در کتاب‌های کلامی، برخی از مسائل نبوت خاصه مانند: دلایل اثبات نبوت پیامبر اسلام(ص)، اعجاز قرآن و خاتمیت آمده است.
معناشناسی
نبوت خاصه، به مجموعه مباحثی می‌گویند که به یکی از پیامبران خاص اختصاص دارد.[۱] نبوت خاصه در مقابل نبوت عامه قرار دارد[۲] و از مسائلی چون دلایل پیامبری یک شخص خاص(پیامبر اسلام) و معجزات او بحث می‌کند.[۳]
مباحث نبوت خاصه
در کتاب‌های کلامی مسلمانان، در مباحث نبوت خاصه دلایل اثبات نبوت حضرت محمد(ص) بررسی می‌شود.[۴] علاوه بر آن در برخی از کتاب‌های کلامی مسئله خاتمیت پیامبر اسلام(ص) هم مطرح شده است.[۵]
برخی از مباحث نبوت خاصه در کتاب‌های کلامی مسلمانان عبارت است از:
معجزات
عمده‌ترین بخش مباحث نبوت خاصه به معجزات پیامبر اسلام(ص) اختصاص دارد که در این زمینه به ویژه از قرآن به عنوان مهم‌ترین معجزه به صورت مفصل بحث می‌شود.[۶] برخی از کتاب‌های کلامی تنها اعجاز قرآن را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنند.[۷] برخی از جنبه‌های اعجاز قرآن به گزارش کتاب‌های کلامی عبارتند از: اعجاز ادبی قرآن، اعجاز قرآن در زمینه احکام و معارف، پیشگویی‌های قرآن و اعجاز علمی قرآن.[۸]
بشارات پیامبران پیشین
در برخی از کتاب‌های کلامی از بشارت پیامبران پیشین به نبوت پیامبر اسلام(ص) هم سخن به میان می‌آید.[۹] گروهی بشارت پیامبران پیشین را از دلایل اثبات نبوت پیامبر می‌دانند.[۱۰] آنها معتقدند شواهدی در انجیل و تورات وجود دارد که نشان می‌دهد پیامبران پیشین به ظهور پیامبر اسلام بشارت داده‌اند.[۱۱] البته به باور برخی این سخن درست نیست و عباراتی که به آنها استناد می‌شود، بر ظهور پیامبر اسلام(ص) دلالت ندارد.[۱۲]
خاتمیت
مسلمانان به‌اتفاق معتقدند که پیامبر اسلام(ص) آخرین فرستاده خدا است.[۱۳] ازاین‌رو گاه در مباحث نبوت خاصه از مسئله خاتمیت نیز بحث می‌شود.[۱۴] به باور علماء مسلمان، قرآن و بسیاری از روایات نشان می‌دهند که پیامبر اسلام(ص) آخرین پیامبر است.[۱۵]
برخی از دلایل در این زمینه عبارت است از:
- آیه ۴۰ سوره احزاب: «مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّ‌جَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّ‌سُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ» (محمّد پدر هيچ یک از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است).
- حدیث منزلت: در این روایت که در منابع متعدد شیعه و سنی آمده است،[۱۶] پیامبر(ص) به امام علی(ع) می‌گوید: «جایگاه تو نسبت به من مانند جایگاه هارون نسبت به موسی است، با این تفاوت که پس از من پیامبری نخواهد بود.»[۱۷]
- سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه:[۱۸] برای مثال در خطبه اول نهج البلاغه آمده است: خداوند، محمد را برای تحقق وعده‌اش و تمام کردن نبوتش مبعوث کرد. [یادداشت ۱]
مطالعه بیشتر
پانویس
- ↑ سبحانی، عقاید اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص۲۲۶؛ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی۷، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۴.
- ↑ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی۷، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۴.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۵۲۷؛ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی۷، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۸.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، عقاید اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص۳۰۳-۴۱۴؛ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۸۷-۱۲۱.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۹۲ش، ص۷۵-۱۰۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، عقاید اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص۳۲۲-۴۱۴.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سبحانی، عقاید اسلامی، ۱۳۷۹ش، ص۳۲۲-۴۱۴.
- ↑ ربانی گلپایگانی، عقاید استدلالی، ۱۳۹۲ش، ص۶۷-۷۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۸.
- ↑ سلیمانی، «قرآن کریم و بشارت های پیامبران»، ص۵۱، ۵۲.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۸.
- ↑ سلیمانی، «قرآن کریم و بشارت های پیامبران»، ص۵۲-۵۴.
- ↑ جوادی آملی، «خاتمیت پیامبر اسلام»، ص۶.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۲۳-۱۲۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به جوادی آملی، «خاتمیت پیامبر اسلام»، ص۶.
- ↑ سعیدی‌مهر، آموزش کلام اسلامی، ۱۳۸۸ش، ج۲، ص۱۲۶.
- ↑ کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۶۶، ۱۶۷.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به نهج البلاغه، خطبه‌های ۱، ۱۳۳، ۱۷۳، ۲۳۵
یادداشت
- ↑ بَعَثَ اللَّهُ سُبْحانَهُ مُحَمَّداً رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ لِإنْجَازِ عِدَتِهِ وَ اتمَامِ نُبُوَّتِهِ
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- جوادی آملی، عبدالله، «خاتمیت پیامبر اسلام»، پاسدار اسلام، شماره ۲۵۹، ۱۳۸۲ش.
- ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، قم، مرکز نشر هاجر، چاپ چهارم، ۱۳۹۲ش.
- سبحانی، جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، حدیث و عقل، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.
- سعیدی‌مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی(راهنماشناسی-معادشناسی)، قم، کتاب طه، چاپ ششم، ۱۳۸۸ش.
- سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، «قرآن کریم و بشارت‌های پیامبران»، هفت‌‌‌آسمان، شماره ۱۶، ۱۳۸۱ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران، صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۷۷ش.
- نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، قاهره ۱۴۱۱/م۱۹۹۱ق.
پیوند به بیرون
- تحقیق در وجه اعجاز قرآن کریم، نوشته منصور پهلوان.
- خاتمیت پیامبر اسلام، نوشته عبدالله جوادی آملی.
- قرآن کریم و بشارت‌های پیامبران، نوشته عبدالرحیم سلیمانی.
- اعجاز قرآن(۱)، نوشته سیدمحمد علوی.
- اعجاز قرآن(۲)، نوشته سیدمحمد علوی.