نبوت خاصه

این مقاله دربارهٔ نبوت پیامبر اسلام(ص) است. برای مباحث عام نبوت نبوت و نبوت عامه را ببینید.

نبوت خاصه، اصطلاحی کلامی به معنای مجموعه مباحثی که درباره نبوت یکی از پیامبران مطرح می‌شود. نبوت خاصه، در مقابل نبوت عامه است که در آن از مسئله نبوت به طور کلی بحث می‌شود. در کتاب‌های کلامی مسلمانان مباحث نبوت خاصه درباره نبوت حضرت محمد(ص) است. برخی از مسائل نبوت خاصه عبارت‌اند از: دلایل اثبات نبوت پیامبر اسلام، اعجاز قرآن و خاتمیت.

معناشناسی

نبوت خاصه، به مجموعه مباحثی می‌گویند که به یکی از پیامبران خاص اختصاص دارد. نبوت خاصه در مقابل نبوت عامه قرار دارد و از مسائلی چون دلایل پیامبری یک شخص خاص و معجزات او بحث می‌کند.

مباحث نبوت خاصه

در کتاب‌های کلامی مسلمانان، در مباحث نبوت خاصه دلایل اثبات نبوت حضرت محمد(ص) بررسی می‌شود. علاوه برآن در برخی از کتاب‌های کلامی مسئله خاتمیت پیامبر اسلام هم مطرح شده است.
برخی از مباحث نبوت خاصه در کتاب‌های کلامی مسلمانان عبارت است از:

معجزات

مقاله‌های اصلی: معجزات پیامبر و اعجاز قرآن

عمده‌ترین بخش مباحث نبوت خاصه به معجزات پیامبر اسلام(ص) اختصاص دارد که در این زمینه به ویژه از قرآن به عنوان مهم‌ترین معجزه به صورت مفصل بحث می‌شود. برخی از کتاب‌های کلامی تنها اعجاز قرآن را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنند. برخی از جنبه‌های اعجاز قرآن به گزارش کتاب‌های کلامی عبارتند از: اعجاز ادبی قرآن، اعجاز قرآن در زمینه احکام و معارف، پیشگویی‌های قرآن و اعجاز علمی قرآن.

بشارات پیامبران پیشین

در برخی از کتاب‌های کلامی از بشارت پیامبران پیشین به نبوت پیامبر اسلام(ص) هم سخن به میان می‌آید. گروهی بشارت پیامبران پیشین را از دلایل اثبات نبوت پیامبر می‌دانند. آنها معتقدند شواهدی در انجیل و تورات وجود دارد که نشان می‌دهد پیامبران پیشین به ظهور پیامبر اسلام بشارت داده‌اند. البته به باور برخی این سخن درست نیست و عباراتی که به آنها استناد می‌شود، بر ظهور پیامبر اسلام(ص) دلالت ندارد.

خاتمیت

مقالهٔ اصلی: خاتمیت

مسلمانان به‌اتفاق معتقدند که پیامبر اسلام(ص) آخرین فرستاده خدا است. ازاین‌رو گاه در مباحث نبوت خاصه از مسئله خاتمیت نیز بحث می‌شود. به باور علماء مسلمان، قرآن و بسیاری از روایات نشان می‌دهند که پیامبر اسلام(ص) آخرین پیامبر است.
برخی از دلایل در این زمینه عبارت است از:

• آیه ۴۰ سوره احزاب: «مَّا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِّن رِّ‌جَالِكُمْ وَلَـٰكِن رَّ‌سُولَ اللَّـهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ» (محمّد پدر هيچ یک از مردان شما نيست، ولى فرستاده خدا و خاتم پيامبران است).
• حدیث منزلت: در این روایت که در منابع متعدد شیعه و سنی آمده است، پیامبر(ص) به امام علی(ع) می‌گوید: «جایگاه تو نسبت به من مانند جایگاه هارون نسبت به موسی است، با این تفاوت که پس از من پیامبری نخواهد بود.»
• سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه: برای مثال در خطبه اول نهج البلاغه آمده است:‌ خداوند، محمد را برای تحقق وعده‌اش و تمام ‌کردن نبوتش مبعوث کرد.

مطالعه بیشتر

• کتاب نبوت خاصه، نوشته جمعی از نویسندگان، قم، پژوهشکده نمایندگی ولی فقیه در سپاه.

منابع

• قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
• جوادی آملی، «خاتمیت پیامبر اسلام»، پاسدار اسلام، شماره ۲۵۹، ۱۳۸۲ش.
• ربانی گلپایگانی، علی، عقاید استدلالی، قم، مرکز نشر هاجر، چاپ چهارم، ۱۳۹۲ش.
• سبحانی، جعفر، عقاید اسلامی در پرتو قرآن، حدیث و عقل، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ دوم، ۱۳۸۶ش.
• سعیدی‌مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی(راهنماشناسی-معادشناسی)، قم، کتاب طه، چاپ ششم، ۱۳۸۸ش.
• سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم، «قرآن کریم و بشارت‌های پیامبران»، هفت‌‌‌آسمان، شماره ۱۶، ۱۳۸۱ش.
• کلینی، محمد بن ‌یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق‏.
• مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران، صدرا، چاپ چهارم، ۱۳۷۷ش.
• نهج البلاغه، چاپ صبحی صالح، قاهره ۱۴۱۱/م۱۹۹۱ق.

پیوند به بیرون

• تحقیق در وجه اعجاز قرآن کریم، نوشته منصور پهلوان.
• خاتمیت پیامبر اسلام، نوشته عبدالله جوادی آملی.
• قرآن کریم و بشارت‌های پیامبران، نوشته عبدالرحیم سلیمانی.
• اعجاز قرآن(۱)، نوشته سیدمحمد علوی.
• اعجاز قرآن(۲)، نوشته سیدمحمد علوی.