انجیل

اِنْجیل (به زبان انگلیسی: Gospel) براساس آموزه‌های اسلامی نام کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع)‌ است که از سوی خداوند بر او نازل شد. در آیات قرآن، بر وحیانی بودن انجیل، بشارت انجیل درباره بعثت حضرت محمد(ص) و پیامبر بودن عیسی(ع) تأکید شده و آموزه تثلیث و الوهیت عیسی(ع) باطل شمرده شده است. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، کتاب آسمانی عیسی(ع) از بین رفته و تنها قسمت‌هایی از آن، آمیخته با خرافات، در انجیل‌های دیگر باقی مانده است.

انجیل

آیات نخستین انجیل متّی، به خط نسخ، متعلق به قرن چهاردهم میلادی یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی کتاب مقدس به زبان فارسی مشخصات عنوان: کتاب آسمانی عیسی(ع) به اعتقاد مسلمانان، بخش نخست از عهد جدید (کتاب مقدس مسیحیت) انجیل‌های رسمی: مَتّی، مَرْقُس، لوقا، یُوحَنّا تاریخ نگارش: قرن اول: از سال ۳۸ تا ۹۸م نویسندگان: مَتّی، مَرْقُس، لوقا، یُوحَنّا انجیل‌های غیررسمی: انجیل بَرْنابا، انجیل مصریان، انجیل پِطْرُس و...

برخی از محققان مسلمان همچون آیت‌الله معرفت انجیل را یک کتاب آسمانی مدوّن و نازل شده بر عیسی(ع) نمی‌دانند و معتقدند آنچه بر عیسی(ع) نازل شد، تعالیم و بشارت‌هایی شفاهی بود که توسط حواریون به نسل بعد منتقل و در اناجیل معروف گردآوری شد.

براساس دیدگاه مسیحیان، عیسی(ع)‌ هرگز کتابی به نام انجیل نیاورد. از دیدگاه آنان، عیسی(ع) تجسّم و عین وحی و پیام الهی است، نه آورنده آن. در فرهنگ و سنت مسیحی، انجیل به بخشی از کتاب مقدس مسیحیان گفته می‌شود که عبارت است از چهار کتاب انجیل مَتّی، انجیل مَرْقُس، انجیل لُوقا و انجیل یُوحَنّا. این چهار انجیل که چهار کتاب اول از عهد جدید هستند، توسط شاگردان یا شاگردانِ شاگردان حضرت عیسی(ع) و درباره زندگی و سخنان عیسی(ع) نوشته شده‌اند.

مسیحیان، از میان انجیل‌های متعدد، فقط این چهار انجیل را رسمی و قانونی می‌دانند. به سه انجیل متّی، مَرقُس و لوقا به جهت شباهت‌های بسیار به یکدیگر، انجیل‌های نظیر یا هم‌نوا گفته می‌شود. الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) تنها در انجیل یوحنّا بیان شده است.

انجیل بَرْنابا، از انجیل‌های غیررسمی است که موردتوجه مسلمانان قرار گرفته است؛ ولی مسیحیان آن را جعلی می‌شمارند. این انجیل، الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) و به صلیب کشیده شدن او را مردود دانسته و به مسیح بودن حضرت محمد(ص) بشارت داده است.

برخی اشکالاتی به اناجیل وارد کرده‌اند که از آن جمله است: مورداطمینان نبودن نویسندگان انجیل‌ها به جهت مصون نبودن از اشتباه و گناه، وجود تناقض و اشتباه و خرافات در انجیل‌ها.

کتاب آسمانی عیسی(ع)

براساس آیات قرآن و احادیث اسلامی، نام کتاب آسمانی حضرت عیسی(ع)‌ انجیل است که از سوی خداوند بر او نازل شده است. برخی معتقدند که احادیث در این باره، به قدری فراوان است که انسان به وجود کتاب آسمانی‌ای به نام انجیل به یقین می‌رسد. به گفته آیت‌الله مکارم شیرازی، مفسر شیعه، کتاب آسمانی عیسی(ع) از بین رفته و شاگردان عیسی(ع) تنها قسمت‌هایی از آن را در انجیل‌های خود نقل کرده‌اند که آمیخته با خرافات شده است.

براساس نظر بعضی از محققان علوم قرآنی، ازجمله محمدهادی معرفت، برخلاف تصور رایج مسلمانان درباره انجیل، انجیل یک کتاب مدوّن و نازل شده بر عیسی(ع) نیست. از نظر آیت‌الله معرفت، آنچه بر عیسی(ع) نازل شده، تعالیم و بشارت‌های شفاهی بود که در طول زمانِ رسالتش به مردم و حواریون بیان کرد و حواریون این تعالیم را حفظ نمودند و به نسل بعد منتقل کردند تا اینکه در اناجیل معروف گردآوری شد.

وَ قَفَّيْنا عَلى‏ آثارِهِمْ بِعيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ آتَيْناهُ الْإِنْجيلَ فيهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْراةِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَةً لِلْمُتَّقين‏َ

و از پى اين پیامبران، عیسى پسر مریم را فرستادیم، در حالى ‏که تورات را كه پیش از او بود تصدیق می‌کرد؛ و انجیل را به او دادیم، که در آن هدایت و نورى بود و تورات را که پیش از آن بود تصدیق می‌کرد و رهنمود و پندى بود براى تقواپيشگان.(سوره مائده، آیه ۴۶.)

این محققان کتابی را که براساس آیات قرآن به عیسی عطا شده، به معنای وحی و احکام تشریعی دانسته‌اند و معتقدند قرآن در هیچ آیه‌ای، انجیل را کتاب عیسی(ع) معرفی نمی‌کند؛ بلکه انجیل را مشتمل بر وحی نازل شده بر او می‌داند. همچنین گفته‌اند قرآن از باب جدال احسن، نام انجیل را که بر کتاب‌هایی که شامل تعالیم شفاهی نازل شده بر عیسی(ع) بود،‌ برگزید.

ویژگی‌های انجیل در قرآن و روایات

واژه انجیل در آیات قرآن ۱۲ بار به صورت مفرد به کار رفته است و وجود چندین انجیل رد شده است. در این آیات، بر وحیانی بودن انجیل، گواهی آن بر حقانیت تورات، بشارت انجیل درباره بعثت حضرت محمد(ص) و فراگیر شدن دعوت او اشاره شده است. طبق آیه ۴۶ سوره مائده، انجیل دربردارنده «هدایت» و «نور» و «موعظه» برای اهل‌تقوا است. همچنین در آیاتی همچون آیه ۱۷۱ سوره نساء بر انسان و پیامبر بودن عیسی(ع) تأکید و آموزه تثلیث و الوهیت عیسی(ع) باطل شمرده شده است.

براساس حدیثی از امام صادق(ع)، انجیل در شب دوازدهم یا شب سیزدهم ماه رمضان بر عیسی(ع) نازل شد. گفته شده انجیل به صورت یکباره و دفعی نازل شد. برپایه روایات متعدد، انجیل و دیگر کتاب‌های آسمانی نزد امامان شیعه است.

دیدگاه عالمان مسلمان

عالمان مسلمان درباره انجیل‌های موجود دو احتمال داده‌اند:

• احتمال نخست: بسیاری از قسمت‌های انجیل اصلی توسط نویسندگان بعدی اناجیل حذف شده و خرافات زیادی به آن افروده شده است؛
• احتمال دوم: انجیل اصلی به‌کلی فراموش و کنار گذاشته شده و به جای آن، کتاب‌های دیگری نوشته شده است.

برخی از محققان معتقدند آنچه در روایات شیعه درباره محتوای انجیل آمده، اشتراکاتی با محتوای انجیل‌های چهارگانه (مَتّی، مَرْقُس، لوقا و یُوحَنّا) دارد که نشانه این است که انجیل‌های موجود مشترکات زیادی با انجیلی دارند که ائمه(ع) یا اصحاب آنها از آن سخن گفته‌اند. برخی از مشترکات چنین بیان شده است: نهی از عیب‌جویی، ذم ریاکار، پرهیز از دروغ‌گویان، تقدم حق‌الناس بر حق الله، پاسخ‌گویی در قیامت و توصیه به مدارا.

«انجیل رسولان» قدیمی‌ترین نسخه خطی موجود از اناجیل که به زبان سریانی قدیم (آشوری) بر روی پوست ماهی نوشته شده و در کتابخانه مرکزی تبریز نگهداری می‌شود.

انجیل نزد مسیحیان

در مسیحیت، انجیل به هر یک از چهار کتاب اول عهد جدید گفته می‌شود که عبارت‌اند از: مَتّی، مَرْقُس، لوقا و یوحَنّا. در کتاب‌های تاریخ ادیان به‌‌ویژه مسیحیت، انجیل به کتاب‌هایی گفته می‌شود که در سده‌های نخست مسیحیت، برای ثبت وقایع زندگی، سخنان، معجزات و رفتارهای عیسی(ع) نگارش شدند.

براساس دیدگاه مسیحیان، عیسی(ع)‌ هرگز کتابی به نام انجیل نیاورد. از دیدگاه آنان، آوردن وحی مانند آنچه مسلمانان درباره قرآن و پیامبر(ص) اعتقاد دارند، در مسیحیت جایی ندارد. مسیحیان، عیسی(ع) را تجسّم و عین وحی و پیام الهی می‌دانند، نه آورنده آن. مسیحیان معتقدند چهار انجیل فقط زندگی‌نامه و سخنان حضرت عیسی(ع) را گزارش می‌کنند و هرگز چیزی از معارف و آموزه‌های خود را به پیام مستقیم الهی نسبت نمی‌دهند، بر خلاف یهودیان که معتقدند تورات مستقیم از طرف خدا نازل شده است.

مسیحیان تنها به چهار انجیل متّی، مرقس، لوقا و یوحنّا اعتقاد دارند و آنها را صحیح می‌دانند؛ زیرا مسیحیان نخستین، آنها را از جانب خدا می‌دانستند. به گفته توماس میشل، کشیش و متکلم مسیحی (متولد ۱۹۴۱م)، مسیحیان هیچ تناقضی در مطالب اناجیل چهارگانه نمی‌بینند و از نظر آنان هر چهار انجیل از درجه اعتبار و اهمیت یکسانی برخوردارند. از نظر آنان، دست برداشتن از هریک از انجیل‌ها موجب نقص ایمان خواهد شد. در مقدمه عهد جدید آمده است که مسیحیان حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی، در اجتماعات یکشنبه در کلیسا، بخش‌هایی از چهار انجیل را می‌خواندند و آنها را به منزله آثار رسولان می‌شمردند و برای آنها همانند کتاب مقدس حجیت قائل بودند.

مفهوم‌شناسی

مپندارید که آمده‌ام تا شریعت یا کتاب‌های پیامبران را منسوخ کنم؛ نیامده‌ام تا منسوخ کنم، بلکه آمده‌ام تا کامل گردانم.

انجیل متّی، باب ۵، آیه ۱۷.

انجیل واژه‌ای یونانی به‌معنای مژده و بشارت است؛ که در آن به فرارسیدن ملکوت آسمان یا پیمانی جدید مژده می‌دهد. به همین دلیل انجیل‌های چهارگانه چون شامل بشارت به ملکوت خدا یا پیمانی تازه هستند، آنها را انجیل می‌نامند. گفته شده این بشارت در آغاز ظهور حضرت عیسی(ع) به معنای بشارت بخشایش و ظهور ملکوت خداوند به کار می‌رفت؛ اما در عصر حواریون (شاگردان عیسی) که انجیل‌ها به نگارش درآمد، به معنای مژده ظهور پسر خدا و رستاخیز او به کار رفت.

سیر تدوین و رسمی شدن انجیل‌های چهارگانه

انجیل‌نویسی از اواسط دهه ۶۰ میلادی شروع شد. ابتدا انجیل مَرقُس، سپس متّی و لوقا نوشته شدند و در پایان قرن اول، نیز انجیل یوحنا نگارش شد. به اعتقاد مسیحیان، پس از عروج عیسی(ع) در سال ۳۰م، سخنان و رویدادهای مربوط به او به صورت شفاهی نقل می‌شد تا اینکه در نیمه قرن اول میلادی اندیشه نگارش این سنت شفاهی در میان مسیحیان قوت گرفت و عده‌ای به نوشتن زندگی‌نامه و سخنان عیسی(ع) پرداختند.

نگارش انجیل‌ها همزمان با تبلیغ مسیحیت توسط پولُس و تشکیل کلیساهای متعدد بود. ازاین‌رو افراد مختلفی با سبک و نگارش خاصی به نوشتن زندگی‌نامه و حوادث مربوط به عیسی(ع) پرداختند و انجیل‌های متعددی به وجود آمد. به گفته توماس میشل، مسیحیان نخستین با کمک روح‌القدس از میان نوشته‌های متعدد،‌ چهار انجیل و ۲۳ کتاب دیگر را به عنوان کتاب مقدس و نوشته‌های الهام‌شده پذیرفتند.

در خصوص زمان رسمیت یافتن انجیل‌های چهارگانه دیدگاه‌ها مختلف است: یک نظر این است که در سال ۳۹۷ میلادی در مجمع روحانی «کارتاژ»، همه انجیل‌ها، غیر از انجیل‌های چهارگانه کنار گذاشته شدند و در اوایل قرن پنجم، چهار انجیل به عنوان انجیل‌های رسمی و قانونی در عهد جدید شناخته و تثبیت شد. برخی معتقدند انجیل‌های چهارگانه حدوداً از سال ۱۵۰ میلادی به‌منزله آثار رسولان شمرده می‌شد و برای آنها حجیت قائل بودند و در حدود سال ۱۷۰م جایگاه آثار قانونی و رسمی را کسب کرده بودند؛ اما به زبان آورده نمی‌شد. در مقدمه عهد جدید ترجمه پیروز سیار آمده در آغاز سده سوم میلادی، چهار انجیل به رسمیت شناخته شدند و بعد از آن مناقشه‌ای در آنها صورت نگرفت.

ویژگی‌های انجیل‌های چهارگانه

درباره نویسندگان چهار انجیل تردیدهایی وجود دارد و انتساب آنها را مسلم و قطعی نمی‌دانند. حسین توفیقی در کتاب آشنایی با ادیان بزرگ می‌نویسد مسیحیان معتقدند چهار انجیل را حواریون یا شاگردان حواریون، سال‌ها پس از عیسی(ع) نگاشته‌اند. به گفته توماس میشل، مسیحیان نویسندگان عهد جدید را پیامبر نمی‌دانند؛ بلکه معتقدند آنها از پیروان عیسی(ع) بودند و آن کتاب‌ها را با الهام الهی نوشته‌اند. می‌گویند زبان انجیل‌های چهارگانه، ابتدا یونانی بوده است.

مَتّی

انجیل مَتّی اولین کتاب از کتاب‌های عهد جدید است. به‌گزارش توماس میشل، دانشمندان کتاب مقدس معتقدند که انجیل متّی با هدف گفت‌وگو و جدل با بعضی از بزرگان یهودی نگارش یافته است. درباره زمان و مکان نگارش این انجیل اختلاف هست. سال ۳۸م، بین سال‌های ۵۰ تا ۶۰م و سال ۷۰م دیدگاه‌ها درباره زمان نگارش آن است و فلسطین و انطاکیه سوریه دیدگاه‌ها درباره مکان آن است.

این کتاب، عیسی(ع) را متمّم دین یهود، معلم اعظم، موسای جدید و صاحب شریعت عهد جدید معرفی می‌کند. محتوای این انجیل را چنین بیان کرده‌اند: نسب‌نامه عیسی(ع)، نحوه ولادت وی، امتحان او به دست شیطان، فرامین اخلاقی به مردم و شاگردانش، معجزات عیسی(ع)، انتخاب دوازده رسول، ظاهر شدن موسی(ع) و الیاس بر او، توطئه قتل عیسی(ع) و برخاستن او از قبر.

متی،‌ نویسنده این انجیل، از حواریون عیسی(ع) بود که گفته شده قبل از ایمان به عیسی(ع)، مأمور اخذ مالیت و باجگیر بوده است. در گذشته، انجیل متی را اولین و قدیمی‌ترین انجیل می‌دانستند؛ اما محققین امروز انجیل مرقس را قدیمی‌ترین انجیل می‌دانند.

مَرقُس

انجیل مرقس کوتاه‌ترین و قدیمی‌ترین انجیل دانسته شده است. نویسنده این انجیل، مرقس، از حواریون نبود؛ بلکه از پیروان و شاگردان پِطْرُس رسول، بود که در حوالی سال ۶۰، ۶۱ یا ۷۰ میلادی در ایتالیا یا روم انجیل خود را تألیف کرد. در این انجیل، بر جنبه‌های بشری و انسان بودن عیسی(ع) و رنج‌های او تأکید شده است. انجیل مرقس به دو بخش تقسیم می‌شود: در بخش نخست به کیستی عیسی(ع) و پادشاهی او و در بخش دوم به مرگ او پرداخته شده است. مرقس بیشتر به کارهای عیسی(ع) پرداخته و مقابله او با دیوها و خارج کردن آنها از بیماران روانی، بخشیدن گناهکاران و معجزات او را گزارش کرده است. این انجیل عیسی(ع) را از زمان تعمید او به دست یحیی(ع) و آغاز رسالتش معرفی کرده و شجره‌نامه و تولد او را مطرح نکرده است. نخستین جمله انجیل مرقس چنین است: «آغاز بشارت عیسی مسیح، پسر خدا».

لوقا

انجیل یوحنّا:

عیسی او را گفت: من رستاخیزم. آن‌کس که بر من ایمان دارد، حتی اگر بمیرد، زنده خواهد بود و هرآن‌که می‌زیَد و بر من ایمان دارد، هرگز نخواهد مرد. آیا بر این ایمان داری؟ او را گفت: آری ای خداوند، ایمان دارم که تو مسیح پسر خدایی؛ همو که به جهان می‌آید.

انجیل یوحنّا، باب ۱۱، آیه ۲۵-۲۷.

انجیل لوقا که طولانی‌ترین انجیل شمرده شده، در سال‌های میان ۷۰ تا ۹۰ میلادی خطاب به مشرکان در روم نوشته شده است. شرح تولد و دوران کودکی عیسی(ع) را از ویژگی‌های خاص این انجیل برشمرده‌اند. تولد یحیی(ع)، معجزات متعدد عیسی(ع)، اعطای قدرت خارق‌العاده به حواریون، انتخاب هفتاد تن (غیر از حواریون) جهت تبلیغ، به صلیب کشیده شدن و برخاستن از قبر از دیگر مطالب این انجیل است. در این انجیل، حواریون، عیسی(ع) را خداوند خطاب کرده‌اند. همچنین گفته‌اند در این انجیل، عیسی(ع) به عنوان انسان کامل مطرح شده است.

لوقا از شاگردان و یاران غیریهودی‌الاصل پولُس رسول بود. ازاین‌رو از حواریون عیسی(ع) به شمار نمی‌رود. لوقا را تنها نویسنده عهد جدید دانسته‌اند که یهودی نبوده است.

یوحنّا

انجیل یوحنا، متأخرترین کتاب سیره و سخنان عیسی(ع) دانسته شده که بر فوق‌بشر بودن عیسی(ع) تأکید دارد. یوحنّا از حواریون دوازده‌گانه عیسی(ع) به شمار می‌رود. درباره سال نگارش این انجیل اختلاف وجود دارد که در دو دیدگاه دسته‌بندی شده است: دیدگاه سنتی که طبق آن سال نگارش به اواخر قرن اول میلادی، از سال ۸۵م به بعد بازمی‌گردد و دیدگاه دوم که تاریخ نگارش را بین دهه ۵۰ و ۷۰ میلادی می‌داند. برخی سال ۶۵م را ترجیح داده‌اند. در این انجیل به سخنان عیسی(ع) بیشتر توجه شده است تا شرح زندگانی او، و سخنان عیسی(ع) به صورت خطبه‌های بلند و مشتمل بر اندیشه‌های پیچیده و مرموز عرضه شده است. نویسنده در این انجیل هدف از نگارش آن را چنین بیان کرده است: «اینها به نگارش درآمد تا ایمان آرید که عیسی، مسیح و پسر خدا است و با ایمان آوردن، در نام او حیات یابید».

در انجیل یوحنّا، عیسی(ع) پسر خدا، کلمه و کسی که از ازل بوده، معرفی شده است. در برخی موارد نیز لقب خدا به او داده شده است. همچنین نقل شده که تنها در این انجیل از فاراقْلیط موعود (به معنای تسلّی‌دهنده) سخن گفته شده و آمده است که او پس از عیسی(ع) می‌آید و همه‌چیز را تعلیم خواهد داد و جهان را داوری خواهد کرد.

در مقدمه انجیل یوحنّا در کتاب عهد جدید، ترجمه پیروز سیار آمده است که درباره نویسنده این انجیل به دلیل وجود تناقضات و ابهامات در آن، تردید وجود دارد. احتمال داده‌اند که برخی از محتوای آن، توسط شاگردان یوحنّا و پس از مرگ وی افزوده شده باشد. همچنین محتمل دانسته‌اند این انجیل در مراحل متوالی شکل یافته و نگارش شده باشد. به گفته نویسنده مقدمه، نام کسی که تحریر و نگارش نهایی این انجیل به دست او صورت گرفته، ناشناخته است.

انجیل‌های ‌هم‌نوا

سه انجیل مَتّی، مَرقُس و لوقا به علت شباهت و هماهنگی میان آنها در زبان نگارش و محتوا، انجیل‌های ‌هم‌نوا، هم‌نظر یا نظیر نامیده می‌شوند. مشخصه‌هایی که موجب تفاوت انجیل یوحنا از انجیل‌های دیگر شده، به این صورت بیان شده است: شامل معجزاتی است که در سایر انجیل‌ها نیامده است؛ مانند معجزه تبدیل شدن آب به شراب در قانا یا زنده شدن فردی به نام لَعازَر؛ وجود خطابه‌های طولانی در آن؛ مسیح‌شناسی خاص این انجیل که در آن بر الوهیت عیسی(ع) تأکید شده است. انجیل‌های همنوا را متأثر از ادبیات یهودی و انجیل یوحنّا را متأثر از فلسفه یونان دانسته‌اند.

انجیل‌های غیررسمی

افزون بر انجیل‌های چهارگانه، انجیل‌های دیگری نیز وجود دارد که به همراه برخی کتاب‌های غیررسمی دیگر، به «آپُوکْریفا» یا کتاب‌های جعلی عهد جدید شهرت دارند و کلیسا آنها را به رسمیت نمی‌شناسد. انجیل عبرانیان، انجیل مصریان، انجیل پطرس، انجیل توما، انجیل فیلپُّس (یا فیلیپوس) و انجیل کودکی از جمله انجیل‌های غیررسمی به شمار می‌روند.

انجیل بَرنابا:

به‌تحقیق که پیغمبران، همه ایشان آمدند، مگر رسول‌الله؛ آن‌که زود است بعد از من بیاید؛ زیرا خدای می‌خواهد تا که من مهیا سازم راه او را.

انجیل برنابا، باب ۳۶، آیه ۶.

انجیل بَرنابا

انجیل بَرْنابا، از اناجیل غیررسمی است که موردتوجه مسلمانان قرار گرفته است؛ اما مسیحیان آن را جعلی می‌دانند. می‌گویند این انجیل با سیصد انجیل دیگر در شورای نیقیه (نخستین شورای کلیسایی جهانی) در سال ۳۲۵م، غیررسمی شناخته و از بین برده شد. پس از آن نیز پاپ‌ها آن را جزو کتاب‌های ممنوعه اعلام کردند. علت ممنوعیت و غیررسمی بودن این انجیل، ناسازگاری محتوای آن با اعتقادات رسمی کلیسا دانسته شده است. همچنین در این کتاب، مخالفت‌هایی با پولُس رسول و اعتقادات وی یافت می‌شود.

انجیل برنابا در چند مورد با انجیل‌های چهارگانه متفاوت است:

• الوهیت و پسر خدا بودن عیسی(ع) را رد کرده است.
• در انجیل برنابا چند بار، از زبان عیسی(ع) به مسیح بودن حضرت محمد(ص) بشارت داده شده است.
• براساس این انجیل، به جای عیسی(ع)،‌ یکی از حواریون او به نام یهودای اسخریوطی که شبیه عیسی(ع) شده بود، به صلیب کشیده شد.

انجیل برنابا تعارض‌هایی با قرآن و باورهای مسلمانان نیز دارد. از جمله طبق آن، انسان‌ها فرزند خدا و ذاتاً گناه‌کارند، پیامبران به‌جز عیسی(ع)، مانند ابراهیم، هارون و ایوب(ع) گناه و محبت شرک‌آمیز داشته‌اند.

محققان مسیحی بر این باورند که این انجیل در زمانی غیر از عصر عیسی(ع) و در مکانی غیر از فلسطین نگارش یافته است؛ توماس میشل مسیحی گفته است دانشمندان براساس شواهد تاریخی و لفظی، زمان کتابت این انجیل را اواخر قرن شانزدهم میلادی دانسته‌اند. در مقابل، برخی از محققان مسلمانان این انجیل را اصیل دانسته‌اند.

در خصوص نویسنده این انجیل هم اختلاف وجود دارد. برخی، بَرنابا را لقب یکی از مبلغان مسیحی به نام یوسف دانسته‌اند که اهل قبرس و از خانواده‌ای یهودی و از دودمان لاوی پسر یعقوب نبی بود که به جهت کوشش فراوان در تبلیغ مسیحیت، او را برنابا به معنای مبلغ توانا نامیدند. او مورداعتماد حواریون و براساس عهد جدید، شخصی صالح و با ایمان بود. در مقابل، برخی از متکلمان مسیحی، نویسنده این انجیل را یک مسیحی اسپانیولی در قرن شانزدهم میلادی می‌دانند که به اسلام گرویده بود.

انتقادات به انجیل‌ها

منتقدان به انجیل‌های چهارگانه و به طور کلی عهد جدید انتقاداتی وارد کرده‌اند؛ از جمله:

• فقدان اعتبار نویسندگان: گفته‌اند به تصریح همه مسیحیان، نویسندگان اناجیل پیامبر نبودند و از اشتباه و گناه مصونیت نداشتند؛ بلکه آنها انسان‌های معمولی بودند که به عیسی(ع) ایمان داشتند. در اناجیل، به صراحت به برخی از حواریون و شاگردان عیسی(ع)، بی‌ایمانی، انکار مسیح و سخنانش و ناسازگاری با یکدیگر نسبت داده شده است. ازاین‌رو نمی‌توان به این کتاب‌ها به عنوان منبع اصلی آموزه‌های حضرت عیسی(ع) اعتماد کرد. توماس میشل که از متکلمان مسیحی است، تصریح کرده است که بسیاری از مسیحیان عصمت لفظی کتاب مقدس را نمی‌پذیرند. همه مسیحیان معتقدند که اصل پیام از طرف خداست؛ ولی شکل و ساختار آن از طرف بشر است که مانند دیگر مردم در معرض خطاست. ازاین‌رو ممکن است نویسنده بشریِ این کتاب‌ها و پیام‌ها، نظریات غلط و اشتباه خود را در آن کتاب‌ها گنجانده و باقی مانده باشد.
• تناقضات انجیل‌ها: برخی از تناقضات و ناسازگاری‌هایی که در انجیل‌ها وجود دارد، دلیل بر معتبر نبودن آنها دانسته شده است. برای نمونه میان انجیل متی و لوقا و مرقس در نسب‌نامه عیسی(ع) اختلاف شدید وجود دارد. در انجیل متی و لوقا عیسی(ع) از نسل داوود معرفی شده؛ اما در مرقس گفته شده داوود، عیسی را خدای خود می‌دانست. پس چطور می‌شود عیسی پسر او باشد؟ از دیگر ناسازگاری‌های بیان شده، نحوه دستگیری عیسی(ع)، علامت شاگرد خیانتکار عیسی (یهودا اسخریوطی)، ماجرای زنده شدن عیسی و برخاستن او از قبر است.
• اشتباهات و خرافات اناجیل: آموزه تثلیث، آموزه فدا (عیسی(ع) با قربانی شدن خود موجب نجات بشر و آمرزش گناهان شد)، آمرزنش گناهان توسط روحانیت کلیسا از جمله خرافات انجیل‌ها شمرده شده است. اشتباهاتی نیز به انجیل‌ها نسبت داده شده است.

کتاب‌شناسی

درباره انجیل کتاب‌های متعددی به زبان فارسی و عربی نگارش شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

• التَّوضیح فی بیانِ ما هو الانجیل و مَن هو المسیح، تألیف محمدحسین کاشف الغطاء (۱۲۵۶ ـ ۱۳۳۳ش)، از مراجع تقلید در نجف. مؤلف در این کتاب مبانی انجیل و اعتقادات مسیحیت را با استناد به کتاب مقدس تشریح کرده است. این کتاب را سید هادی خسروشاهی با عنوان «پژوهشی درباره انجیل و مسیح»، به فارسی ترجمه کرده و انتشارات بوستان کتاب نشر داده است.
• انجیل یوحنا فی المیزان، کتابی به زبان عربی به قلم محمدعلی زهران که به بررسی محتوایی، تاریخی و شخصیت نویسنده می‌پردازد. این کتاب را انتشارات دارالاَرقم منتشر کرده است.
• سیر تاریخی انجیل برنابا، اثر حسین توفیقی. این کتابِ کم‌حجم درباره سیر تاریخی انجیل برنابا و مختصری از محتوای آن و پاسخ به برخی شبهات درباره آن نگارش و توسط مؤسسه در راه حق، در سال ‌۱۳۶۱ش منتشر شده است.
• تَطَوُّرُ الاِنجیل؛ المسیحُ ابنُ الله اَم مَلِکٌ مِن نَسلِ داود؟ دِراسةٌ نقدیةٌ و ترجمةٌ جدیدةٌ لِاَقدَمِ الاَناجیل تَکشِفُ مفاهیمَ مُثیره، اصل این کتاب به زبان انگلیسی و تألیف اینوک پاول است که احمد ایبش آن را به عربی ترجمه کرده است. این کتاب را نخستین بار انتشارات دار قتیبة در بیروت منتشر کرد.

جستارهای وابسته

• قرآن
• زبور
• تورات

پیوند به بیرون

• «انجیل با دو قرائت».