اِسْحاق از پیامبران الهی، فرزند ابراهیم(ع) و برادر اسماعیل بود. او جد بنی‌اسرائیل بود و پیامبرانی از جمله یعقوب، داوود، سلیمان، یوسف و موسی از نسل او بودند. در قرآن کریم، به اسحاق و پیامبری‌اش اشاره شده است. تورات و برخی منابع اهل سنت، اسحاق را ذبیح الله دانسته‌اند، ولی به اعتقاد شیعه، اسماعیل، فرزند دیگر ابراهیم، ذبیح الله خوانده می‌شود.
 | |
| اطلاعات پیامبر | |
|---|---|
| نام در قرآن | اسحاق |
| محل تولد | فلسطین |
| آرامگاه | بیت‌المقدس |
| نام قوم | بنی‌اسرائیل |
| پیش از | یعقوب |
| پس از | اسماعیل |
| خویشاوندان مهم | ابراهیم، اسماعیل، یعقوب |
| دین | یکتاپرستی |
| سن | ۱۸۰ سال |
| تکرار نام در قرآن | ۱۷ بار |
| پیامبران | |
| حضرت محمد(ص) • ابراهیم • نوح • عیسی • موسی • سایر پیامبران | |
اسحاق در ۱۰۰ سالگی پدر و ۹۰ سالگی مادرش ساره به دنیا آمد و بشارت دادن خدا درباره تولد او، در قرآن ذکر شده است. اسحاق، پس از وفات برادرش اسماعیل، به نبوت رسید.
شخصیت‌شناسی
اسحاق از پیامبران الهی و فرزند ابراهیم(ع) و ساره[۱] است که در فلسطین به دنیا آمد و در همان جا زندگی کرد.[۲] اسحاق واژه‌ای عبری به معنای خندان است.[۳] برخی نیز آن را برگرفته از زبان عربی دانسته‌اند.[۴] تولد او پنج یا ۱۳ سال بعد از اسماعیل دانسته شده است.[۵] هنگام تولد اسحاق، پدرش بیش از ۱۰۰ سال داشته و مادرش ۹۰ ساله بوده است.[۶] اسحاق در ۴۰ سالگی با دختری به نام رفقه ازدواج کرد و صاحب دو فرزند به نام‌های عیص و یعقوب شد.[۷]
وی جد بنی‌اسرائیل است و چنانکه جبرئیل بشارت داد، از نسل او پیامبرانی از جمله یعقوب، یوسف، داوود، سلیمان، ایوب، موسی، هارون و دیگر پیامبران بنی‌اسرائیل متولد شدند.[۸]بنابر گزارش منابع تاریخی، ابراهیم(ع) عموی لوط(ع) و اسحاق پسرعموی او بوده است.[۹]
واقعه ذبح اسماعیل، در کتاب مقدس یهودیان، برای اسحاق بیان شده و یهودیان، آن را از دلایل برتری اسحاق بر اسماعیل می‌دانند.[۱۰] برخی از اهل سنت نیز این عقیده را برگزیده‌اند.[۱۱] با این حال شیعیان با اتکا به آیه ۱۱۲ سوره صافات،[۱۲] و همچنین آیه ۷۱ سوره هود،[۱۳] ذبیح الله بودن اسحاق را رد کرده‌اند.[۱۴]
اسحاق پیش از وفات، نبوت را بر اساس دستور خداوند، به فرزندش یعقوب سپرد.[۱۵] بنابر متن تورات، اسحاق اراده کرده بود تا فرزند دیگرش عیص یا عیسو پیامبر پس از خود باشد، اما یعقوب به همراه مادرش، او را فریب دادند و یعقوب به پیامبری رسید.[۱۶] محمدهادی معرفت، قرآن‌شناس و مفسر معاصر، آنچه در این باره در تورات نقل شده را مصداق توهین به پیامبران، و نیز به معنای تزویرگر خواندن یعقوب دانسته که از نابینایی پدر خود سوءاستفاده کرده است.[۱۷] او همچنین روایت تورات درباره فریب اسحاق توسط یعقوب را گستاخی در حق پیامبران بزرگ الهی دانسته است.[۱۸]
اسحاق در ۱۸۰ سالگی درگذشت و در نزدیکی بیت المقدس، در شهر الخلیل در فلسطین امروزی دفن شد.[۱۹]
بشارت تولد
طبق آیات قرآن، خداوند پیش از تولد اسحاق، پدر و مادر او را از این رخداد آگاه کرده و به آنها بشارت تولد چنین فرزندی داده است.[۲۰] این بشارت در آیه ۷۱ سوره هود آمده است. داستان تولد اسحاق، بدون ذکر نام وی، در آیه ۵۳ سوره حجر و آیه ۲۹ سوره ذاریات نیز آمده است. نام اسحاق ۱۷ بار در ۱۲ سوره از قرآن ذکر شده است.[۲۱]
پیامبری
اسحاق پس از وفات برادرش اسماعیل، در نبوت جانشین او شد[۲۲] و پس از او همه پیامبران از نسل اسحاق بودند؛ به جز حضرت محمد که از نسل اسماعیل بوده است.[۲۳] نسل پیامبر با ۲۱ واسطه به عدنان از نسل اسماعیل میرسد اما واسطه‌های میان عدنان تا اسماعیل روشن نیستند.[۲۴]
در قرآن، ۸ آیه مستقیم یا غیرمستقیم اشاره به نبوت اسحاق دارد؛ از جمله درباره نبوت اسحاق،[۲۵] نزول کتاب آسمانی بر فرزندان وی،[۲۶] اعطای شریعت به اسحاق،[۲۷] نزول وحی بر او،[۲۸] امر به پیروی از وی،[۲۹] و اشاره به امامت اسحاق.[۳۰] در این آیات دین و شریعت اسحاق همان دین پدرش ابراهیم یعنی دین حنیف بوده که اساس آن بر توحید بنا شده است.[۳۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ سوره هود، آیه ۷۱.
- ↑ شوقی ابوخلیل، اطلس قرآن، ۱۳۸۹ش، ص۵۳.
- ↑ مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ۱۴۰۲ق، ج۵، ص۷۰.
- ↑ قرشی بنابی، قاموس قرآن، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۲۴۰.
- ↑ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۴۱-۴۲؛ طبرانی، التفسیر الکبیر، ۲۰۰۸م، ج۵، ص۳۱۳.
- ↑ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۴۶.
- ↑ علامه طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۱۴۱۷ق، ج۱۰، ص۳۲۴.
- ↑ سوره انعام، آیه ۸۴.
- ↑ ابن کثیر، البدایة و النهایة، دار الفکر، ج۱، ص۱۷۶.
- ↑ مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۸۶.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۱۹؛ قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ۱۳۶۴ش، ج۱۶، ص۱۰۰.
- ↑ وَ بَشَّرْناهُ بِإِسْحاقَ نَبِیا مِنَ الصَّالِحِینَ؛ ما او را به تولد اسحاق بشارت دادیم که پیامبری بود از صالحان.
- ↑ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ وَ مِنْ وَراءِ إِسْحاقَ یعْقُوبَ؛ ما او را به تولد اسحاق بشارت دادیم و نیز به تولد یعقوب بعد از اسحاق.
- ↑ مکارم، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۹، ص۱۱۸-۱۲۰.
- ↑ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۴۶.
- ↑ نگاه کنید به کتاب مقدس، کتاب پیدایش، باب ۲۷، آیه ۱-۴۰؛ همچنین ببینید: معرفت، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.
- ↑ معرفت، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.
- ↑ معرفت، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ۱۳۸۵ش، ص۸۴.
- ↑ قزوینی، المزار، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۸۶؛ همچنین ببینید: مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۴۶.
- ↑ سوره هود، آیه ۷۱.
- ↑ شوقی ابوخلیل، اطلس قرآن، ۱۳۸۹ش، ص۵۴.
- ↑ مسعودی، إثبات الوصیة، ۱۳۸۴ش، ص۴۶.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۳۱۶.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، منشورات مؤسسة الاعلمي للمطبوعات بيروت ، ج۲، ص۳۰.
- ↑ سوره مریم، آیه ۴۹.
- ↑ سوره عنکبوت، آیه ۲۷.
- ↑ سوره انعام، آیه ۸۹.
- ↑ سوره نساء، آیه ۱۶۳.
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۳۵-۱۳۶.
- ↑ سوره انبیاء، آیه ۷۳.
- ↑ سوره یوسف، آیه ۳۸.
منابع
- قرآن کریم.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة والنهایة، به کوشش خلیل شحاده، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
- شوقی ابوخلیل، اطلس قرآن، ترجمه محمد کرمانی، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۹ش.
- طبرانی، سلیمان بن احمد، التفسیر الکبیر: تفسیر القرآن العظیم، تحقیق هشام عبدالکریم البدرانی الموصلی، اردن، دارالکتاب الثقافی، ۲۰۰۸م.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، منشورات مؤسسة الاعلمي للمطبوعات بيروت، بی تا.
- علامه طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مکتبة النشر الإسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.
- قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیة، ۱۴۱۲ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لأحکام القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، ۱۳۶۴ش.
- قزوینی، سید مهدی، المزار: مدخل لتعیین قبور الانبیاء والشهداء وأولاد الأئمة و العلماء، تحقیق جودت القزوینی، بیروت، دارالرافدین، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۵م.
- کتاب مقدس: ترجمه مژده برای عصر جدید، بی‌جا، انجمن‌های متحد کتاب مقدس، ۲۰۰۷م.
- مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، قم، مؤسسه بوستان کتاب، ۱۳۸۲ش.
- مسعودی، علی بن حسین، إثبات الوصیة للإمام علی بن أبی طالب، قم، انصاریان، ۱۳۸۴ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، ۱۴۰۲ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۷۴ش.
پیوند به بیرون