اعجاز عددی قرآن، نظریه‌ای که بیانگر نظم عددی اعجازگونه قرآن است. طبق این نظریه، تعداد حروف و کلمات قرآن، از نظمی بسیار دقیق برخوردار است و از آنجا که هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند در نگارش کتاب، چنین نظمی را در نظر گیرد، این نظم، نشانه اعجاز آن است. این نظریه که نخستین بار توسط رَشاد خلیفه، قرآن‌پژوه مصری مطرح شد، مخالفان فراوانی دارد. منتقدان بیشتر آمار ارائه‌شده را نادرست شمرده و موارد نقض فراوانی برای آنها پیدا کرده‌اند.
معرفی نظریه
طبق نظریه اعجاز عددی قرآن، تعداد حروف و کلمات قرآن از نظمی بسیار دقیق برخوردار است و از آنجا که هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند در نگارش کتاب، چنین نظمی را در نظر گیرد، این نظم نشانه اعجاز آن است.[۱] این نظریه عدد ۱۹ را کلید رمز اعجاز قرآن می‌داند.[۲]
بر اساس این نظریه، بسم الله الرحمن الرحیم نوزده حرف دارد و مجموع تعداد تکرار کلمات آن در قرآن، مضربی از عدد نوزده است: بسم‌الله ۱۹، الله ۲۶۹۸، رحمن ۵۷ و رحیم ۱۱۴ بار در قرآن استعمال شده است که همه مضرب‌های عدد ۱۹ هستند. همچنین شمار حروف همه سوره‌های قرآن، مضربی از عدد ۱۹ است.[۳]
تاریخچه نظریه و نظریه‌پردازان آن
به نظر برخی از پژوهشگران، نخستین‌بار، در کتاب الاِتقان، نوشته جلال‌الدین سیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق) از عالمان اهل‌سنت، به اعجاز عددی قرآن اشاره شده است؛[۴] اما این نظریه به‌صورت مشخص ابتدا توسط رَشاد خلیفه، قرآن‌پژوه مصری مطرح شد. او در طول سه سال، با استفاده از رایانه، در زمینه قرآن پژوهش کرد و در سال ۱۳۵۱ش (۱۹۷۲م)، نتایج آن را در رسانه‌ها ارائه داد. در سال ۱۹۸۳م نیز کتابش با نام معجزة القرآن الکریم، در بیروت و آمریکا چاپ شد.[۵] «رشاد خلیفه» حتی مدعی شد که تاریخ وقوع قیامت را از احتسابات عددی قرآن به دست آورده است.[۶]
پس از رشاد خلیفه، عبدالرزاق نوفل، قرآن‌پژوه دیگر مصری، راهش را ادامه داد و موارد دیگری از اعجاز عددی قرآن را مطرح کرد؛ از جمله اینکه واژه‌های متضادی، همانند حیات و موت، و دنیا و آخرت، به‌تعدادِ برابر، در قرآن به کار رفته‌اند. پس از او نیز «ابوالزهراء النجدی»، قرآن‌پژوه شیعه دریافت که در قرآن، واژه «ساعت» به‌تعداد ساعات شبانه‌روز، یعنی ۲۴ بار استعمال شده است. او همچنین گفت واژه شیعه ۱۲ بار (به‌تعداد امامان شیعه) به کار رفته است.[۷]
می‌گویند امروزه نظریه اعجاز عددی قرآن مورد توجه بسیاری از قرآن‌پژوهان قرار دارد.[۸]
نمونه‌های اعجاز عددی قرآن
برخی از آمارهایی که طرف‌داران این نظریه ارائه داده‌اند، به شرح زیر است:
- در قرآن حروف مقطعه هر سوره، نسبت به دیگر حروف آن، بیشتر تکرار شده است.
- حروف مقطعه هر سوره، در آن سوره، بیشتر از دیگر سوره‌ها تکرار شده است.
- تعداد حروف مقطعه همه سوره‌های دارای حروف مقطعه، مضربی از عدد ۱۹ است.
- دو واژه «دنیا» و «آخرت» به‌اندازه هم در قرآن به کار رفته‌اند.
- واژه «حیات» (زندگی)، همراه با مشتقاتش، به‌اندازه واژه «موت» (مرگ) استعمال شده است.
- واژه «ساعت» به تعداد ساعات شبانه‌روز، یعنی ۲۴ بار به کار رفته است.
- واژه «شهر»(ماه)، به تعداد ماه‌های سال یعنی ۱۲بار کاربرد داشته است.
- عبارت «السموات السبع» (آسمان‌های هفت‌گانه) ۷ بار استعمال شده است.
- واژه «سجده» ۳۴ بار در قرآن به کار رفته است که با تعداد سجده‌های نمازهای واجب برابر است.[۹]
نقدها
نظریه اعجاز عددی قرآن با مخالفت‌های بسیاری مواجه شده است.[۱۰] منتقدان این نظریه معتقدند خداوند قرآن را معماگونه و خارج از فهم مردم نازل نکرده است. این کتاب برای هدایت انسان‌ها است و این سخنان ارتباطی به امر هدایت ندارد. همچنین اختلاف قرائات قرآن کریم و توقیفی نبودن ترتیب سوره‌ها از مشکلاتی است که داشتن آمار صحیح از تعداد حروف و کلمات قرآن را ناممکن می‌سازد.[۱۱]
افزون بر این، منتقدان، بیشتر آمار ارائه‌شده از سوی مدافعان این نظریه را نادرست شمرده[۱۲] و موارد نقض فراوانی برای آنها پیدا کرده‌اند. برخی از آنها عبارت است از:
- تعداد حروف مقطعه سوره یس، یعنی دو حرف یاء و سین، کمترین تکرار را در این سوره داشته‌اند؛ در حالی که طبق این نظریه، تعداد حروف مقطه هر سوره از دیگر حروف آن بیشتر است.
- تعداد تکرار حرف «ق» (حرف مقطعه سوره ق)، در سوره‌های شمس و قیامت و فلق، بیشتر از تعداد آن در سوره ق است.
- این مدعا که تعداد کاربرد همه کلمات بسم الله الرحمن الرحیم، مضرب‌های عدد نوزده هستند، تنها در خصوص کلمه «الرحمن» صدق می‌کند.
- تعداد حروف سوره ناس مضرب عدد نوزده نیست.
- شمار حروف مقطعه سوره‌های قلم و طه مضرب عدد نوزده نیست.[۱۳]
کتابشناسی
مقاله «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، کتابشناسی مفصلی در زمینه اعجاز عددی قرآن انجام داده است. این مقاله ۱۱۸ کتاب، ۳۶ مقاله و ۶ پایگاه اینترنتی در این زمینه معرفی کرده است. برخی از کتاب‌های معرفی‌شده در این مقاله عبارت است از:
- معجزة القرآن الکریم؛ رشاد خلیفه
- معجزة الارقام و الترقیم فی القرآن الکریم؛ عبدالرزاق نوفل
- من الاعجاز البلاغی و العددی للقرآن الکریم؛ دکتر ابوزهراء النجدی
- المعجزة: نظریة قرآنیة فی الاعجاز القرآنی؛ عدنان غازی الرفاعی
- اعجاز قرآن، تحلیل آماری حروف مقطعه؛ رشاد خلیفه، ترجمه سیدمحمدتقی آیت اللهی
- آیت کبری، معجزه جاوید قرآن کریم؛ سیدمحمد فاطمی
- اعجازات حدیثة، علمیة و رقمیة فی القرآن؛ رفیق ابوالسعود
- اعجازها و شگفتی‌های قرآن؛ محمدعلی رضایی اصفهانی و محسن ملاکاظمی
- اعجاز قرآن؛ سیدرضا مؤدّب
- شگفتی‌ها و اعجاز قرآن از نظر علمی پیشگویی و عددی؛ محمدعلی پرهیز
- پرتوی از شگفتی‌های عددی قرآن؛ جعفر شاهرودی[۱۴]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ یزدانی، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، ص۶۲؛ علوی مقدم، «اعجاز قرآن (۲)»، ص۲۶.
- ↑ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۴.
- ↑ یزدانی، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، ص۶۵.
- ↑ علوی مقدم، «اعجاز قرآن (۲)»، ص۲۶؛ رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۲۱۹.
- ↑ رضایی اصفهانی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ۱۳۸۸ش، ص۲۲۰.
- ↑ پهلوان و شفقی، «ارزیابی و نقد نظریه اعجاز عددی قرآن کریم»، ص۵۷.
- ↑ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۴.
- ↑ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۳.
- ↑ یزدانی، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، ص۶۵؛ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۴؛ علوی مقدم، «اعجاز قرآن (۲)»، ص۲۷.
- ↑ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۳.
- ↑ پهلوان و شفقی، «ارزیابی و نقد نظریه اعجاز عددی قرآن کریم»، ص۵۷.
- ↑ یزدانی، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، ص۸۳.
- ↑ یزدانی، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، ص۶۵، ۶۶.
- ↑ نوروزی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، ص۸۵، ۸۶، ۸۸، ۹۰، ۹۱، ۹۴.
منابع
- پهلوان، منصور و شفقی، سعید، «ارزیابی و نقد نظریه اعجاز عددی قرآن کریم»، در دوفصلنامه پژوهش‌های قرآن و حدیث، پاییز و زمستان،۱۳۸۸ش.
- رضایی اصفهانی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت، کتاب مبین، چاپ پنجم، ۱۳۸۸ش.
- علوی مقدم، سید محمد، «اعجاز قرآن (۲)»، پیام قرآن، ش۴، ۱۳۷۳ش.
- نوروزی، مجتبی، «کتابشناسی اعجاز عددی و ریاضی قرآن»، آیینه پژوهش، ش۲۷، ۱۳۹۰ش.
- یزدانی، عباس، «اعجاز عددی و نظم ریاضی قرآن»، کیهان اندیشه، ش۶۷، ۱۳۷۵ش.