ثِقْل اکبر وصفی که پیامبر(ص) در حدیث ثقلین برای قرآن به کار برده است. ثِقْل به‌معنای بار سنگین[۱] و ثَقَل به‌معنای هر چیز باارزش و گران‌بها است.[۲] به‌گفته فیروزآبادی عالم لغوی قرن نهم قمری، واژه ثقلین در حدیث ثقلین از ثَقَل گرفته شده است.[۳]
بنا بر برخی نقل‌های حدیث ثقلین، پیامبر در این حدیث، قرآن را ثقل اکبر و عترت را ثقل اصغر معرفی کرده و گفته است اگر امتش به آن دو تمسک کنند، هرگز گمراه نخواهند شد.[۴] پیامبر(ص) همچنین در خطبه غدیر قرآن را ثقل اکبر و علی(ع) و پاکان از فرزندانش را ثقل اصغر معرفی کرده است.[۵]
امام علی(ع) نیز در مواردی خود را ثقل اصغر و قرآن را ثقل اکبر معرفی کرده است؛ از جمله در یکی از خطبه‌‌هایش[۶] و نیز در توصیه‌ای که به کمیل بن زیاد داشته است.[۷]
درباره چرایی توصیف شدن قرآن به ثقل اکبر گفته‌اند از آنجا که عترت تابع و پیرو قرآن است، قرآن بزرگ‌تر از آن معرفی شده است.[۸] حبیب‌الله خویی گفته است چون قرآن معجزه پیامبر و اساس دین به حساب می‌آید، از عترت بزرگ‌تر است.[۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن‌منظور، لسان‌العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۸۵ (ذیل واژه ثقل).
- ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۹۷۲ (ذیل واژه ثقل).
- ↑ فیروزآبادی، القاموس المحیط، ۱۴۲۶ق، ص۹۷۲ (ذیل واژه ثقل).
- ↑ عیاشی، تفسیرالعیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۱، ص۵.
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۲؛ ابن‌طاووس، اقبال‌الاعمال، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۴۵۶.
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه۸۷.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۳۹۰ق، ج۷۴، ص۳۷۵.
- ↑ بحرانی، شرح نهج البلاغه، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۳۰۳.
- ↑ خویی، مِنْهاجُ البَراعة، ۱۴۰۰ق، ج۶، ص۲۱۵.
منابع
- ابن‌طاووس، علی بن موسی، اقبال‌الاعمال، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۹ق.
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان‌العرب، تصحیح احمد فارس، بیروت، دار الفکر و دار صادر، ۱۴۱۴ق.
- بحرانی، ابن‌میثم، شرح نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر الکتاب، ۱۴۰۴ق.
- خویی، میرزا حبیب‌الله، مِنْهاجُ البَراعه فی شَرْح نَهجُ البَلاغَة، تصحیح سید ابراهیم میانجی، تهران، مکتبة الاسلامیة، ۱۴۰۰ق.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعه العلمیه، چاپ اول، ۱۳۸۰ق.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، مؤسسة الرسالة، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۵م.
- مجلسی، محمدباقر، بِحارُالاَنوار الجامِعَةُ لِدُرَرِ أخبارِ الأئمةِ الأطهار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۹۰ق.
- یعقوبی، احمد، تاریخ یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.