زَبور کتابی آسمانی که بر حضرت داوود(ع) نازل شد. زبور فاقد احکام و شریعت تازه، اما دربردارنده نصیحت‌ها، دعاها و مناجات بود. بر اساس آیاتی از قرآن حضرت داوود به سبب داشتن زبور، بر برخی پیامبران برتری داشت. مطابق برخی روایت‌ها، زبور از ودایع امامت است و در آن به پیامبر اسلام(ص) اشاره شده است.
به باور برخی پژوهشگران، مَزامیر [یادداشت ۱]موجود در عهد عتیق، همان زبور حضرت داوود است، که از تحریف در امان نمانده است. مزامیر تورات از معتبرترین منابع دینی و فرهنگی یهود به‌شمار می‌آید. در مجموع پنج کتاب و ۱۵۰ مَزمور دارد که ۷۳ مزمور آن را به حضرت داوود نسبت داده‌اند. گفته شده مضمون آیه ۱۰۵ سوره انبیاء تنهاترین نقل قول مستقیم قرآن از تورات است که اکنون نیز در مزامیر وجود دارد.
معرفی و اهمیت
بر اساس برخی روایات، زبور یکی از ۱۰۴ صحیفه آسمانی است[۲] که در ۱۸ رمضان بر حضرت داود(ع) نازل شد.[۳] به گفته ناصر مکارم شیرازی، مؤلف تفسیر نمونه، محتوای زبور، نصیحت‌ها، دعاها و مناجات بود و احکام و شریعت تازه‌ای نداشت.[۴] بر پایه برخی روایات، زبور یکی از ودایع امامت است و در جَفْر اَبیَض نگهداری می‌شود.[۵]
بر اساس روایتی از حضرت محمد(ص)، نام پیامبر اسلام در زبور با عنوان «ماحی» به معنای محو‌کننده زمین از بت‌پرستی ذکر شده است.[۶] در بعضی احادیث نیز از ذکر شدن نام امام علی(ع) در زبور سخن به میان آمده است.[۷] در حدیثی آمده است خداوند به جای زبور، سوره‌های مثانی را به پیامبر اسلام داده است.[۸] برخی کتاب‌ها مانند صحیفه سجادیه و برخی مثنوی‌های عَطّار نیشابوری) به دلیل داشتن مضامین نیایشی و زیبا، زبور نامیده شده‌اند.[۹] زبور در لغت به معنای «نوشته شده» است.[۱۰]
آیات مرتبط با زبور در قرآن
کلمه زبور سه‌بار در قرآن ذکر شده است. در آیات ۱۶۳ سوره نساء و ۵۵ سوره اسراء به عنوان موهبتی برای حضرت داوود معرفی شده است.[۱۱] محمدحسین طباطبایی مؤلف المیزان، با استناد به آیه ۱۶۳ سوره نساء، بر این باور است که علت برتری حضرت داوود بر برخی پیامبران، نازل شدن زبور بر وی بوده است.[۱۲] در آیه «وَلَقَدْ کتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکرِ أَنَّ الْأَرْضَ یرِثُهَا عِبَادِی الصَّالِحُونَ»[۱۳] نیز اگر چه کلمه «زبور» ذکر شده، اما احتمال‌های مختلفی درباره آن مطرح شده است؛ با این حال علامه طباطبایی با استناد به آیات دیگر آن را همان کتاب حضرت داوود می‌داند.[۱۴] برخی محققان، مضمون آیه ۱۰۵ سوره انبیاء را تنهاترین نقل قول مستقیم قرآن از عهد قدیم دانسته‌اند.[۱۵] محمد صادقی تهرانی و ناصر مکارم شیرازی از مفسران قرن پانزدهم، با بررسی مزامیر تورات، به این نتیجه رسیده‌اند که مضمون این آیه در مزامیر تورات نیز وجود دارد.[۱۶]
همچنین در آیه ۱۹۶ سوره شعراء، زبور به صورت جمع (زُبُر) آمده و منظور از آن کتاب‌های آسمانی است که بر پیامبران قبل از او نازل شده نه خصوص کتاب نازل شده بر حضرت داوود.[۱۷]
تطبیق زبور بر بخش‌هایی از تورات
برخی مفسران مانند مکارم شیرازی و صادقی تهرانی، زبور حضرت داوود را بر بخش‌هایی از تورات (مَزامیر تورات) تطبیق کرده، اما معتقدند در این بخش از تورات نیز تحریف‌هایی صورت گرفته است.[۱۹] البته صادقی تهرانی بر این باور است که بعد از قرآن، هیچ کتابی آسمانی، مانند زبور از تحریف مصون نمانده و تحریفات صورت‌گرفته در آن بسیار ناچیز است.[۲۰] به گفته برخی پژوهشگران بین قرآن و مزامیر، مشابهت‌هایی وجود دارد مانند برخی تمثیل‌های یکسان و یا برخی کلمات یا حروف مبهم که از منبع واحد آن دو حکایت دارد.[۲۱] مزمور ۴۵ درباره پیامبر اسلام و اصحاب او سخن گفته است.[۲۲]
مَزامیر در مجموع پنج کتاب[۲۳] و ۱۵۰ مَزمور دارد[۲۴] که ۷۳ مزمور آن به حضرت داوود،[۲۵] بعضی مزمورها به حضرت سلیمان و برخی از آنها به افراد شناخته شده یا ناشناس دیگر نسبت داده شده است.[۲۶] مزامیر تورات ساختاری شعرگونه دارد[۲۷] و از معتبرترین منابع دینی و فرهنگی یهود به‌شمار می‌آید.[۲۸] بخش بسیاری از دعاهای روزانه، هفتگی، اعیاد و مراسم دیگر یهودیان از مزامیر است[۲۹] و هیچیک از اَسْفار کتاب مقدس به جز اناجیل به اندازه مزامیر خوانده نمی‌شوند.[۳۰]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه،ج۴، ص۲۷۹.
- ↑ نگاه کنید به: شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۵۲۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۵۷.
- ↑ مکارم شیرازی و دیگران، پیام قرآن، ۱۳۸۶ش، ج۷، ص۳۴۸.
- ↑ شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۸۶.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۱۲۸.
- ↑ نگاه کنید به: شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۵۹؛ ابن‌شاذان قمی، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۱۷۵.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۰۱.
- ↑ ایزانلو، و خندق‌آبادی، «زبور»، ص۲۵۴.
- ↑ اسدی، «زبور»، ص۲۸۸.
- ↑ نگاه کنید به: سوره نساء، آیه ۱۶۳؛ و سوره اسراء آیه ۵۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۳، ص۱۲۰.
- ↑ سوره انبیاء، آیه۱۰۵.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۴، ص۳۲۹.
- ↑ ایزانلو، و خندق‌آبادی، «زبور»، ص۲۵۱.
- ↑ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۴۰۶ق، ج۱۹، ص۳۷۹-۳۸۲؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۱۳، ص۵۶۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۵، ص۳۲۰.
- ↑ فرحات، «مزامیر داوود».
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۳، ص۵۲۰؛ صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۵ش، ج۱۷، ص۲۳۰.
- ↑ صادقی تهرانی، الفرقان فی تفسیر القرآن، ۱۳۶۵ش، ج۱۷، ص۲۳۰.
- ↑ خزائلی، اعلام قرآن، ۱۳۷۱ش، ص۳۴۶.
- ↑ بلاغی، قصص قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۳۷۵.
- ↑ مستر هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۷۷ش، ص۷۹۶.
- ↑ بلاغی، قصص قرآن، ۱۳۸۱ش، ص۳۷۵.
- ↑ خزائلی، اعلام قرآن، ۱۳۷۱ش، ص۳۴۷.
- ↑ مستر هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۷۷ش، ص۷۹۷.
- ↑ ایزانلو، و خندق‌آبادی، «زبور»، ص۲۴۹.
- ↑ اسدی، «زبور»، ص۲۹۱.
- ↑ اسدی، «زبور»، ص۲۹۱.
- ↑ مستر هاکس، قاموس کتاب مقدس، ۱۳۷۷ش، ص۷۹۹.
منابع
- قرآن کریم.
- ابن‌شاذان قمی، الفضائل، ۱۳۶۳ش، ص۱۷۵.
- اسدی، علی، «زبور»، در دایرة المعارف قرآن کریم، ج۱۴، قم، بوستان کتاب، ۱۳۹۵ش.
- ایزانلو، رمضانعلی، و حسین خندق‌آبادی، «زبور»، در دانشنامه جهان اسلام، ج۲۱، تهران، بنیاد دایرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۵ش.
- بلاغی، صدرالدین، قصص قرآن، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۱ش.
- خزائلی، محمد، اعلام قرآن، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۱ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۲ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، قم، داوری، ۱۳۸۵ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۰۳ق.
- شیخ مفید، محمد بن نعمان، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، قم، کنگره شیخ مفید(ره)، ۱۴۱۳ق.
- صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، قم، انتشارات فرهنگ اسلامی، ۱۳۶۵ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۱۷ق.
- فرحات، فاطمه، «مزامیر داوود»، در سایت مجلة هافِن، تاریخ درج: ۳۱ اکتبر ۲۰۱۹م، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۲ش.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق.
- مستر هاکس، قاموس کتاب مقدس، تهران، اساطیر، ۱۳۷۷ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، و دیگران، پیام قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۶ش.
خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «یادداشت» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="یادداشت"/> یافت نشد.