حیطان سبعه: تفاوت میان نسخه‌ها
افزودن رده |
افزودن رده |
||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۴: | ||
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] | [[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]] | ||
[[رده:پیامبر اسلام]] | |||
[[رده:حضرت فاطمه]] | |||
[[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] | [[رده:مقاله‌های با درجه اهمیت ب]] | ||
[[رده:مقاله‌های جدید]] | [[رده:مقاله‌های جدید]] | ||
نسخهٔ ۲۱ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۳۲
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۳۰ آذر ۱۴۰۲ توسط کاربر:Baradaran برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
| نام | حیطان سبعه |
|---|---|
| کشور | عربستان |
| شهرستان | مدینه |
| اطلاعات اثر | |
| نام محلی | حوائط سبعه |
| نام‌های دیگر | صدقات رسول الله(ص) |
حیطان سبعه باغ‌های هفت‌گانه‌ای است که از طرف یهودیان به پیامبر اسلام(ص) رسیده و پیامبر آنها را وقف نمود. این باغها عبارت بودند از: اَعْواف، بُرْقَه، حُسْنی، دَلال، صافیَه، مَشْرَبَة اُم ابراهیم و مِیْثَب. صاحب قبلی این باغها را مُخَیْریق یهودی و یا افرادی از قبایل یهودی مدینه دانسته‌اند. پیامبر اسلام(ص) باغ‌های هفت‌گانه را وقف نمود و منافع آنها را صدقه قرار داد. حیطان سبعه به صدقات رسول الله(ص) نیز معروف است. در برخی روایات آمده که پیامبر اسلام(ص) این باغها را برای حضرت زهرا(س) وقف نمود.
حضرت فاطمه(س) بعد از وفات پیامبر اسلام(ص) از ابوبکر خواست تا اداره باغ‌های فوق و مزارع خیبر و فدک را به او بسپارد که با مخالفت ابوبکر مواجه شد. بر اساس برخی گزارش‌ها، امام علی(ع) در هنگام خلافت عمر بن خطاب از او خواست تا حیطان سبعه، فدک و خیبر را به او بسپارد که عمر تنها با واگذاری حیطان سبعه موافقت کرد. حضرت زهرا(س) در وصایای خود، اداره این باغها را به امام علی(ع) و حسنین(ع) و سپس بزرگ‌ترین نواده خود در هر زمان واگذار نمود.
این باغها تا زمان به قدرت رسیدن عباسیان در دست فرزندان حضرت زهرا(س) بود. برخی از نویسندگان در قرن سوم به توصیف این باغها پرداخته‌اند. به مرور زمان، اسامی و مکان برخی از این باغ ها با ابهام روبرو شده است.
معرفی
حیطان سبعه[یادداشت ۱] باغ‌های هفت‌گانه‌ای بود که به پیامبر اسلام(ص) اهدا گردید.[۱] اسامی این باغها عبارت بودند از: اَعْواف، بُرْقَه، حُسْنی، دَلال، صافیَه، مَشْرَبَة اُم ابراهیم و مِیْثَب.[۲] در منابع، از عناوین دیگری نیز برای این باغها یاد شده است.[۳] این باغها که با نام حَوائط رسول الله(ص) نیز شناخته می‌شد،[۴] شامل بهترین نخل‌های منطقه مدینه بود.[۵] این باغها عمدتاً در آن زمان، در جنوب مدینه و مشربه ام ابراهیم در جنوب شرقی مدینه قرار داشت.[۶] صافیه، برقه، دلال و میثب در کنار هم و در منطقه‌ای به نام عوالی[۷] یا عالیه[۸] و در پشت قصر مروان بن حکم[۹] بود. در مورد مکان دیگر باغها اختلافاتی وجود دارد.[۱۰] این باغها به غیر از مشربه ام ابراهیم، توسط آبی که به هنگام باران جمع شده و از وادی مهزور عبور می‌کرد،[۱۱] آبیاری می‌شد.[۱۲]
حیطان سبعه تا عهد عمر بن عبدالعزیز خلیفه اموی(۹۹-۱۰۱ق) همچنان بارور بوده و او و یارانش از خرمای آن خورده‌اند.[۱۳] از شافعی یکی از فقهای چهارگانه اهل‌سنت(م ۲۰۴ق) نقل شده که باغ‌های هفت‌گانه را تا زمان خود پابرجا دانسته بود.[۱۴] عُمَر بن شَبَّه (م ۲۶۳ق) به عنوان یکی از نخستین نویسندگان در مورد شهر مدینه، به توصیف باغها و مکان آنها پرداخته است.[۱۵] اما گفته‌شده که اسامی و مکان آنها در اثر گذشت زمان و سرپرستی افراد مختلف دچار ابهاماتی شده است.[۱۶] تا آنجا که برخی از نویسندگان قرن هشتم و نهم هجری قمری، مکان برخی باغها همچون میثب و حسنی را ناشناخته دانسته‌اند.[۱۷] بعضی تلاش کرده‌اند تا این باغها را با شماری از باغ‌های معروف در زمان خود تطبیق دهند[۱۸] و یا نظرات نویسندگان قبلی در این مورد را نقد کنند.[۱۹] ایوب صبری پاشا از محققان سده سیزدهم و چهاردهم هجری قمری معتقد است که باغ‌های هفت‌گانه تا زمان او پابرجا بوده، اما اسامی برخی از آنان به مرور زمان تغییر کرده است.[۲۰]
مشربه ام ابراهیم
مشربه ام ابراهیم یکی از باغ‌های هفت‌گانه است که به پیامبر اسلام(ص) اهدا شد.[۲۱] این مکان بعد از اسکان ماریه قبطیه از همسران پیامبر و تولد ابراهیم در این مکان، به این نام معروف شد.[۲۲] پیامبر در این باغ نماز خوانده[۲۳] و بعدها در اینجا مسجدی بنا شد که به همین نام معروف گردید.[۲۴] در روایاتی نمازگزاردن در این مکان توصیه شده است.[۲۵] امروزه محل این باغ به صورت یک قبرستان باقی مانده است.[۲۶] گفته‌شده که قبر حمیده بربریه مادر امام کاظم(ع) و نجمه مادر امام رضا(ع) در این محل قرار دارد.[۲۷]
مالک قبلی حیطان
بعضی از نویسندگان، صاحب قبلی باغ‌های هفت‌گانه را مُخَیْریق یهودی دانسته‌اند.[۲۸] عمر بن عبدالعزیز ادعا می‌کرد که این مطلب را از بزرگان مهاجر و انصار در مدینه شنیده است.[۲۹] برخی گفته‌اند که این مسئله در نزد مورخان معروف است.[۳۰] مخیریق از دانشمندان یهودی[۳۱] و از قبیله بنی‌نَضیر[۳۲] و یا بنی‌قَیْنُقاع[۳۳] قبل از اسلام بود که در روز جنگ اُحُد به نزد پیامبر اسلام(ص) رفته و بعد از اظهار اسلام،[۳۴] در این جنگ به شهادت رسید.[۳۵] او قبل از شهادت[۳۶] و یا هنگام مرگ[۳۷] وصیت کرد تا اموالش به پیامبر برسد.[۳۸] بر اساس برخی گفته‌ها، مخیریق قبل از شهادت، اموالش را به پیامبر بخشید.[۳۹]
از محمد بن عمر واقدی نقل شده که باغ‌های یادشده، بخشی از اموال قبیله بنی‌نضیر بود که در غزوه بنی‌نضیر به دست آمد و پیامبر اسلام(ص) اموال مخیریق را در بازگشت از اُحُد بین مسلمانان تقسیم کرد.[۴۰] بعضی در مقابل گفته‌اند پیامبر اموال بنی‌نضیر را بین مهاجرین و دو تن از فقرای انصار تقسیم کرد.[۴۱] برخی نیز بر این باورند که در مالکیت حیطان سبعه اختلاف است که آیا از اموال قبیله بنی‌نضیر و یا بنی‌قریظه بوده است.[۴۲] چنان‌که طرفداران هر کدام از نظرات، دلایلی را در اثبات مدعای خود آورده‌اند.[۴۳]
برخی از مورخان، صاحبان قبلی هر کدام از باغ‌های هفت‌گانه را فرد یا قبیله خاصی دانسته‌اند.[۴۴] به عنوان نمونه، اعواف را برای فردی یهودی از بنی‌قریظه به نام خُنافه قلمداد کرده‌اند.[۴۵] برقه و میثب را هم بخشی از اموال زبیر بن باطا از بنی‌قریظه دانسته‌اند.[۴۶] بعضی گفته‌اند که برقه از اموال بنی‌نضیر بود.[۴۷] دلال و حسنی را نیز از اموال بنی‌ثعلبه شمرده‌اند.[۴۸] گفته شده که دلال برای زنی از بنی‌نضیر بود که سلمان فارسی نیز را به عنوان برده در اختیار داشت و سلمان با او قراداد بست که در ازای احیای این باغ، آزاد شود و پیامبر اسلام(ص)، سلمان را در این راه یاری کرد.[۴۹] برخی باغ مزبور را میثب دانسته‌اند[۵۰] و عده‌ای معتقدند که برقه و میثب توسط سلمان آباد شده است.[۵۱]
وقف توسط پیامبر اسلام(ص)
پیامبر اسلام(ص) باغ‌های هفت‌گانه را به عنوان صدقه قرار داد.[۵۲] منظور از صدقه را حفظ اصل و اختصاص منافع به دیگران دانسته‌اند.[۵۳] لذا در منابع آمده که پیامبر حیطان سبعه را وقف نمود.[۵۴] از حیطان با عنوان صدقات پیامبر هم یاد شده است.[۵۵] برخی گفته‌اند که عمده صدقات رسول خدا(ص) همان باغ‌های هفت‌گانه مخیریق است[۵۶] و عده بر این باورند که همه صدقات پیامبر، اموال مخیرق بوده است.[۵۷] وقف اموال را ۲۲ ماه بعد از هجرت[۵۸] و یا در سال هفتم[۵۹] دانسته‌اند.
در کتاب قرب الاسناد و الکافی روایتی آمده که احمد بن ابی نصر بَزَنْطی از اصحاب امام رضا(ع) از امام پیرامون حیطان سبعه، سوال کرد. امام رضا(ع) حیطان سبعه را از موقوفات پیامبر اسلام(ص) برای حضرت زهرا(س) دانست که پیامبر بخشی از درآمد آن را به پذیرایی از مهمان‌های خود و پیشامدهای غیر منتظره اختصاص داده بود.[۶۰] در روایت دیگری از امام صادق(ع) نقل شده که صدقه رسول خدا(ص) به بنی‌هاشم و بنی‌مطلب اختصاص داشت.[۶۱]
سرنوشت حیطان بعد از پیامبر
بر اساس گزارش‌ها، حضرت فاطمه(س) بعد از وفات پیامبر اسلام(ص) از ابوبکر خواست تا اموال به جای مانده از پیامبر را به او تسلیم کند که از جمله آنها فدک و باغ‌های هفت‌گانه بودند ولی با مخالفت ابوبکر مواجه شد.[۶۲] این مسئله سبب غضب فاطمه زهرا(س) گردید.[۶۳] ابوبَصیر از امام باقر(ع) روایت کرده است که حضرت فاطمه(س) اداره باغ‌های هفت‌گانه را به امام علی(ع) و سپس امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و سپس بزرگ‌ترین نواده از نسل خود در هر زمان وصیت کرده بود. مشابه این روایت از امام صادق(ع) نیز گزارش شده است.[۶۴]
در دوران خلافت عمر بن خطاب، امام علی(ع) و عباس بن عبدالمطلب این اموال را از خلیفه مطالبه کردند که خلیفه به غیر از مزارع منطقه فدک و خیبر، اموال دیگر از جمله این باغها را به امام واگذار کرد.[۶۵] بعدها این باغها به فرزندان حضرت فاطمه(س) منتقل شد.[۶۶] بر اساس گزارش دیگری، امام علی(ع) از عمر خواست تا اداره حیطان را به او واگذار کند، اما عباس نیز به نزد خلیفه رفته و از استحقاق خود نسبت به این باغها و فدک سخن گفت و با بالا گرفتن این منازعه، امام علی(ع) از خلیفه دوم خواست تا این باغها را همچنان در نزد خود نگه دارد که سبب خصومت بیشتر نگردد.[۶۷] در روایتی از امام رضا(ع) آمده که عباس با شهادت دادن امام علی(ع) مبنی بر موقوفه بودن این باغها، از ادعای خود دست کشید.[۶۸]
گفته‌شده اداره حیطان سبعه بعد از امام علی(ع) با امام حسن(ع) و سپس امام حسین(ع) و سپس امام سجاد(ع) و بعدازآن با حسن پسر امام حسن(ع) بود تا اینکه بنی‌عباس به قدرت رسیده و این باغها را از دست فرزندان فاطمه(س) خارج کرده و خود به مدیریت آنها پرداختند.[۶۹]
پانویس
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۶.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۴۶؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۲۴۱، ۲۹۰-۲۹۱.
- ↑ برای نمونه: بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۵۱۸؛ ابن‌سید الناس، عیون الاثر، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۲۴۰؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۲.
- ↑ صالحی شامی، سبل الهدی، ۱۹۹۳م، ج۸، ص۴۰۷؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۸۹.
- ↑ کردعلی، خطط الشام، ۱۴۰۳ق، ج۵، ص۹۰.
- ↑ کعکی، معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۰.
- ↑ کعکی، معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۱.
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۶.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۳؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۰.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱؛ شُرّاب، المعالم الاثیرة فی السنة و السیره، ۱۴۱۱ق، ص۳۱، ۱۰۰.
- ↑ شُرّاب، المعالم الاثیرة فی السنة و السیره، ۱۴۱۱ق، ص۲۸۳.
- ↑ کعکی، معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۰؛ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۶.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۲۲۹.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۷.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۳-۱۷۴.
- ↑ مراغی شافعی، تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره، ۱۴۳۰ق، ص۵۹۳.
- ↑ مراغی شافعی، تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره، ۱۴۳۰ق، ص۵۹۲.
- ↑ مراغی شافعی، تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره، ۱۴۳۰ق، ص۵۹۲؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۳-۱۵۴.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۴.
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۶-۸۰۷.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴-۱۷۵؛ ورثیلانی، الرحلة الورثیلانیه، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۵۴۵.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۳؛ ورثیلانی، الرحلة الورثیلانیه، ۱۴۲۹ق، ج۲، ص۵۴۵.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۳۵.
- ↑ شُرّاب، المعالم الاثیرة فی السنة و السیره، ۱۴۱۱ق، ص۲۵۳.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۵۶۰.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۳.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۶ش، ص۲۶۳.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۳؛ شُرّاب، المعالم الاثیرة فی السنة و السیره، ۱۴۱۱ق، ص۱۵۶.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۲۲۹.
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۷.
- ↑ ابن‌هشام، السیره النبویه، بی‌تا، ج۱، ص۵۱۸؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۲۵، ۵۱۸؛ ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۴۶.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۲۸۵، ۳۲۵، ۵۱۸؛ ابن‌سید الناس، عیون الاثر، ۱۹۹۳م، ج۱، ص۲۴۰؛ صالحی شامی، سبل الهدی، ۱۹۹۳م، ج۴، ص۲۱۲.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۸۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۲۸۵، ۳۲۵، ۵۱۸؛ ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۴۶، ۴۷.
- ↑ ابن‌هشام، السیره النبویه، بی‌تا، ج۱، ص۵۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۲۶۶، ۲۸۵، ۵۱۸؛ مقریزی، امتاع الاسماع، ۱۹۹۹م، ج۱، ص۶۵-۶۶، ج۱۴، ص۳۶۹.
- ↑ ابن‌هشام، السیره النبویه، بی‌تا، ج۱، ص۵۱۸، ج۲، ص۸۸؛ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۸۹؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۷م، ج۲، ص ۵۳۱.
- ↑ ابن‌هشام، السیره النبویه، بی‌تا، ج۱، ص۵۱۸، ج۲، ص۸۹؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۹۶م، ج۱، ص۳۲۵؛ طبری، تاریخ طبری، ۱۹۶۷م، ج۲، ص ۵۳۱.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۴۷؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات الکبری، ۱۹۹۰م، ج۱، ص۳۸۸-۳۸۹.
- ↑ صبری پاشا، موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۸۰۵.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۵.
- ↑ بلاذری، فتوح البلدان، ۱۹۸۸م، ص۲۷-۲۸.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۲.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۵؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ حازمی، الاماکن، بی‌تا، ص۳۱؛ اسکندری، الامکنة و المیاه و الجبال و الآثار، ۱۴۲۵ق، ج۱، ص۱۶۲؛ حسینی حنبلی، قلائد الاجیاد، ۱۴۳۰ق، ص۶۷.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۲.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۴؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۵، ص۲۹۰-۲۹۱.
- ↑ سسمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۴۲.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۲۲۹؛ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۶؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۱.
- ↑ مراغی شافعی، تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره، ۱۴۳۰ق، ص۵۹۳.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۵؛ کعکی، معالم المدینة المنورة بین المعمارة و التاریخ، ۱۴۱۹ق، ج۳، ص۱۲۰.
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۵.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۴۲.
- ↑ ابن شبه، تاریخ المدینة المنوره، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۷۵.
- ↑ حمیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۳-۳۶۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۷-۴۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۸.
- ↑ خطیب عمری، الروضه الفیحاء فی تواریخ النساء، ۱۴۲۰ق، ص۲۳۰-۲۳۱؛ صبری پاشا، موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۸۰۷-۸۰۸؛ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۵.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۵؛ صبری پاشا، موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۸۰۸.
- ↑ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۹.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۱۵۵.
- ↑ صبری پاشا، موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۸۰۷.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۴، ص۸۰۹.
- ↑ حمیری، قرب الاسناد، ۱۴۱۳ق، ص۳۶۳-۳۶۴؛ کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۷، ص۴۷-۴۸.
- ↑ صبری پاشا، موسوعة مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، ج۴، ص۸۰۸.
یادداشت
- ↑ حیطان جمع حائط به معنای زمین و باغی است که به دور آن دیوار و یا حصار کشیده شده باشد. (ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۷، ص۲۸۰)
منابع
- ابن‌حجر، احمد بن علی، الاصابه فی تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق، ج۶، ص۴۶.
- ابن‌سعد، محمد بن منیع، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۰م.
- ابن‌سید الناس، ابوالفتح محمد، عیون الاثر فی فنون المغازی و الشمائل و السیر، تعلیق ابراهیم محمد رمضان، بیروت، دارالقلم، ۱۹۹۳م.
- ابن‌شبه، عمر بن شبه نمیری، تاریخ المدینة المنوره، تحقیق فهیم محمد شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق.
- ابن‌عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
- ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- ابن‌هشام، عبدالملک بن هشام حمیری، السیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
- اسکندری، نصر بن عبدالرحمن، الأمکنة و المیاه و الجبال و الآثار، ریاض، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ۱۴۲۵ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، ۱۹۹۶م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸م.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، چاپ هشتم، ۱۳۸۶ش.
- حازمی، محمد بن موسی، الاماکن او ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، بی‌نا، بی‌تا.
- حسینی حنبلی، عبد الرحمن بن ابراهیم، قلائد الاجیاد، تحقیق ولید عبدالله منیس، کویت، مرکز البحوث و الدراسات الکویتیه، 1430ق.
- حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، تحقیق مؤسسة آل البیت(ع)، قم، مؤسسة آل البیت(ع)، ۱۴۱۳ق.
- خطیب عمری، یاسین، الروضة الفیحاء فی تواریخ النساء، تحقیق حسام ریاض‌عبدالحکیم، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیه، ۱۴۲۰ق.
- سمهودی، علی بن احمد، وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، تحقیق خالد عبدالغنی‌محفوظ، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
- شرّاب، محمد محمدحسن، المعالم الأثیرة فی السنة و السیره، بیروت-دمشق، دار القلم-دار الشامیه، ۱۴۱۱ق.
- صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳م.
- صبری پاشا، ایوب، موسوعه مرآة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، قاهره، دار الافاق العربیه، ۱۴۲۴ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، چاپ هشتم، ۱۹۶۷م.
- کردعلی، محمد، خطط الشام، بیروت، مکتبه النوری، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق.
- کعکی، عبدالعزیز، معالم المدینة المنورة بین العمارة و التاریخ، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۱۴۱۹ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تحقیق علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
- مراغی شافعی، ابوبکر بن حسین، تحقیق النصرة بتلخیص معالم دار الهجره، تحقیق ابویعقوب نشات کمال، فیوم، دار الفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، ۱۴۳۰ق.
- مقریزی، احمد بن علی، امتاع الاسماع بما للنبی من الأحوال و الأموال و الحفدة و المتاع، تحقیق محمد عبد الحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۹م.
- ورثیلانی، حسین بن محمد، الرحلة الورثیلانیه، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، ۱۴۲۹ق.
- یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
