بتول
بَتول از القاب حضرت فاطمه(س) که گفته شده به سبب برتری‌اش بر دیگر زنان به‌لحاظ گفتار، رفتار و معرفت، به این اسم نامیده شده است. امام علی(ع) به سبب ازدواج با حضرت فاطمه(س) ملقب به زوج البتول شده است. لقب بتول برای حضرت مریم نیز به‌کار رفته است.
در لغت
بَتْل در لغت به معنای «جدا کردن چیزی از چیز دیگر» و یا «بریدن» است و بَتُول به زن باکره‌ای گویند که از مردان دوری کرده و ازدواج را ترک می‌کند.[۱] حضرت مریم مادر حضرت عیسی(ع) را بتول نامیده‌اند چون از مردان دوری می‌گزید،[۲] همچنین بتول به زنی گفته می‌شود که با تمام قلبش متوجه خدا گردیده، و از غیر او منقطع شده است.[۳]
علت نامگذاری
در علت نامگذاری دختر پیامبر(ص) به بتول، اقوال مختلفی نقل شده است:
- او از زنان عصر خود از نظر اعمال، رفتار و معرفت جدا و برتر بود و به حالت انقطاع الی اللَّه رسیده بود.[۴]
- بر اساس روایات بسیاری، فاطمه(س) را بتول خوانده‌اند چون عادت ماهیانه نمی‌دیده است.[۵]
زوج البتول
پس از ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)، امیرالمومنین(ع) ملقب به زوج البتول شد. آن حضرت در خطبه‌ای که در بازگشت از جنگ نهروان خواند، خود را با این لقب توصیف کرده است.[۶]
| بچون که شد تزویج حیدر با بتول | نازل این آیت ز حق شد بر رسول | |
| بر چنین داماد و بر این‌سان نژاد | رحمت حق دم‌بدم افزوده باد | |
جستار وابسته
پانویس
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ العین، ج۸، ص۱۲۵
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۴۳؛ راغب اصفهانی، المفردات، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹.
- ↑ مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۲۲۸؛ مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۱۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹
- ↑ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۳۲۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۱۶؛ شیخ طوسی، امالی، ۱۴۱۴ق، ص۴۴؛ مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۱۶؛ طبری، دلائل الامامه، ص۵۴؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۴۶۴؛ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۶۴؛ نک: محلاتی، ریاحین الشریعه، ج۱، ص۱۸.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۵۸.
منابع
- إربلی، کشف الغمه، چاپ مکتبه بنی هاشمی تبریز، ۱۳۸۱ق.
- جوهری، الصحاح، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۴۱۰ق.
- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: سید غلامرضا خسروی حسینی، انتشارات مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- شیخ صدوق، علل الشرائع، تحقیق: سید محمد صادق بحر العلوم، منشورات المکتبه الحیدریه، نجف، ۱۳۸۵/۱۹۶۶م.
- شیخ صدوق، معانی الاخبار، جامعه مدرسین، قم، ۱۴۰۳ق.
- شیخ طوسی، الأمالی، تحقیق: مؤسسه البعثه، دارالثقافه للطباعه والنشر والتوزیع، قم، ۱۴۱۴ق.
- طبری، دلائل الإمامه، دارالذخائر للمطبوعات، قم.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق: سیداحمد حسینی، ناشر: کتابفروشی مرتضوی، تهران، چ: سوم، ۱۳۷۵ش.
- علامه مجلسی، بحارالانوار، تحقیق: محمد باقر بهبودی، مؤسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- قمی، شیخ عباس، بیت الاحزان، ترجمه اشتهاردی، قم.
- قندوزی، ینابیع الموده لذوی القربی، تحقیق: سید علی جمال اشرف حسینی، دارالأسوه للطباعه والنشر، ۱۴۱۶ق.
- کلینی، کافی، دارالکتب الإسلامیه تهران، ۱۳۶۵ش.
- مازندرانی، محمد صالح، شرح أصول کافی، تحقیق: میرزا ابوالحسن شعرانی، تصحیح: سیدعلی عاشور، دارإحیاء التراث العربی للطباعه والنشر والتوزیع، بیروت، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۰م.
- محدث نوری، مستدرک الوسائل، مؤسسه آل‌البیت، قم، ۱۴۰۸ق.
- محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه در ترجمه بانوان دانشمند شیعه، دارالکتب الاسلامیه، طهران.
- مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، ناشر: دارالکتب الإسلامیه، تهران، ۱۳۷۴ش.
