بتول
بَتول از القاب حضرت فاطمه(س) که گفته شده به سبب برتری‌اش بر دیگر زنان به‌لحاظ گفتار، رفتار و معرفت، به این اسم نامیده شده است. امام علی(ع) به سبب ازدواج با حضرت فاطمه(س) ملقب به زوج البتول شده است. لقب بتول برای حضرت مریم نیز به‌کار رفته است.
در لغت
بَتْل در لغت به معنای «جدا کردن چیزی از چیز دیگر» و یا «بریدن» است و بَتُول به زن باکره‌ای گویند که از مردان دوری کرده و ازدواج را ترک می‌کند.[۱] حضرت مریم مادر حضرت عیسی(ع) را بتول نامیده‌اند چون از مردان دوری می‌گزید،[۲] همچنین بتول به زنی گفته می‌شود که با تمام قلبش متوجه خدا گردیده، و از غیر او منقطع شده است.[۳]
علت نامگذاری
در علت نامگذاری فاطمه(س) به بتول، اقوال زیر نقل شده است:
- بر اساس روایات متعدد، فاطمه(س) را بتول خوانده‌اند، چون عادت ماهیانه نمی‌دیده است.[۴]
- او از زنان عصر خود از نظر اعمال، رفتار و معرفت جدا و برتر بود و به حالت انقطاع الی الله رسیده بود.[۵]
زوج البتول
پس از ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)، امیرالمومنین(ع) ملقب به زوج البتول شد. آن حضرت در خطبه‌ای که در بازگشت از جنگ نهروان خواند، خود را با این لقب توصیف کرده است.[۶]
| چون که شد تزویج حیدر با بتول | نازل این آیت ز حق شد بر رسول | |
| بر چنین داماد و بر این‌سان نژاد | رحمت حق دم‌به‌دم افزوده باد |
جستار وابسته
پانویس
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ العین، ج۸، ص۱۲۵
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۴۳؛ راغب اصفهانی، المفردات، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۶۴؛ طبری آملی، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۵۴؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۴۶۴؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۳۲۲.
- ↑ مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۲۲۸؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۱۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۵۸.
منابع
- إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.
- جوهری، الصحاح، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۴۱۰ق.
- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: سید غلامرضا خسروی حسینی، انتشارات مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، تحقیق سید محمدصادق بحر العلوم، منشورات المکتبه الحیدریه، نجف، ۱۳۸۵/۱۹۶۶م.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ق.
- طبری آملی صغیر، محمد بن جریر، دلائل الإمامه، قم، دارالذخائر للمطبوعات، .
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقیق محمد باقر بهبودی، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- قمی، شیخ عباس، بیت الاحزان، ترجمه اشتهاردی، قم.
- قندوزی، ینابیع الموده لذوی القربی، تحقیق: سید علی جمال اشرف حسینی، دارالأسوه للطباعه والنشر، ۱۴۱۶ق.
- کلینی، کافی، دارالکتب الإسلامیه تهران، ۱۳۶۵ش.
- مازندرانی، محمدصالح، شرح أصول کافی، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، تصحیح سیدعلی عاشور، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۰م.
- محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۴ش.