بتول
بَتول از القاب حضرت فاطمه(س) که گفته شده به سبب برتری‌اش بر دیگر زنان به‌لحاظ گفتار، رفتار و معرفت، به این اسم نامیده شده است. امام علی(ع) به سبب ازدواج با حضرت فاطمه(س) ملقب به زوج البتول شده است. لقب بتول برای حضرت مریم نیز به‌کار رفته است.
در لغت
بَتْل در لغت به معنای «جدا کردن چیزی از چیز دیگر» و یا «بریدن» است و بَتُول به زن باکره‌ای گویند که از مردان دوری کرده و ازدواج را ترک می‌کند و نسبت به مردان هیچ‌گونه میل و شهوتی نداشته باشد[۱] حضرت مریم مادر حضرت عیسی(ع) را بتول نامیده‌اند چون از مردان دوری می‌گزید،[۲] همچنین بتول به زنی گفته می‌شود که با تمام قلبش متوجه خدا گردیده، و از غیر او منقطع شده است.[۳]
«انما سُمیّت فاطمة البتول لانها بتلت من الحیض و النفاس؛ فاطمه را بدین سبب بتول نامیده‌اند که از حیض و نفاس مُبَرّاست»
قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۳۲۲
علت نامگذاری
در علت نامگذاری فاطمه(س) به بتول، اقوال زیر نقل شده است:
- بر اساس روایات متعدد، فاطمه(س) را بتول خوانده‌اند، چون عادت ماهیانه نمی‌دیده است.[۴] بنابر روایتی در امالی صدوق به نقل از ابن عباس از امام علی(ع) در مسیر رفتن به صفین و رسیدن به سرزمین نینوا، آمده که عیسی هنگام گذر از این سرزمین شهادت امام حسین(ع) را پیشگویی کرده و حواریون همراه او گریسته‌اند. بنابراین روایت حضرت عیسی در معرفی حسین او را فرزند زنی آزاده و پاک و مطهر و بتول شبیه مادرش مریم معرفی کرده است. (هذه أرض يقتل فيها فرخ الرسول أحمد و فرخ الحرة الطاهرة البتول شبيهة أمي «اين زمينى است كه در آن کشته می‌شود جگر گوشه رسول احمد و جگر گوشه آزاده طاهره، بتول که همانند مادرم مریم است.» )[۵] [یادداشت ۱]
- او از زنان عصر خود از نظر اعمال، رفتار و معرفت جدا و برتر بود و به حالت انقطاع الی الله رسیده بود.[۶]
- ممتاز بودن از دیگر زنان در عفاف، دین، فضیلت و حسب. [۷]
زوج البتول
پس از ازدواج امام علی(ع) با حضرت فاطمه(س)، امیرالمومنین(ع) ملقب به زوج البتول شد. آن حضرت در خطبه‌ای که در بازگشت از جنگ نهروان خواند، خود را با این لقب توصیف کرده است.[۸]
چون که شد تزویج حیدر با بتول
نازل این آیت ز حق شد بر رسول
بر چنین داماد و بر این‌سان نژاد
رحمت حق دم‌به‌دم افزوده باد
پانویس
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ العین، الناشر: دار و مكتبة الهلال، ج۸، ص۱۲۴
- ↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۱۱، ص۴۳؛ راغب اصفهانی، المفردات، ۱۳۷۵ش، ج۱، ص۲۴۰.
- ↑ جوهری، الصحاح، ۱۴۱۰ق، ج۴، ص۱۶۳۰؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۶۴؛ طبری آملی، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۵۴؛ اربلی، کشف الغمه، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۴۶۴؛ قندوزی، ینابیع الموده، ۱۴۱۶ق، ج۲، ص۳۲۲.
- ↑ صدوق، امالی،۱۴۱۷ق، ص۶۹۵.
- ↑ مازندرانی، شرح اصول کافی، ۱۴۲۱ق، ج۵، ص۲۲۸؛ طریحی، مجمع البحرین، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۱۶؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۵، ص۱۷۹.
- ↑ الأحمدي الميانجي، مکاتيب الرسول(ص)، الناشر : دار الحديث، ج۲، ص۴۳۵.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الاخبار، ۱۴۰۳ق، ص۵۸.
یادداشت
- ↑ گاهی یک ویژگی غیر متعارف و خارق العاده یک ارزش بزرگ به حساب می آید. مانند سخن گفتن عیسی پیامبر در گهواره که کاری غیر متعارف بود ولی به اذن الهی با این کار دامن مادر خود را از اتهام بدخواهان پاک نمود. بنابر این گر چه ندیدن حیض برای زنانی که در موقعیت حیض دیدن هستند ممکن است یک بیماری بسیار خطرناک و چه بسا موجب ضررهایی به آنها شود، اما با توجه به قدرت و حکمت خداوند متعال در جلوگیری از ضررهای آنان برای زنانی که خداوند به صورت خاص اراده کرده است تا آنان چنین خونی را نبینند یک امتیاز بزرگ است؛ زیرا زنان در ایامّی مشخص به خاطر عذری (مانند حیض) نمی توانند نماز بخوانند، روزه بگیرند ، وارد مسجد الحرام و مسجدالنبی شوند، در مساجد توقف کنند، الفاظ و کلمات قرآن را لمس کنند اما حضرت زهرا (س) به علت عنایت و توجه خاصّ خداوند چنین محدودیت هایی ندارند. به همین جهت در روایات است که تمام دختران پیامبران نیز این گونه بودند؛ پیامبر (ص) می فرماید: حیض براى دختران انبیا ناپسند است.صدوق، علل الشرایع، منشورات المكتبة الحيدرية، ج۱، ص۱۸۱.أَنَّ النَّبِيَّ (ص) سُئِلَ مَا الْبَتُولُ فَإِنَّا سَمِعْنَاكَ يَا رَسُولَ اللهِ تَقُولُ إِنَّ مَرْيَمَ بَتُولٌ وَ فَاطِمَةَ بَتُولٌ فَقَالَ (ص) الْبَتُولُ الَّتِي لَمْ تَرَ حُمْرَةً قَطُّ أَيْ لَمْ تَحِضْ فَإِنَّ الْحَيْضَ مَكْرُوهٌ فِي بَنَاتِ الْأَنْبِيَاءِ. نگاه کنید به: رحمانی همدانی، فاطمة الزهرا بهجة قلب المصطفی، الناشر : المنير، ص۱۵۹-۱۶۲
منابع
- احمدی میانجی، علی، مکاتیب الرسول، الناشر، دارالحدیث، بی تا، بی جا.
- إربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، تبریز، بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.
- جوهری، الصحاح، دار العلم للملایین، بیروت، ۱۴۱۰ق.
- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه: سید غلامرضا خسروی حسینی، انتشارات مرتضوی، تهران، ۱۳۷۵ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، تحقیق سید محمدصادق بحر العلوم، منشورات المکتبه الحیدریه، نجف، ۱۳۸۵/۱۹۶۶م.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ق.
- شیخ صدوق، الامالی، مؤسسة البعثة، قم ، چاپ اول ، ۱۴۱۷ق.
- طبری آملی صغیر، محمد بن جریر، دلائل الإمامه، قم، دارالذخائر للمطبوعات، .
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تحقیق سیداحمد حسینی، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، ۱۳۷۵ش.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تحقیق محمد باقر بهبودی، بیروت، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- قمی، شیخ عباس، بیت الاحزان، ترجمه اشتهاردی، قم.
- قندوزی، ینابیع الموده لذوی القربی، تحقیق: سید علی جمال اشرف حسینی، دارالأسوه للطباعه والنشر، ۱۴۱۶ق.
- کلینی، کافی، دارالکتب الإسلامیه تهران، ۱۳۶۵ش.
- مازندرانی، محمدصالح، شرح أصول کافی، تحقیق میرزا ابوالحسن شعرانی، تصحیح سیدعلی عاشور، بیروت، دارإحیاء التراث العربی، ۱۴۲۱ق/۲۰۰۰م.
- محدث نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت، ۱۴۰۸ق.
- مکارم شیرازی ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیه، ۱۳۷۴ش.