طلع البدر علینا
| طلع البدر علینا | |
|---|---|
| اطلاعات شعر | |
| قالب | تواشیح/سرود |
| موضوع | پیامبر(ص) |
| مناسبت | ورود پیامبر به مدینه |
| زبان | عربی |
| زمان سرایش | قرن ۱ هجری قمری |
| مکان | مدینه |
| انگیزه سرایش | استقبال از پیامبر(ص) |
| خواننده | زنان و کودکان مدینه |
| صوت | |
| اشعار مشهور | |
| قصیده لامیه ابوطالب • تائیه دعبل • دوازدهبند محتشم • همای رحمت • قطعهای از بهشت • ای اهل حرم • با آل علی هرکه درافتاد ورافتاد • مکن ای صبح طلوع • ها علی بشر کیف بشر | |
طَلَعَ الْبَدْرُ عَلَیْنا (به معنای «ماه بر ما طلوع کرد») مطلع آغازین سرودی است[۱] که مردم مدینه هنگام ورود پیامبر(ص) به مدینه از او استقبال کردند.[۲] قاریان و خوانندگان بسیاری آن را در سبکهای مختلف اجرا کردهاند.[۳]
این واقعه در میان روایات و نزد مردم به هنگام ورود پیامبر به مدینه در هجرت شهرت دارد،[۴] با این حال برخی آن را مربوط به استقبال از پیامبر(ص) در بازگشت از غَزوه تَبوک دانستهاند[۵] و برخی دیگر آن را به استقبال زنان مکه از پیامبر در هنگام فتح مکه[۶] نسبت دادهاند. همچنین درباره خوانندگان سرود «طلع البدر علینا» اختلاف نظر وجود دارد؛ راغب اصفهانی عالم قرن چهارم، زنان مدینه را خوانندگان این سرود معرفی کرده،[۷] اما بیهقی تاریخنگار قرن پنجم و طبرسی عالم شیعه قرن ششم، به خواندن آن توسط زنان و کودکان اشاره نمودهاند[۸] و برخی منابع نیز فقط کودکان[۹] را به عنوان خوانندگان ذکر کردهاند.
برخی از عالمان شیعه به دلیل تناسب نداشتن شعرخوانیِ زنان با شأن پیامبر، در اصل این روایت تشکیک کردهاند،[۱۰] اما برخی دیگر با توجه به زمان وقوع آن که پیش از نزول برخی احکام بوده آن را جایز شمردهاند.[۱۱] همچنین برخی محققان اهلسنت در متن و سند این واقعه تشکیک کرده و آن را ضعیف دانستهاند.[۱۲] غزالی (درگذشت: ۵۰۵ق) دانشمند اهلسنت، دفزنی در این واقعه که در برخی نقلها به آن اشاره شده[۱۳] را دلیلی بر جواز شادیآفرینی در مناسبتهای شاد دانسته است.[۱۴]
ترجمه:
پانویس
- ↑ شعیب، مرآت الاولیاء، ۱۳۷۹ش، ص۸۱.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ «تواشیح عربی طلع البدر علینا»، پایگاه ضیاء الصالحین.
- ↑ الأندنوسی، «دراسة فی حدیث (طلع البدر علینا) دراسة حدیثیة للخبر و النشید»، ص۷۲.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۸، ص۳۹۴.
- ↑ جاحظ، البیان و التبیین، ۲۰۰۲م، ج۳، ص۲۸۲؛ ابنمنظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۸، ص۳۸۷.
- ↑ راغب اصفهانی، محاضرات الأُدَباء، ۱۹۹۹م، ج۱، ص۴۸۷.
- ↑ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۲، ص۵۰۶-۵۰۷؛ طبرسی، إعلام الوری، ۱۳۹۰ق، ص۶۵.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ فیض کاشانی، الوافی، ۱۴۰۶ق، ج۱۷، پاورقی ص:۲۱۳.
- ↑ ابنأبیجمهور، عوالی اللئالی، ۱۴۲۰ق، ج۱، پاورقی ص۲۶۱.
- ↑ الأندنوسی، «دراسة فی حدیث (طلع البدر علینا) دراسة حدیثیة للخبر و النشید»، ص۸۸.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۱۱۷؛ شعیب، مرآت الاولیاء، ۱۳۷۹ش، ص۸۱.
- ↑ غزالی، احیاء علوم الدین، بیروت، ج۶، ص۱۵۱.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۹، ص۲۰۲.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۷ش، ج۱، ص۳۰۹.
یادداشتها
- ↑ نام دو مکان در شمال و جنوب مدینه که مسافران مکه یا شام از آنجا مدینه را ترک میکردند. (خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۱۹۸۷م، ج۳، ص۱۱۰)
منابع
- ابنأبیجمهور، محمد بن زینالدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، محقق و مصحح: مجتبی عراقی، قم، دار سیدالشهداء، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- ابنمنظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- الأندنوسی، انیس بن احمد، «دراسة فی حدیث (طلع البدر علینا) دراسة حدیثیة للخبر و النشید»، المدینة المنورة، شماره ۱۲، محرم - ربیعالأول ۱۴۲۶ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق: عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- «تواشیح عربی طلع البدر علینا»، پایگاه ضیاء الصالحین، تاریخ بازدید:۱۱ خرداد ۱۴۰۲ش.
- جاحظ، عمرو بن بحر، البیان و التبیین، بیروت، دار و مکتبة الهلال، ۲۰۰۲م.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسة، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ۱۹۸۷م،
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، محاضرات الأُدَباء و مُحاورات الشُعراء و البُلغاء، بیروت، دار الارقم بن ابیالارقم، ۱۹۹۹م،
- شعیب، محمد، مرآت الاولیاء، اسلامآباد، مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان، ۱۳۷۹ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری بأعلام الهدی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.
- غزالی، محمد بن محمد، احیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتب العربی، چاپ اول، بیتا.
- فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی(ع)، ۱۴۰۶ق.
- مقریزی، تقیالدین، امتاع الأسماع، تحقیق: محمد عبدالحمید نمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
