دعای یستشیر
| اطلاعات دعا و زیارت | |
|---|---|
| موضوع | صفات خداوند |
| مأثور/غیرمأثور | مأثور |
| صادره از | پیامبراکرم(ص) |
| راوی | امام علی(ع) |
| دعاها و زیارات مشهور | |
| دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین | |
دعای یَسْتَشیر دعایی است در ستایش صفات الهی و حمد و ثنای پروردگار. این دعا را پیامبر اکرم(ص) به امام علی(ع) آموخت و از او خواست که در همه حال آن را بخواند. سید ابن طاووس این دعا را در کتاب مهج الدعوات آورده و به نقل از پیامبر(ص)، فضیلتهایی چون آمرزش گناهان را برای خواندن آن برشمرده است.
سند
شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان نقل کرده است که سید ابن طاووس در مهج الدعوات، از امام علی(ع) روایتی آورده که فرمود: «دعای یَسْتَشیر را پیامبر اکرم(ص) به من آموخت و دستور داد آن را در همه حال —چه در سختی و چه در راحتی— بخوانم و به جانشین پس از خود نیز تعلیم دهم و تا هنگام دیدار با خداوند، آن را ترک نکنم.» امام علی(ع) در ادامه از پیامبر(ص) چنین نقل میکند: «یا علی! این دعا را هر صبح و شام بخوان که گنجی از گنجهای عرش الهی است.»[۱]
| نیایش |
|
نامگذاری
سید ابن طاووس در کتاب مهج الدعوات، نامی برای این دعا ذکر نکرده است،[۲] اما شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان از آن با عنوان «دعای یَسْتَشیر» نام میبرد.[۳] گفته شده که نام این دعا از عبارت «وَلا خَلْقٍ مِنْ عِبادِهِ يَسْتَشِيرُ» (و نه با مخلوقی از بندگانش مشورت کند) در فرازهای آغازین آن برگرفته شده است.[۴]
در برخی نسخههای چاپی مهج الدعوات، این دعا با عنوان «دعاء علیٍّ علّمه لسلمان» (دعایی که امام علی(ع) به سلمان آموخت) معرفی شده است،[۵] و در کتاب البلد الامین اثر کفعمی، با عنوان «دعای امام علی(ع)» آمده است.[۶]
محتوا
دعای یَسْتَشیر در کتاب مهج الدعوات اثر سید ابن طاووس با عبارت «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْمَلِکُ الْحَقُّ الْمُبِينُ» آغاز میشود،[۷] اما در نسخه کتاب البلد الامین اثر کفعمی، جمله آغازین با اندکی تفاوت چنین آمده است: «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ الدَّائِمُ، الْمَلِکُ الْحَقُّ الْمُبِينُ».[۸]
محتوای کلی این دعا شامل حمد و ستایش خداوند، تعظیم و بزرگداشت مقام الهی، بیان صفات خداوند و اظهار عجز و ناتوانی انسان در برابر عظمت پروردگار است. در چند فراز از دعا، آیات قرآنی نیز ذکر شدهاند؛ از جمله:
- آیات ۵ و ۶ سوره طه: الرَّحْمٰنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوىٰ، لَهُ ما فِى السَّمَاوَاتِ وَما فِى الْأَرْضِ وَما بَيْنَهُما وَما تَحْتَ الثَّرىٰ
- بخشی از آیه ۱۷۳ سوره آل عمران: حَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ
پاداش و آثار قرائت
در کتاب مهج الدعوات نقل شده است که پیامبر اکرم(ص) فضیلتهای دعای یَسْتَشیر را برای ابی بن کعب انصاری و سلمان فارسی بیان کرده است. این دعا دارای آثار معنوی و دنیوی فراوانی است که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
متن و ترجمه دعا
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلّٰهِ الَّذِى لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ الْمَلِكُ الْحَقُّ الْمُبِينُ، الْمُدَبِّرُ بِلا وَزِيرٍ، وَلَا خَلْقٍ مِنْ عِبادِهِ يَسْتَشِيرُ، الْأَوَّلُ غَيْرُ مَوْصُوفٍ، وَالْباقِى بَعْدَ فَناءِ الْخَلْقِ، الْعَظِيمُ الرُّبُوبِيَّةِ، نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرَضِينَ وَفاطِرُهُما وَمُبْتَدِعُهُما، بِغَيْرِ عَمَدٍ خَلَقَهُما وَفَتَقَهُما فَتْقاً، فَقامَتِ السَّمَاوَاتُ طائِعاتٍ بِأَمْرِهِ، وَاسْتَقَرَّتِ الْأَرَضُونَ بِأَوْتادِها فَوْقَ الْماءِ، ثُمَّ عَلا رَبُّنا فِى السَّمَاوَاتِ الْعُلىٰ، ﴿الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى ٥ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا وَمَا تَحْتَ الثَّرَى ٦﴾ [طه:5–6]
فَأَنَا أَشْهَدُ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللّٰهُ لَارافِعَ لِما وَضَعْتَ، وَلَا واضِعَ لِما رَفَعْتَ، وَلَا مُعِزَّ لِمَنْ أَذْلَلْتَ، وَلَا مُذِلَّ لِمَنْ أَعْزَزْتَ، وَلَا مانِعَ لِما أَعْطَيْتَ، وَلَا مُعْطِىَ لِما مَنَعْتَ،
وَأَنْتَ اللّٰهُ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، كُنْتَ إِذْ لَمْ تَكُنْ سَماءٌ مَبْنِيَّةٌ، وَلَا أَرْضٌ مَدْحِيَّةٌ، وَلَا شَمْسٌ مُضِيئَةٌ، وَلَا لَيْلٌ مُظْلِمٌ، وَلَا نَهارٌ مُضِىءٌ، وَلَا بَحْرٌ لُجِّيٌّ، وَلَا جَبَلٌ رَاسٍ ، وَلَا نَجْمٌ سارٍ، وَلَا قَمَرٌ مُنِيرٌ، وَلَا رِيحٌ تَهُبُّ، وَلَا سَحَابٌ يَسْكُبُ، وَلَا بَرْقٌ يَلْمَعُ، وَلَا رَعْدٌ يُسَبِّحُ، وَلَا رُوحٌ تَنَفَّسُ، وَلَا طَائِرٌ يَطِيرُ، وَلَا نَارٌ تَتَوَقَّدُ، وَلَا ماءٌ يَطَّرِدُ،
كُنْتَ قَبْلَ كُلِّ شَىْءٍ، وَكَوَّنْتَ كُلَّ شَىْءٍ، وَقَدَرْتَ عَلىٰ كُلِّ شَىْءٍ، وَابْتَدَعْتَ كُلَّ شَىْءٍ، وَأَغْنَيْتَ وَأَفْقَرْتَ، وَأَمَتَّ وَأَحْيَيْتَ، وَأَضْحَكْتَ وَأَبْكَيْتَ؛ وَعَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَيْتَ، فَتَبارَكْتَ يَا اللّٰهُ وَتَعالَيْتَ،
أَنْتَ اللّٰهُ الَّذِى لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ الْخَلَّاقُ الْمُعِينُ، أَمْرُكَ غالِبٌ، وَعِلْمُكَ نافِذٌ، وَكَيْدُكَ غَرِيبٌ، وَوَعْدُكَ صَادِقٌ، وَقَوْلُكَ حَقٌّ، وَحُكْمُكَ عَدْلٌ، وَكَلامُكَ هُدىً، وَوَحْيُكَ نُورٌ، وَرَحْمَتُكَ واسِعَةٌ، وَعَفْوُكَ عَظِيمٌ، وَفَضْلُكَ كَثِيرٌ، وَعَطاؤُكَ جَزِيلٌ، وَحَبْلُكَ مَتِينٌ، وَ إِمْكانُكَ عَتِيدٌ، وَجَارُكَ عَزِيزٌ، وَبَأسُكَ شَدِيدٌ، وَمَكْرُكَ مَكِيدٌ،
أَنْتَ يَا رَبِّ مَوْضِعُ كُلِّ شَكْوىٰ؛ وَحاضِرُ كُلِّ مَلَاً، وَ شاهِدُ كُلِّ نَجْوىٰ، مُنْتَهىٰ كُلِّ حاجَةٍ، مُفَرِّجُ كُلِّ حُزْنٍ ، غِنىٰ كُلِّ مِسْكِينٍ، حِصْنُ كُلِّ هَارِبٍ، أَمانُ كُلِّ خَائِفٍ، حِرْزُ الضُّعَفاءِ، كَنْزُ الْفُقَرَاءِ، مُفَرِّجُ الْغَمَّاءِ، مُعِينُ الصَّالِحِينَ، ذٰلِكَ اللّٰهُ رَبُّنا لَاإِلٰهَ إِلّا هُوَ،
تَكْفِى مِنْ عِبادِكَ مَنْ تَوَكَّلَ عَلَيْكَ، وَأَنْتَ جَارُ مَنْ لاذَبِكَ وَتَضَرَّعَ إِلَيْكَ، عِصْمَةُ مَنِ اعْتَصَمَ بِكَ، ناصِرُ مَنِ انْتَصَرَ بِكَ، تَغْفِرُ الذُّنُوبَ لِمَنِ اسْتَغْفَرَكَ، جَبَّارُ الْجَبَابِرَةِ، عَظِيمُ الْعُظَمَاءِ؛ كَبِيرُ الْكُبَراءِ، سَيِّدُ السَّادَاتِ، مَوْلَى الْمَوَالِى، صَرِيخُ المُسْتَصْرِخِينَ، مُنَفِّسٌ عَنِ الْمَكْرُوبِينَ، مُجِيبُ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّينَ، أَسْمَعُ السَّامِعِينَ، أَبْصَرُ النَّاظِرِينَ، أَحْكَمُ الْحَاكِمِينَ، أَسْرَعُ الْحَاسِبِينَ، أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ، خَيْرُ الْغَافِرِينَ، قَاضِى حَوائِجِ الْمُؤْمِنِينَ، مُغِيثُ الصَّالِحِينَ،
أَنْتَ اللّٰهُ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ رَبُّ الْعالَمِينَ، أَنْتَ الْخالِقُ وَأَنَا الْمَخْلُوقُ، وَأَنْتَ الْمَالِكُ وَأَنَا الْمَمْلُوكُ، وَأَنْتَ الرَّبُّ وَأَنَا الْعَبْدُ، وَأَنْتَ الرَّازِقُ وَأَنَا الْمَرْزُوقُ؛ وَأَنْتَ الْمُعْطِى وَأَنَا السَّائِلُ، وَأَنْتَ الْجَوادُ وَأَنَا الْبَخِيلُ، وَأَنْتَ الْقَوِىُّ وَأَنَا الضَّعِيفُ، وَأَنْتَ الْعَزِيزُ وَأَنَا الذَّلِيلُ، وَأَنْتَ الْغَنِىُّ و أَنَا الْفَقِيرُ، وَأَنْتَ السَّيِّدُ وَأَنَا الْعَبْدُ، وَأَنْتَ الْغافِرُ وَأَنَا الْمُسِىءُ، وَأَنْتَ الْعَالِمُ وَأَنَا الْجَاهِلُ، وَأَنْتَ الْحَلِيمُ وَأَنَا الْعَجُولُ، وَأَنْتَ الرَّحْمٰنُ وَأَنَا الْمَرْحُومُ، وَأَنْتَ الْمُعافِى وَأَنَا الْمُبْتَلىٰ، وَأَنْتَ الْمُجِيبُ وَأَنَا الْمُضْطَرُّ،
وَ أَنَا أَشْهَدُ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللّٰهُ لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ، الْمُعْطِى عِبادَكَ بِلا سُؤالٍ؛ وَأَشْهَدُ بِأَنَّكَ أَنْتَ اللّٰهُ الْواحِدُ الْأَحَدُ الْمُتَفَرِّدُ الصَّمَدُ الْفَرْدُ وَ إِلَيْكَ الْمَصِيرُ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَيْتِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ، وَاغْفِرْ لِى ذُنُوبِى، وَاسْتُرْ عَلَىَّ عُيُوبِى، وَافْتَحْ لِى مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَرِزْقاً وَاسِعاً يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ، وَالْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعالَمِينَ، وَحَسْبُنَا اللّٰهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ، وَلَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّٰهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ.
ستایش ویژه خداست که معبودی جز او نیست، آن فرمانروای بر حق آشکار، تدبیرگر هستی بیآنکه او را وزیری باشد و یا با آفریدهای از بندگانش مشورت نماید، آغازی است که در وصف نگنجد و پابرجاست پس از فنای آفریدگان، پروردگاریاش بس بزرگ است، روشنایی آسمانها و زمینها و آفریننده و پدیدآورنده آن دو تا، آسمان و زمین را بیستون آفرید و از هم گشودشان گشودنی چشمگیر، پس آسمانها به فرمان او بر پا شدند و زمینها با کوههایشان بر فراز آب جا گرفتند، سپس بلندی گرفت پروردگار ما در آسمانهای بلند، «خداوند مهربان بر فرمانروایی [و تدبیر امور جهانِ هستی] مسلّط است؛ آنچه در آسمان ها و زمین و بین آن دوتاست و آنچه زیرِ زمین است فقط در سیطرۀ مالکیت اوست»؛
پس من گواهی میدهم که تنها تویی خدا، بالابرندهای برای آنچه بر زمین نشاندی نیست و نه زمین زنندهای برای آنچه بالا بردی و نه عزّت بخشی آن را که تو خوارش کردی و خوارکنندهای نیست آن را که تو توانمند نمودی و بازدارندهای برای آنچه عطا کردی نیست و نه عطاکنندهای برای آنچه دریغ کردی
و تویی خدا، معبودی جز تو نیست، تو بودی آنگاه که نه آسمانی بنا شده بود و نه زمینی گسترانیده و نه خورشیدی تابان و نه شبی تاریک و نه روزی فروزان و نه دریایی خروشان و نه کوهی استوار و نه ستارهای روان و نه ماهی تابنده و نه بادی وزان و نه ابری پرباران و نه برقی درخشان و نه صاعقهای تسبیحگویان و نه روحی دمزنان و نه پرندهای پر زنان و نه آتشی فروزان و نه آبی روان بوده باشند،
پیش از هر چیز بودی و همهچیز را پدید آوردی و بر هر چیز توانا بودی و همهچیز را نو آفریدی و توانگر نمودی و ناتوان ساختی و میراندی و زنده نمودی و خنداندی و گریاندی؛ و بر فرمانروایی هستی چیره گشتی، پس خجسته بودی، ای خدا و بلندی گرفتی،
تویی خدایی که معبودی جز تو نیست، آفریننده یاری رسانی که فرمانت چیره و دانشت کاری و ثمربخش و طرح و نقشهات شگفت و وعدهات راست و گفتهات حق و داوریات دادگرانه و سخنت هدایتگر و پیامت نور و رحمتت فراگیر و گذشتت بزرگ و بخششت بسیار و عطایت فراوان و ریسمانت استوار و یاریات فراهم و پناهندهات ازجمند و گرانمایه و کیفرت سخت و طرح و نقشهات زیرکانه است،
تو ای پروردگار من آستانت جایگاه هر شکایتی است؛ و خود حاضر در هر جماعتی و گواه هر گفتگوی پنهانی، نهایت هر حاجتی، شادیبخش هر اندوهگین، توانگری هر بر خاکنشستهای، دژ استوار هر گریزانی، امان هر هراسانی، نگاهدار ناتوانانی، گنجینه تهیدستانی، غمزدای غمزدگانی، پشتیبان شایستگانی، آن است خدا، پروردگار ما، معبودی جز او نیست،
کفایت میکنی از بندگانت آن را که بر تو توکل کند و تویی پناه آنکه به تو پناه آورد و به درگاهت زاری نماید، نگهدار کسی که به دامن تو چنگ زند، یار آنکه از تو یاری جوید، میآمرزی گناهان آن را که از تو آمرزش خواهد، چیرهترین چیرهکنندگان، بزرگ بزرگان؛ سرور سروران، آقای آقایان، سرآمد مولایان، دادرس دادخواهان، گرهگشای گرفتاران، اجابتکننده دعای بیچارگان، شنواترین شنوندگان، بیناترین بینندگان، داورترین داوران، سریعترین حسابرسان، مهربانترین مهربانان، بهترین آمرزندگان، برآورنده حاجات مؤمنان، فریادرس شایستگان،
تویی خدا، معبودی جز تو نیست، پروردگار جهانیان، تویی آفریدگار و من آفریده و تویی مالک و من مملوک و تویی پروردگار و من بنده و تویی روزیدهنده و من روزیخوار؛ و تویی بخشنده و من گدا و تویی دارای سَخا و من بخیل و تویی توانمند و من ناتوان و تویی قدرتمند و من خوار و تویی بینیاز و من تهیدست و تویی آقا و من بنده و تویی آمرزنده و من بدکار و تویی دانا و من نادان و تویی بردبار و من شتابزده و تویی رحم کننده و من رحم شده و تویی سلامتیبخش و من بلازده و تویی اجابتکننده و من ناچار و پریشان
و گواهی میدهم که تویی خدا، معبودی جز تو نیست، عطابخش بندگانی بدون درخواست آنان؛ و گواهی میدهم تویی خدای یگانه یکتای بیهمتای بینیاز، تک و بازگشت همه به سوی تو است، خدایا بر محمّد و اهلبیت پاک و پاکیزهاش درود فرست و گناهانم را بیامرز و کاستیهایم را بر من بپوشان و از پیشگاهت برای من رحمت و روزی فراوان بگشای، ای مهربانترین مهربانان و سپاس ویژه خدا، پروردگار جهانیان است و خدا ما را بس است و چه نیکو وکیلی است و هیچ نیرو و توانی نیست جز به خدای بلندمرتبه بزرگ.
پانویس
- ↑ سید بن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۱۲۲؛ قمی، مفاتیح الجنان، انتشارات اسوه، ص۷۸.
- ↑ ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۱۲۲–۱۲۴.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، انتشارات اسوه، ص۷۸.
- ↑ «دعای یستشیر»، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله مکارم شیرازی.
- ↑ ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۲۴ق، ص۱۵۶.
- ↑ کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۳۸۰.
- ↑ ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۱۲۴.
- ↑ کفعمی، البلد الامین، ۱۴۱۸ق، ص۳۸۰.
- ↑ ابن طاووس، مهج الدعوات، ۱۴۱۱ق، ص۱۲۲–۱۲۳.
منابع
- ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، قم، دار الذخائر، ۱۴۱۱ق.
- ابن طاووس، علی بن موسی، مهج الدعوات و منهج العبادات، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۴۲۴ق.
- «دعای یستشیر»، پایگاه اطلاعرسانی مکارم شیرازی، تاریخ مشاهده: ۲۴ تیر ۱۳۹۸ش.
- قمی، عباس، مفاتیح الجنان، قم، اسوه، بیتا.
- کفعمی، ابراهیم بن علی، البلد الامین و الدرع الحصین، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۸ق.
