مسجد حمزه (مدینه)
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | قرن ششم قمری |
| کاربری | مسجد |
| مکان | مدینه |
| نام‌های دیگر | مسجد شهدا • مسجد احد |
| وقایع مرتبط | تخریب در سال ۱۳۴۴ق |
| مشخصات | |
| ظرفیت | گنجایش ۱۵هزار نمازگزار |
| مساحت | ۵۴هزار مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| امکانات | خدمات رفاهی |
| معماری | |
| بازسازی | در سال‌های مختلف |
مسجد حمزه مسجدی در مدینه در کنار قبرستان شهدای احد.[۱] گفته شده به‌دستور پیامبر(ص) در محل شهادت حمزة بن عبدالمطلب و بر روی قبر او و دیگر شهدای جنگ احد، مسجدی ساخته شد[۲] که بعدها بر اثر سیل از بین رفت تا اینکه مادرِ الناصر لدین اللَّه، خلیفه عباسی در قرن ششم قمری مجدداً آن را بنا کرد و در طول سال‌های متمادی، توسعه و ترمیم یافت و زیارتگاه زائران بود.[۳]
سَمهودی (متوفای ۹۱۱ق) فقیه شافعی و تاریخ‌شناس مدینه در کتاب وفاء الوفاء نوشته است که از قدیم، قبر حمزه در مسجد قرار داشت.[۴] ابن‌جُبَیر (متوفای ۶۱۴ق) جهانگرد اهل اندلس نیز که در سال ۵۷۹ق به زیارت حرمین شریفین رفته، در سفرنامه خود این‌گونه آورده که یک مسجد بر روی قبر حمزه ساخته شده و قبر در فضای داخلی مسجد قرار گرفته است.[۵] ابراهیم رفعت‌پاشا (متوفای ۱۳۵۳ق) نویسنده و سفرنامه‌نویس اهل مصر هم این مسجد را در سال ۱۳۲۵ق، بنایی محکم، ساده و خالی از تزیینات و دارای یک گنبد توصیف کرده که در بالای ضریح حمزه قرار گرفته است.[۶]
این مسجد چون محل توجه، ادای نذورات و تبرک‌جویی زائران بود، در سال ۱۳۴۴ق به‌دست وهابیان تخریب شد و قبرستان محصور گردید تا مانع حضور زائران باشد.[۷] در کتاب روزشمار تاریخ ایران به‌تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۰۴ش مصادف با ۱۳ صفر ۱۳۴۴ق به تخریب مسجد حمزه در مدینه اشاره شده که موجب تعطیلی و عزای عمومی در ایران گردیده است.[۸]
پس از تخریب، مسجد به قسمت شرقی قبرستان احد و در فاصله ۵۰ متری آن انتقال یافت و بنای بزرگی با یک مناره، به‌نام مسجد حمزه ساخته شد که به‌نام مسجد شهدا یا مسجد احد هم در میان عموم مشهور است.[۹]
مسجد جدید در سال ۲۰۱۷م تکمیل شد و دارای سبک معماری منحصربه‌فرد و خدمات و امکانات رفاهی است. مساحت آن ۵۴هزار مترمربع است و با گنجایش ۱۵هزار نمازگزار، در سه کیلومتری مسجدالنبی قرار دارد.[۱۰]
نگارخانه
-
مسجد حمزه پیش از تخریب
-
نمایی از مسجد حمزه در کنار قبرستان احد
-
تصویری از مقبره شهدای احد و مسجد حمزه
پانویس
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۷۹ش، ص۴۳۹.
- ↑ عمید زنجانی، در راه برپایی حج ابراهیمی، مشعر، ص۲۲۲.
- ↑ جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۷۸.
- ↑ سمهودی، وفاء الوفاء، ۲۰۰۶م، ج۳، ص۹۲۲.
- ↑ ابن‌جبیر، رحلة ابن‌جبیر، دار و مکتبة الهلال، ص۴۴.
- ↑ نجمی، حرم حضرت حمزه(ع) در بستر تاریخ، ۱۳۷۹ش.
- ↑ جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۷۸.
- ↑ بهبودی، روزشمار تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ج۵، ص۲۹۱.
- ↑ بصیری، گلواژه‌های حج و عمره، ۱۳۸۷ش، ص۵۲۳؛ جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، ۱۳۸۰ش، ج۱، ص۳۷۸.
- ↑ «مسجد سیدالشهدا، یادگار جنگ احد در مدینه»، خبرگزاری ایکنا.
منابع
- ابن‌جبیر، محمد بن احمد، رحلة ابن‌جبیر، بیروت، دار و مکتبة الهلال.
- بصیری، علیرضا، گلواژه‌های حج و عمره، قم، مشعر، ۱۳۸۷ش.
- بهبودی، هدایت‌الله، روزشمار تاریخ معاصر ایران، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، ۱۳۸۵ش.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، قم، مشعر، ۱۳۷۹ش.
- جمعی از نویسندگان، ره‌توشه حج، قم، مشعر، ۱۳۸۰ش.
- سمهودی، علی بن احمد، وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۲۰۰۶م.
- عمید زنجانی، عباسعلی، در راه برپایی حج ابراهیمی، قم، مشعر.
- «مسجد سیدالشهدا، یادگار جنگ احد در مدینه»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار : ۳ مرداد ۱۴۰۱ش.
- نجمی، محمدصادق، حرم حضرت حمزه در بستر تاریخ، میقات حج، ۱۳۷۹ش، شماره۳۳.