علی بن حسن خنیزی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | علی بن حسن خُنَیزی |
| لقب | ابوالحسن |
| نسب | آل خُنَیز |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۱ق |
| تاریخ وفات | ۱۳۶۳ق |
| محل دفن | مقبره حبّاکه |
| شهر وفات | قطیف |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سید ابوتراب خوانساری • محمد کاظم خراسانی شیخ الشریعة اصفهانی • محمد هادی همدانی محمد طه نجف • و ... |
| شاگردان | علی جشّی • فرج عمران قطیفی |
| محل تحصیل | نجف |
| اجازه اجتهاد از | سید ابوتراب خوانساری • محمد کاظم خراسانی شیخ الشریعة اصفهانی • اسدالله شوشتری • و... |
| تألیفات | دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام رسالة فی عدة الحامل المتوفی عنها زوجها المناظرات... |
علی بن حسن خُنَیزی (۱۲۹۱-۱۳۶۳ق)، از فقیهان و متکلمان امامی قرن سیزدهم و چهاردهم قمری. به دلیل بحرینی بودن خاندانش، او را نیز عالم بحرینی می‌شمارند.
خنیزی منسوب به خاندان آل خنیز است. وی تحصیلاتش را در قطیف آغاز نمود و در نجف به پایان رساند. سپس به قطیف بازگشت و به تدریس علوم دینی پرداخت و برای مدتی عهده‌دار منصب قضاوت نیز شد.
از استادان او در نجف می‌توان به شیخ الشریعة اصفهانی و محمدکاظم خراسانی اشاره کرد. از وی آثاری چند در فقه، اصول و کلام به جای مانده است.
زیست نامه
خاندان
علی بن حسن خنیزی منسوب به آل خُنَیز است این خاندان در بحرین ساکن بودند و سپس به قطیف مهاجرت کردند. از این خاندان عالمان بزرگی ازجمله پدر خنیزی حسن بن مهدی و جدّش برخاسته‌اند.
کنیه کنیه‌اش را ابوالحسن گذاشتند تا از برادرزاده‌اش (علی بن حسن علی خُنَیزی) که همنام و معاصر او بود متمایز گردد.[۱]
ولادت و درگذشت
علی در ۱۲۹۱ق در قطیف به دنیا آمد. و در ۱۳۶۳ق در همانجا درگذشت و در مقبرۀ حبّاکه به خاک سپرده شد.[۲]
فرزندان
دو تن از فرزندان او به نام عبدالحمید و محمد سعید، شاعر و ادیب بودند. عبدالله، کتاب ذِکرَی الامامِ الخنیزی را دربارۀ زندگی پدرش به رشتۀ تحریر درآورده که در ۱۳۷۰ق در نجف چاپ شد.[۳]
فعالیت‌های علمی
اساتید
خنیزی نخست در قطیف به حفظ قرآن پرداخت. برخی از استادان مقدمات علوم دینی او عبارتند از:
- محمد علی نَهَاش
- عبدالله آل نصرالله
- منصور جشّی محمد علی آل عبدالجبّار
وی در ۱۳۱۳ق عازم سفر حج شد و یک سال بعد برای تکمیل دروس خود به نجف رفت و نزد فقیهان ذیل شاگردی کرد:
- محمد هادی همدانی
- محمد طه نجف
- سید ابوتراب خوانساری
- فتح الله بن محمد جواد نمازی معروف به شیخ الشریعة اصفهانی
- محمدکاظم خراسانی
اجازه روایت
وی از سید ابوتراب خوانساری، آخوند محمد کاظم خراسانی، شیخ الشریعة اصفهانی و اسدالله شوشتری اجازه روایت داشت.[۴]
شاگردان
برخی از شاگردان او عبارتند از:
- علی جشّی
- فرج عمران قطیفی
- منصور آل سیف[۵]
آثار
از خنیزی آثاری در فقه، اصول و کلام برجای مانده است.
آثار فقهی
- دلائل الاحکام فی شرح شرایع الاسلام: در فقه استدلالی که در دو مجلد در ۱۳۹۵ ق در نجف به چاپ رسیده است.
- رسالة فی عدة الحامل المتوفی عنها زوجها
- المنهج فی العمرة و الحج یا نعم المنهج: دو بار با تقریظ سید محسن حکیم و ابوالقاسم خویی در نجف به چاپ رسید.
- طریق النجاة یا رسالة الشّکّیة: درباره شکیات نماز.
- رسالة الرضاع یا الرضاعیة و طریق النجاة؛ رسالۀ عملیه اوست.[۶]
آثار کلامی
- الدعوة الاسلامیة الی وحدة اهل السنة و الامامیة یا الردّ علی (صراع الحق): در رد الصراع بین الاسلام و الوثنیة عبدالله علی قصیمی که در ۱۳۷۶ق در بیروت چاپ شده است.
- لسان الصدق در رد احقاق الحق موسی بن باقر اسکویی
سایر آثار
- روضة المسائل فی اثبات اصول الدین بالدلائل
- رسالة فی اصول الدین
- الخِلسة من الزمن فی معنی التسامح فی ادلة السنن: در اصول فقه
- قَبسة العَجلان فی معنی الکفر و الایمان و الطاعة و العصیان، این چهار اثر و رسالۀ فقهی عدّة الحاملدر یک مجلد در ۱۳۶۹ق در نجف به چاپ رسید.
- المناظرات: بارها در نجف و بیروت به چاپ رسید.[۷]
بازگشت به قطیف
خنیزی در ۱۳۲۸ برای زیارت امام رضا (ع) به ایران سفر کرد و یک سال بعد به قطیف بازگشت و به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت. مدتی نیز عهده دار منصب قضاوت گردید.
پانویس
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، قسم۴، ص۱۳۹۰ و پانویس۱؛ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، قسم۴، ص۱۳۹۱-۱۳۹۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، قسم۴، ص۱۳۹۲-۱۳۹۳
- ↑ بحرانی، انوار البدرین، ص۳۷۳۳-۳۷۸؛ آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، قسم۴، ص۱۳۹۱؛ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵؛آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، ج۷، ص۲۴۰
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، قسم۴، ص۱۳۹۲؛ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵-۲۹۶؛ امینی، معجم الرجال الفکر و الادب فی النجف، ص۱۶۰
- ↑ امین، اعیان الشیعة، ج۸، ص۲۹۵؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی التصانیف الشیعة، ج۱۱، ص۸۷، ج۱۷، ص۳۵؛ برای همه آثار نک: خنیزی، ذکری الامام الخنیزی، ص۸۵-۹۱؛ کورکیس عوّاد، معجم المؤلفین العراقیین، ج۱، ص۶۱؛ امینی، معجم المطبوعات النجفیة، ص۲۰۳، ۲۰۴
منابع
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام، ج۱۶، ص۲۱۳-۲۱۴.
- آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- آقا بزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، مشهد، قسم ۱-۴، ۱۴۰۴.
- امین، سید محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف.
- امینی، محمدهادی، معجم المطبوعات النجفیة، منذ دخول الطباعة الی النجف حتی الآن، نجف، ۱۳۸۵م/۱۹۸۶ق.
- امینی، محمدهادی، معجم الرجال الفکر و الادب فی النجف، خلال الف عام، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۴م.
- بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین فی تراجم العلماء القطیف و الاحساء و البحرین، چاپ محمد علی محمدرضا طبسی، نجف، ۱۳۷۷ق، چاپ افست قم، ۱۴۰۷ق.
- خنیزی، عبدالله، ذکری الامام الخنیزی، نجف، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۸م.
- عوّاد، کورکیس، معجم المؤلفین العراقیین فی القرنین التاسع عشر و العشرین، بغداد، ۱۹۶۹م.