ایام فاطمیه
ایام فاطمیه روزهایی که شیعیان به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه(س)، عزاداری می‌کنند. با توجه به اینکه دو قول ۱۳ جمادی‌الاول و ۳ جمادی‌الثانی درباره شهادت حضرت فاطمه(س) شهرت بیشتری دارد. روزهای یازدهم تا سیزدهم جمادی‌الاول، فاطمیه اول و روزهای سوم تا پنجم جمادی‌الثانی، فاطمیه دوم نامیده شده است.
در ایام فاطمیه در برخی کشورها همچون ایران، عراق، پاکستان و آذربایجان عزاداری برپا می‌شود. همچنین روز سوم جمادی‌الثانی در ایران، تعطیل رسمی است و بعضی از مراجع تقلید در مراسم عزاداری این روز حضور می‌یابند. عزاداری ایام فاطمیه دوم در ایران از سال ۱۳۷۹ش که روز سوم جمادی‌الثانی به عنوان روز شهادت حضرت فاطمه(س) تعطیل رسمی اعلام شد، رونق بیشتری گرفته است.
ایام فاطمیه چه روزهایی است؟
ایام فاطمیه، روزهایی است که شیعیان به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) عزاداری می‌کنند.[۱] به جهت شهرت سیزده جمادی‌الاول و سوم جمادی‌الثانی به عنوان تاریخ شهادت حضرت فاطمه، ایام فاطمیه به فاطمیه اول و فاطمیه دوم نامگذاری شده است. روزهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم جمادی‌الاول فاطمیه اول و روزهای سوم، چهارم و پنجم جمادی‌الثانی فاطمیه دوم نامیده شده است.[۲] البته برخی از دهم تا بیستم جمادی‌الاول را فاطمیه اول و از یکم تا دهم جمادی‌الثانی را فاطمیه دوم می‌دانند.[۳]
روز دقیق شهادت حضرت فاطمه(س) مشخص نیست و در این‌باره اختلاف‌نظر وجود دارد. در کتاب الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س) اثر اسماعیل انصاری زنجانی (درگذشته ۱۳۸۸ش) ۲۱ قول درباره زمان شهادت حضرت فاطمه(س) نقل شده است.[۴] به‌گفته سید محمدجواد شبیری (متولد ۱۳۴۵ش) از نویسندگان دانشنامه فاطمی، قول به شهادت فاطمه(س) در سوم جمادی‌الثانی نزد شیعه مشهورتر است.[۵] او این قول را به روایتی از امام صادق(ع) مستند کرده که در کتاب دلائل الامامه[۶] نقل شده است.[۷]
برگزاری مراسم
در ایام فاطمیه در شهرهای مختلف ایران مراسم عزاداری برگزار می‌شود. این مراسم از زمان تعطیل‌شدن سوم جمادی‌الثانی به عنوان روز شهادت حضرت فاطمه در ایران رونق بیشتری گرفته است[۸] در سال ۱۳۷۹ش به پیشنهاد آیت‌الله وحید خراسانی و بر اساس تصویب دولت جمهوری اسلامی ایران، روز ۳ جمادی‌الثانی به‌مناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) تعطیل رسمی اعلام شد.[۹] حسین وحید خراسانی (متولد ۱۳۰۰ش) و لطف‌الله صافی گلپایگانی (درگذشت ۱۴۰۰ش) از مراجع تقلید در این روز در دسته‌های عزاداری که به سمت حرم حضرت معصومه(س) پیاده‌روی می‌کنند، حضور می‌یابند.[۱۰]
همچنین همزمان با ایام فاطمیه در برخی شهرهای ایران به‌ویژه قم نمایشگاه‌هایی با عنوان کوچه‌های بنی‌هاشم برای بازدید عمومی برگزار می‌شود و در آن نمایی از بقیع، غدیر خم و فدک به نمایش گذاشته می‌شود.[۱۱]
گفته شده شیعیان عراق در روزهای ۸ ربیع‌الثانی، ۱۳ جمادی‌الاول و ۳ جمادی‌الثانی برای حضرت فاطمه عزاداری می‌کنند.[۱۲] همچنین در کشورهایی همچون پاکستان،[۱۳] آذربایجان، تاجیکستان[۱۴] و استرالیا[۱۵] و نیز در مرکز اسلامی هامبورگ[۱۶] و مرکز اسلامی امام علی استکهلم مراسم عزاداری در فاطمیه دوم برگزار می‌شود.[۱۷]
سابقه عزاداری برای حضرت فاطمه(س)
گزارش‌هایی از عزاداری اهل‌بیت(ع) برای حضرت فاطمه(س) وجود دارد.[۱۸] از امام صادق(ع) نقل شده است که برای حضرت زهرا(س) عزاداری می‌کرد و در مجلس خود از ماجرای سقط حضرت محسن(ع) و کتک خوردن حضرت زهرا(س)، یاد می‌نمود.[۱۹] همچنین به گزارش قاضی عبدالجبار معتزلی (درگذشته ۴۱۵ق) عده‌ای از شیعیان در مناطقی از جمله مصر، دمشق، بغداد، الرمله، عَکّا، صور، عسقلان و جبل البسماق برای حضرت زهرا(س) و فرزندش حضرت محسن(ع) عزاداری می‌کردند.[۲۰]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ویراست یکم، ص۳۶۵.
- ↑ مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ویراست یکم، ص۳۶۶.
- ↑ نگاه کنید به لطفی، «ایام فاطمیه و مناسک شکل‌یافته پیرامون آن»، ص۲۵.
- ↑ انصاری زنجانی، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س)، دلیل ما، ج۱۵، ص۲۳.
- ↑ شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.
- ↑ طبری امامی، دلائل الامامه، ۱۴۱۳ق، ص۱۳۴.
- ↑ شبیری، «شهادت فاطمه(س)»، ص۳۴۷.
- ↑ نگاه کنید به لطفی، «ایام فاطمیه و مناسک شکل‌یافته پیرامون آن»، ص۲۵.
- ↑ «ماجرای تعطیل‌شدن روز شهادت حضرت زهرا(س)»، خبرگزاری فارس.
- ↑ «پیاده‌روی و عزاداری دو تن از مراجع تقلید در قم»، سایت تابناک قم.
- ↑ «سومین نمایشگاه کوچه‌های بنی‌هاشم در قم برپا شد/ ساخت ماکت بقیع قبل از تخریب»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «الأيّام الفاطمية أو موسم الأحزان الفاطمية: المعنى والدلالة...»، شبکة الکفیل العالمیة.
- ↑ «ایام شهادت حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیها در پاکستان»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «مراسم سوگواری شهادت حضرت فاطمه(س) در جمهوری آذربایجان و تاجیکستان»، رادیو ایران تاجیک.
- ↑ «مراسم فاطمیه دوم در استرالیا»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ سوگواری ایام فاطمیه در مرکز اسلامی مرکز اسلامی هامبوگ»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «برنامه مراسم عزاداری فاطمیه دوم (۲۰۱۸) در شهرهای مهم اروپادر این ایام، مراسم سوگواری برگزار می‌کنند»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ نگاه کنید به خصیبی، الهدایه الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۴۰۸.
- ↑ خصیبی، الهدایه الکبری، ۱۴۱۹ق، ص۴۰۸.
- ↑ قاضی عبدالجبار، تثبیت دلائل النبوة، ۱۴۲۷ق، ج۲، ص۵۹۵.
منابع
- «الأيّام الفاطمية أو موسم الأحزان الفاطمية: المعنى والدلالة...»، شبکة الکفیل العالمیة، درج مطلب ۱۸ کانون‌الثانی ۲۰۱۶م، مشاهده ۳۰ آذر ۱۴۰۰ش.
- انصاری زنجانی، اسماعیل، الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء(س)، دلیلنا، بی‌تا.
- خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، بیروت، مؤسسة‌البلاغ، ۱۴۱۹ق.
- شبیری، سید محمدجواد، «شهادت فاطمه(س)»، دانشنامه فاطمی(س)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۳ش.
- قاضی عبدالجبار، عبدالجبار بن احمد، تثبیت دلائل النبوة، مصر، دارالمصطفی، ۱۴۲۷ق.
- طبری امامی، محمد بن جریر، دلائل الامامه، قم، مؤسسه بعثت، ۱۴۱۳ق.
- لطفی، فاطمه، «ایام فاطمیه و مناسک شکل‌یافته پیرامون آن»، شهر قانون، شماره۵، بهار ۱۳۹۲ش.
- مظاهری، محسن‌حسام، فرهنگ سوگ شیعی، ویراست یکم، تهران، نشر خیمه، ۱۳۹۵ش.
- «ماجرای تعطیل شدن روز شهادت حضرت زهرا(س)»، خبرگزاری فارس، درج مطلب: ۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، مشاهده: ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- «پیاده‌روی و عزاداری دو تن از مراجع تقلید در قم»، سایت تابناک قم، درج مطلب: ۱۰ اسفند ۱۳۹۵ش، مشاهده: ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- «سومین نمایشگاه کوچه‌های بنی‌هاشم در قم برپا شد»، خبرگزاری مهر، درج مطلب ۲۵ اسفند ۱۳۹۲ش، مشاهده ۱۷ آذر ۱۴۰۰ش.
- «ایام شهادت حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیها در پاکستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، درج مطلب: ۱۸ فروردین ۱۳۹۳ش، مشاهده: ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- «مراسم سوگواری شهادت حضرت فاطمه(س) در جمهوری آذربایجان و تاجیکستان»، رادیو ایران تاجیک، درج مطلب: ۲۵ فروردین ۱۳۹۲ش، مشاهده: ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- «مراسم فاطمیه دوم در استرالیا»، خبرگزاری ابنا، درج مطلب ۱۱ فروردین ۱۳۹۳ش، مشاهده ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- سوگواری ایام فاطمیه در مرکز اسلامی مرکز اسلامی هامبوگ»، خبرگزاری مهر، درج مطلب ۱۴ اسفند ۱۳۹۵ش، مشاهده ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.
- «برنامه مراسم عزاداری فاطمیه دوم (۲۰۱۸) در شهرهای مهم اروپا»، خبرگزاری ابنا، درج مطلب ۲۸ بهمن ۱۳۹۶ش، مشاهده ۲۴ دی ۱۳۹۷ش.