فرزندان پیامبر اسلام
فرزندان پیامبر اسلام(ص) بنابر نظر مشهور شامل سه پسر و چهار دختر هستند که شش نفر از آنها از حضرت خدیجه(س) و یک نفر از ماریه قبطیه متولد شدند. پسران عبارتاند از قاسم، عبدالله و ابراهیم و دختران شامل زینب، رقیه، امکلثوم و فاطمه زهرا(س) هستند. همه فرزندان پیامبر جز فاطمه(س) در زمان حیات او از دنیا رفتند و نسل پیامبر تنها از طریق حضرت زهرا(س) ادامه یافت. برخی از پژوهشگران شیعه معتقدند که زینب، رقیه و امکلثوم دختران نسبی پیامبر و خدیجه نبوده، بلکه دخترخواندههای آنان بودند. سید جعفر مرتضی در کتاب «بنات النبی أم ربائبه؟» به تفصیل، این دیدگاه را بررسی کرده است.
| نام | درگذشت |
|---|---|
| قاسم | قبل از بعثت |
| عبدالله | قبل از هجرت |
| رقیه | قبل از هجرت - ۲ هجری |
| زینب | سال ۳۰عام الفیل - ۸ هجری |
| ام کلثوم | قبل از هجرت - ۹ هجری |
| ابراهیم | ۸ هجری - ۱۰ هجری |
| فاطمة الزهرا(س) | بعثت-۱۱ هجری |
مادران
در میان همسران پیامبر(ص)، تنها خدیجه(س) و ماریه قبطیه صاحب فرزند شدند. بنابر نظر مشهور، از خدیجه، چهار دختر و دو پسر متولد شد.[۱] همچنین، ماریه قبطیه نیز یک پسر به نام ابراهیم برای پیامبر(ص) به دنیا آورد.[۲]
فرزندان
فرزندان پیامبر(ص) به تفکیک پسر و دختر به این شرح است:
دختران
پیامبر اسلام چهار دختر داشت که همگی از خدیجه(س) به دنیا آمدند:[۳]
- زینب بزرگترین دختر پیامبر(ص) بود.[۴] او در سال ۳۰ عام الفیل زمانی که پیامبر سیساله بود، متولد شد[۵] و در سال ۸ هجری درگذشت.[۶] بدن او در بقیع به خاک سپرده شد.[۷]
- رقیه در هجرت به حبشه و هجرت به مدینه همراه پیامبر(ص) بود و در سال دوم هجری درگذشت.[۸] او نیز در بقیع دفن شد.[۹]
- امکلثوم در سال نهم هجری درگذشت[۱۰] و در بقیع دفن شد.[۱۱]
- فاطمه زهرا(س) بنابر منابع شیعه، پنج سال پس از بعثت و طبق منابع اهل سنت، پنج سال پیش از بعثت متولد شد. فاطمه همسر امام علی(ع) و یکی از پنج تن آل عبا (اصحاب کساء) است. نزد شیعیان دوازدهامامی، او یکی از چهارده معصوم بهشمار میرود و امام دوم و امام سوم شیعیان از فرزندان او هستند. بسیاری از عالمان شیعه، حضرت فاطمه را مصداق «کوثر» در سوره کوثر دانستهاند؛ زیرا نسل پیامبر از طریق او ادامه یافت و امامت نیز در نسل او قرار گرفت.[۱۲]
دخترخواندهها
ابوالقاسم کوفی، عالم شیعه قرن چهارم هجری قمری و سید جعفر مرتضی عاملی، پژوهشگر شیعی قرن پانزدهم هجری قمری، بر این باورند که زینب، رقیه و امکلثوم، فرزندان رسول اکرم(ص) و خدیجه(س) نبودهاند؛ بلکه دخترخواندههای آنان بودهاند.[۱۳]
سید جعفر مرتضی کتابی با عنوان «بنات النبی أَم رَبائبُه؟» (دختران پیامبر یا دخترخواندههای او؟) تألیف کرده است تا همین دیدگاه را اثبات کند.[۱۴] بر اساس نظر او، زینب و رقیه دختران مردی از بنیمخزوم (همسر هاله، خواهر خدیجه) بودهاند که از زنی غیر از هاله به دنیا آمدهاند. پس از درگذشت آن مرد، هاله با مردی از بنیتمیم ازدواج کرد و پسری به نام هند برای او به دنیا آورد. پس از فوت شوهر تمیمی، هند به خانواده پدریاش ملحق شد و هاله سرپرستی دختران همسر پیشین خود را برعهده گرفت. پس از درگذشت هاله، سرپرستی این دختران به حضرت خدیجه(س) واگذار شد.[۱۵]
پسران
بیشتر منابع تاریخی از سه پسر برای پیامبر (ص) نام بردهاند: قاسم، عبدالله و ابراهیم.[۱۶] برخی منابع، از طَیّب و طاهر نیز بهعنوان پسران پیامبر(ص) یاد کردهاند؛[۱۷] اما برخی دیگر، طیب و طاهر را دو لقب برای عبدالله دانستهاند.[۱۸] شیخ صدوق نیز طاهر را همان عبدالله معرفی کرده است.[۱۹]
هر سه پسر پیامبر در سن کودکی و پیش از ظهور اسلام از دنیا رفتند.[۲۰] پس از وفات عبدالله[۲۱] و به نقلی پس از فوت قاسم،[۲۲] عاص بن وائل، پیامبر را «اَبْتَر» (کسی که نسلش قطع شده) خواند و در پی آن، سوره کوثر نازل شد.[۲۳]
ترتیب سنی
منابع تاریخی اتفاقنظر دارند که ابراهیم فرزند ماریه، آخرین فرزند پیامبر(ص) بوده است. اما درباره فرزندان خدیجه(س) و ترتیب سنی آنها، گزارشهای متفاوتی وجود دارد:
- قاسم، زینب، عبدالله، امکلثوم، فاطمه، رقیه.[۲۴]
- زینب، قاسم، امکلثوم، فاطمه، رقیه، عبدالله.[۲۵]
- قاسم، زینب، رقیه، فاطمه، امکلثوم، عبدالله.[۲۶]
- زینب، رقیه، امکلثوم، فاطمه.[۲۷]
ابن هشام نیز ترتیب سنی فرزندان پیامبر را بهصورت جداگانه برای پسران و دختران چنین ذکر کرده است:
- پسران: قاسم، طیب و طاهر؛
- دختران: رقیه، زینب، امکلثوم و فاطمه.[۲۸]
پانویس
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۴؛ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۷؛ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴.
- ↑ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴؛ ابنهشام، سیرة النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰.
- ↑ ابناثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۳۰.
- ↑ ابناثیر، اسدالغابه، ۱۴۰۹ق، ج۶، ص۱۳۰؛ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۵۳.
- ↑ ابنعبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۴، ص۱۸۵۳.
- ↑ مدنی برزنجی، نزهة الناظرین، ۱۴۱۶ق، ص۳۱۲–۳۱۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ۱۴۱۲ق، ج۳، ص۱۰۳۸.
- ↑ جمعی از نویسندگان، بقیع در آینه تاریخ، بخش حرم دختران رسول خدا (ص)، ۱۳۹۴ش، ص۲۲۰–۲۲۱.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه، ۱۴۱۵ق، ج۸، ص۴۶۰.
- ↑ جمعی از نویسندگان، همان، ص۲۲۰–۲۲۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۳۷۵؛ طباطبایی، المیزان، منشورات اسماعیلیان، ج۲۰، ص۳۷۱.
- ↑ عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۸؛ عاملی، بنات النبی أَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق، ص۷۷–۷۹؛ کوفی، الاستغاثه، ج۱، ص۶۸.
- ↑ نگاه کنید به: عاملی، بنات النبی أَم ربائبه؟، ۱۴۱۳ق.
- ↑ جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، ۱۳۸۵ش، ج۲، ص۲۱۲.
- ↑ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴؛ ابنهشام، سیره النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰؛ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۴۵–۴۴۶.
- ↑ ابنهشام، سیره النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰؛ ابنحجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۴۶.
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۳، ص۴۴۵؛ طبرسی، اعلام الوری، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۲۷۵.
- ↑ صدوق، الخصال، ۱۴۰۳ق، ص۴۰۴.
- ↑ ابنهشام، سیره النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰؛ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۶ و ۱۱۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۱۳۸–۱۳۹.
- ↑ ابناسحاق، سیره ابن إسحاق، ۱۴۱۰ق، ص۲۴۵.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۷، ص۲۰۳.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۵، ص۳۳۴.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۶.
- ↑ ابنسعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۸، ص۱۷۴.
- ↑ ابنهشام، سیره النبویه، دار المعرفة، ج۱، ص۱۹۰.
منابع
- ابن اسحاق، سیرة ابن إسحاق، اول، قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، ۱۴۱۰ق.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
- ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، دوم، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- ابناثیر، علی بن محمد، اسدالغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- ابنهشام، عبدالملک بن هشام حمیری، سیرة النبویه، تحقیق مصطفی السقا، ابراهیم الابیاری، عبدالحفیظ الشبلی، بیروت، دارالمعرفه، بیتا.
- المدنی البرزنجی، نزهة الناظرین فی مسجد سید الاولین و الآخرین، تحقیق احمد سعید بن سلیم، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۵م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.
- جمعی از نویسندگان، بقیع در آینه تاریخ - مجموعه مقالات فصلنامه میقات حج پیرامون بقیع، پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشرمشعر، ۱۳۹۴ش.
- صدوق، محمد بن علی، الخصال، تحقیق علیاکبر غفاری، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۴۰۳ق.
- طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، قم، آل البیت، ۱۴۱۷ق.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، قم، دارالحدیث، ۱۴۲۶ق/۱۳۸۵ش.
- عاملی، سید جعفر مرتضی، بنات النبی ام ربائبه؟، مرکزالجواد، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۳م.
- کوفی، علی بن احمد، الاستغاثه فی بدع الثلاثه، بینا، بیتا.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق.
- مقریزی، احمد بن علی، إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال...، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۲۰ق.
پیوند به بیرون
