ابراهیم (۸-۱۰ق) فرزند رسول خدا(ص) و ماریه قبطیه که پیش از دو سالگی از دنیا رفت و در روز وفات او، کسوف رخ‌داد. پیامبر(ص) برای جلوگیری از ارتباط دادن کسوف با مرگ او فرمود: «خورشید و ماه بخاطر مرگ کسی نمی‌گیرند.» ابراهیم در بقیع در کنار قبر عثمان بن مظعون دفن شد.
.jpg) قبر ابراهیم در قبرستان بقیع | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابراهیم بن محمد بن عبدالله(ص) |
| زادروز | ذی الحجه سال ۸ قمری |
| محل زندگی | مدینه |
| نسب/قبیله | قریش |
| خویشاوندان | حضرت محمد(ص) - ماریه قبطیه |
| درگذشت | سال ۱۰ قمری |
| مدفن | بقیع |
| مشخصات دینی | |
| دلیل شهرت | فرزند پیامبر |
نسب و تولد
ابراهیم بن محمد بن عبدالله بن عبدالمطلب فرزند پیامبر اسلام است. مادرش ماریه قبطیه از دختران ملوک مصر بود که مقوقس حاکم مصر و اسکندریه او را به پیامبر بخشید.[۱]
ابراهیم در ذی الحجه سال ۸ هجری در مدینه متولد شد. پیامبر به اصحابش فرمود: برای من پسری متولد شده و من نام پدرم ابراهیم را بر او گذاردم.[۲] پیامبر روز هفتم تولدش برای او عقیقه کرد و سر او را تراشید و هم‌وزن آن به مساکین، نقره داد.[۳]
پس از تولد ابراهیم، جبرئیل نازل شد و حضرت را با عنوان "اباابراهیم" سلام داد.[۴] نقل است که بعد از تولد ابراهیم، پیامبر شاد شد و او را به عایشه نشان داد و فرمود: «ببین چقدر این بچه شبیه من است!»[۵]
| نام | درگذشت |
|---|---|
| قاسم | قبل از بعثت |
| عبدالله | قبل از هجرت |
| رقیه | قبل از هجرت - ۲ هجری |
| زینب | سال ۳۰عام الفیل - ۸ هجری |
| ام کلثوم | قبل از هجرت - ۹ هجری |
| ابراهیم | ۸ هجری - ۱۰ هجری |
| فاطمة الزهرا(س) | بعثت-۱۱ هجری |
قابله و دایه
بنابر گزارش‌های تاریخی، قابله او سَلمی خادمه پیامبر بود. سلمی پس از تولد ابراهیم، شوهرش ابو رافع را باخبر کرد و او نزد پیامبر رفت و خبر تولد را به او داد. پیامبر شاد شد و بنده‌ای به او بخشید.[۶]
پس از تولد ابراهیم، زنان انصار برای شیر دادن او بر یکدیگر پیشی می‌گرفتند. پیامبر ابراهیم را به ام بردة دختر منذر بن زید سپرد.[۷]
درگذشت
ابراهیم بنابر نقلی در دهم یا آخر ربیع الاول سال ۱۰ قمری در ۱۶ ماهگی[۸] و بنابر نقلی در ۱۸ ماهگی[۹] و به نقل دیگر پس از یک سال و ده ماه و هشت روز، از دنیا رفت.[۱۰] همچنین بنابر مقاله ناسا، ادارهٔ کل ملی هوانوردی و فضا، درباره خورشیدگرفتگی‌های تاریخی، خورشیدگرفتگی که همزمان با درگذشت ابراهیم به وقوع پیوست را ۲۷ ژانویه سال ۶۳۲م، برابر با ۲۵ شوال سال ۱۰ق می‌داند.[۱۱] وی در بقیع در کنار قبر عثمان بن مظعون (درگذشته ۲ق) دفن شد.[۱۲] پیامبر سنگی بر سر مزار او قرار داد و بر قبر او آب پاشید.[۱۳]
نقل ابن شهرآشوب
ابن شهرآشوب در کتاب المناقب از ابن عباس نقل کرده است که روزی پیامبر، فرزندش ابراهیم و نوه‌اش حسین را در دامن خود نشانده بود. پس جبرئیل نازل شد و گفت خدا به تو سلام می‌رساند و می‌گوید: «بین این دو جمع نمی‌کنم؛ یکی را فدای دیگری کن.» پیامبر امام حسین(ع) را برگزید و فرمود ناراحتی خودم (برای درگذشت ابراهیم) را بر ناراحتی دخترم فاطمه و پسرعمویم علی (برای درگذشت حسین) ترجیح دادم. پس از سه روز ابراهیم از دنیا رفت.[۱۴]
اندوه پیامبر
پیامبر از مرگ ابراهیم سخت اندوهگین شد و گریست و در پاسخ به اعتراض برخی فرمود:
| « | من نیز انسانم؛ چشم می‌گرید و قلب اندوهگین می‌شود ولی سخنی که خداوند را به خشم آورد نمی‌گوییم. ای ابراهیم! به خدا سوگند ما بخاطر (مرگ) تو ناراحتیم.[۱۵] | » |
نیز نقل شده که پیامبر رو به کوه ایستاد و گفت:
| « | ای کوه! اگر آنچه بر من وارد شده بر تو وارد می‌شد، تو را درهم می‌کوبید، ولی ما همان‌گونه که خدا فرمان داده، می‌گوییم: إنّا لِلهِ وَ إنّا اِلَیْهِ راجِعونَ وَ الْحَمدُ لِلهِ رَبِّ الْعالَمینَ.[۱۶] | » |
خورشیدگرفتگی
روزی که ابراهیم درگذشت، کسوف (خورشید گرفتگی) رخ داد. برخی گفتند: خورشید بخاطر مرگ ابراهیم گرفته است. پیامبر وقتی این سخن را شنید، بیرون آمد و پس از حمد الهی فرمود:
- «خورشید و ماه دو نشانه از نشانه‌های الهی هستند و بخاطر مرگ یا زندگی هیچ کس نمی‌گیرند.»[۱۷]
به گفته مرتضی مطهری پيغمبر نمی‌خواهد از نقاط ضعف مردم براى هدايت مردم استفاده كند، می‌خواهد از نقاط قوّت مردم استفاده كند. پيغمبر نمی‌خواهد از جهالت و نادانى مردم به نفع اسلام استفاده كند، می‌خواهد از علم و معرفت مردم استفاده كند. پيغمبر نمی‌خواهد از ناآگاهى و غفلت مردم استفاده كند، می خواهد از بيدارى مردم استفاده كند. [۱۸]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۲۰۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۷.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۷. وج۸،ص۲۱۲ نشر دار صادر بیروت
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۰۸.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۴؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ «Solar Eclipses of Historical Interest»، سایت ناسا.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۵؛ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ ابن شهرآشوب، المناقب، ۱۳۷۹ق، ج۴، ص۸۱.
- ↑ مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۷۹، ص۹۱؛ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۱۱۴.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۲.
- ↑ بلاذری، انساب الاشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۴۵۲؛ مجلسی، بحارالأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۷۹، ص۹۱.
- ↑ مجموعه آثار شهید مطهری، ج١٦، ص١٠٩.
منابع
- ابن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ دوم، ۱۴۱۸ق.
- ابن شهر آشوب، محمد بن علی، المناقب، قم، نشر علامه، ۱۳۷۹ق.
- بلاذری، احمد بن یحیی، أنساب الأشراف، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، تهران، انتشارات اسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۶۳ش.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار استاد شهید مطهری، تهران و قم، انتشارات صدرا، ۱۳۹۰ش.
- «Solar Eclipses of Historical Interest»، سایت ناسا، تاریخ بازدید: ۲ مهر ۱۳۰۴ش.