فدک فی التاریخ (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | سید محمدباقر صدر |
| موضوع | ماجرای فدک |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۵ق |
فَدَک فِی التّاریخ کتابی تحلیلی به زبان عربی نوشته سید محمدباقر صدر (متوفای ۱۳۵۹ش) که به مسئله تاریخی فدک پرداخته است. مؤلف، سرگذشت فاطمه زهرا(س) پس از درگذشت پیامبر اکرم(ص) و گوشههایی از سخنان وی و گفتوگوهایش با خلیفه اول درباره میراث انبیاء را مطرح کرده و نیز تاریخچه جغرافیایی-سیاسی فدک و ارزش مادی و معنوی این سرزمین را بیان کرده است. این اثر با نام «فدک در تاریخ» به زبان فارسی ترجمه و در سال ۱۳۹۷ش منتشر شده است.
نویسنده
سید محمدباقر صدر (زادهٔ ۱۳۵۳ق/۱۳۱۳ش و درگذشتهٔ ۱۴۰۰ق/۱۳۵۹ش)، مرجع تقلید و متفکر شیعه و فعال سیاسی در عراق. او علوم دینی را نزد آیتالله خویی و برخی از عالمان نجف آموخت، تحصیلاتش را پیش از ۲۰ سالگی به اتمام رساند و در حوزه علمیه نجف به تدریس علوم دینی پرداخت. کتابهای فلسفتنا، اقتصادنا، دروسٌ فی علم الاصول(مشهور به حلقات) از مهمترین آثار او است.
کتابی تحلیلی و بیطرف
کتاب فدک فی التاریخ؛ کتابی تحلیلی است و نویسنده آن تلاش کرده تا آن را بیطرف بنویسد و تحت تأثیر گرایشهای فرقهای و مذهبی قرار نگیرد.[۱] بهنظر نویسنده ، ماجرای فدک، اختلاف بر سر مالکیت فدک نیست، بلکه موضوعی کاملاً سیاسی است و او در این کتاب به ابعاد سیاسی این واقعه پرداخته است.[۲]
چگونگی تألیف
شهید محمدباقر صدر در مقدمه کتاب اشاره میکند که این اثر حاصل بهرهگیری از فرصتی در دوران تعطیلات حوزه نجف بوده است. او این فرصت را به بررسی دقیق مسئله تاریخی فدک و مناقشه میان حضرت زهرا(س) و خلیفه اول اختصاص داد. با گذشت زمان، تحلیلها و اندیشههای عمیقی در این زمینه در ذهن وی شکل گرفت که به تدریج به یادداشتهای مفصلی تبدیل شد. صدر ابتدا قصد داشت این یادداشتها را پایه تحقیقی جامع قرار دهد و پس از مطالعه اسناد بیشتر، آنها را تکمیل کند. این یادداشتها که در ابتدا تنها برای استفاده شخصی در نظر گرفته شده بود، با پیشنهاد یکی از دوستانش برای چاپ، بهصورت کتابی مستقل تنظیم و منتشر شد. این اثر نه تنها واقعه فدک را به دقت بررسی میکند، بلکه تحلیلهای عمیقی از شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوره و مواضع حضرت زهرا(س) ارائه میدهد.[۳]
فصلها
کتاب در پنج فصل تدوین شده است:
- بر صحنه قیام (عَلی مَسْرَحِ الثّورَة):شهید صدر در این فصل، حرکت حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر (ص) را قیامی بزرگ میداند که با تمام وسعت خود در تاریخ ثبت شده و در ادامه به شرح صحنههای این قیام میپردازد.
- معنای حقیقی و رمزی فدک (فَدَك بِمَعْناهَا الْحَقيقی وَ الرّمْزی): این فصل دربردارنده مشخصات جغرافیایی فدک و تاریخچه سیاسی آن بوده و درباره رد و بدل شدن آن میان خلفا و خاندان اهلبیت سخن میگوید.
- رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی (تاريخُ الثّوْرَة): شهید صدر رقابت سیاسی خلفا با حضرت علی(ع) و نقش آنان در زمینهسازی برای خلافت امویان را توضیح میدهد.
- گوشههایی از کلام فاطمه زهرا (قَبَسات مِنَ الْكَلام الْفاطِمی): تجزیه و تحلیل بخشهایی از خطبه حضرت زهرا(س)
- ارزیابی نهایی ماجرا (مَحْكَمَةُ الْكِتاب) استناد حضرت زهرا به قرآن برای دفاع از ولایت.[۴]
ترجمه و چاپ
ترجمه کتاب با نام «فدک در تاریخ» توسط محمود عابدی در انتشارات بنیاد بعثت تهران انتشار یافت.[۵] ترجمهای دیگر با همین عنوان در انتشارات دار الصدر به همت سید ابوالقاسم حسینی ژرفا در سال ۱۳۹۷ شمسی منتشر شده است.[۶]
چاپ اول کتاب با تحقیق عبدالجبار شرارة در سال ۱۴۱۵ق در مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه صورت گرفت. همچنین این اثر در قالب کتابی از سه رساله نویسنده در موضوعات «فدک فی التاریخ»، «تشیع» و «حضرت مهدی(عج)» در کنگره جهانی شهید صدر در سال ۱۴۲۷ق منتشر شده است.
پانویس
- ↑ «کتابشناسی شهید آیتالله صدر»، مجله حاشیه، ص۴۳.
- ↑ فدک فی التاریخ، سایت پاتوق کتاب فردا.
- ↑ صدر، فدک فی التاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۱۵؛ صدر، فدک در تاریخ، ترجمه محمود عابدی، ص۵.
- ↑ صدر، فدک فی التاریخ، ۱۴۱۵ق، ص۲۰۵و۲۰۶.
- ↑ کتاب فدک در تاریخ، سایت فراکتاب.
- ↑ فدک در تاریخ، سایت آدینهبوک.
منابع
- صدر، محمدباقر، فدک فی التاریخ، تحقیق عبدالجبار شرارة، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، ۱۴۱۵ق.
- صدر، محمدباقر، فدک در تاریخ، ترجمه محمود عابدی، تهران، بنیاد بعثت.
- «کتابشناسی شهید آیتالله صدر»، مجله حاشیه، شماره ۳.
- فدک فی التاریخ، سایت پاتوق کتاب فردا، تاریخ درج مطلب: بیتا، تاریخ بازدید: ۲۰ فروردین ۱۳۹۶ش.