مسجد الاجابة (مکه)
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| کاربری | مسجد |
| مکان | مکه |
| نام‌های دیگر | مسجد الاستراحة • مسجد آل قنفذ |
| وقایع مرتبط | نماز پیامبر(ص) در این مسجد |
| مشخصات | |
| مساحت | ۴۰۰ مترمربع |
| وضعیت | فعال |
| معماری | |
| بازسازی | در سال‌های مختلف |
مسجدُ الاِجابَة با نام‌های «مسجدُ الاِسْتراحَة» یا «مسجد آل قُنفُذ»، مسجدی قدیمی در مکه است. درباره نام‌گذاری مسجد به الاجابه، مطلبی ذکر نشده و فقط نقل گردیده که پیامبر(ص) در این مسجد نماز گزارده و از مساجدی است که دعا در آن مستجاب می‌گردد. مسجد اجابه تا قرن‌ها به‌صورت ویرانه بود و گاهی تعمیراتی در آن صورت می‌گرفت تا اینکه در سال ۸۹۸ق تجدید بنا شد و دارای شکل و ظاهر مسجد گردید و پس از آن نیز در سال‌های مختلف، مرمت یا از نو بازسازی شده است. بنای امروزی مسجد ۴۰۰ متر مربع وسعت دارد و محله مسجد نیز به‌نام الاجابه شهرت پیدا کرده است.
تاریخچه و جایگاه
مسجد الاجابه، مسجدی قدیمی در مکه است و نقل شده که پیامبر اسلام در آن نماز خوانده[۱] و از مساجدی است که دعا در آن اجابت می‌گردد.[۲] برخی نیز بر این عقیده‌اند که آیات آخر سوره حجر در این مکان بر حضرت محمد(ص) نازل شده است.[۳] بنابر متن کتیبه‌ای که کنار محراب آن قرار دارد، از عبدالله جمالی به‌عنوان سازنده مسجد یاد شده که آن را در روز یک‌شنبه ۱۱ صفر سال ۸۹۸ق تجدید بنا کرده است.[۴]
نام‌ها
درباره نام‌گذاری مسجد، مطلبی یافت نشده، اما آنچه مشخص بوده اینکه مسجد از قدیم به «الاجابه» شهرت نداشته است. در کتاب «اخبار مکه» که در قرن سوم نگاشته شده، از آن با نام «مسجد آل قُنفُذ» یاد می‌کند، چون در کنار شِعبی قرار داشته که به شِعبِ آل قنفذ مشهور بوده است.[۵]
از دیگر نام‌های آن، «مسجد الاستراحة» است؛ چون معروف است پیامبر(ص) در بازگشت از عمره یا حجةالوداع در این مکان به استراحت پرداخت یا اینکه پیامبر(ص) روزها را در غار حرا بود و شب‌ها را به‌همراه خدیجه(س) در این مکان به‌سر می‌برده است.[۶] در نقل‌هایی آمده که جنیان با پیامبر(ص) در این مکان دیدار کردند یا اینکه رسول خدا(ص) در کودکی در آنجا گوسفندان را به چرا می‌آورد.[۷]
بازسازی‌ها
بازسازی‌های مسجد از گذشته تا سال‌های اخیر صورت گرفته است. در کتاب اتحاف الوری آمده است که مسجد الاجابه در سال ۷۲۰ق تعمیر شد[۸] و پس از آن رو به فرسودگی و تخریب رفت،[۹] تا اینکه در سال ۸۳۱ق امیر سیف‌الدین شاهین عثمانی مجدداً به مرمت آن پرداخت.[۱۰]
همچنین در کنار کتیبه‌ای دیگر که در کنار محراب قرار دارد، سلطان احمد در سال ۱۱۲۴ق و شیخ بصری در سال ۱۱۳۴ق مسجد را بازسازی کردند.[۱۱] در سال ۱۳۹۴ق هم ساختمان قدیمی مسجد کاملاً تخریب شد و مسجد جدید در همان مکان بنا گردید.[۱۲] مسجد الاجابه در سال ۱۴۲۱ق پس از آخرین مرمت با سنگ‌های سفید و تیره زیبا بازسازی شده است.[۱۳]
وضعیت امروزی
مسجد الاجابة در مسیر مسجدالحرام، پایین‌تر از میدان معابده و در ابتدای خیابان ابطح واقع شده و محله هم به نام الاجابه معروف شده است. بنای فعلی مسجد ۴۰۰ متر مربع مساحت دارد و تابلوی مسجد الاجابه روی آن نصب گردیده است.[۱۴]
پانویس
- ↑ ابن فهد، اتحاف الوری، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۷۲.
- ↑ چلبی، الرحلة الحجازیة، ۱۹۹۹م، ص۲۵۲.
- ↑ قائدان، درسنامه اماکن مذهبی مکه مکرمه و مدینه منوره، ۱۳۹۰ش، ص۳۰.
- ↑ حارثی، الآثار الاسلامیة فی مکة المکرمة، ص۱۸۶.
- ↑ فاکهی، اخبار مکة، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۱۴۶.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۶.
- ↑ ابن فهد، اتحاف الوری، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۲۰.
- ↑ ابن فهد، اتحاف الوری، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۱۷۲و۶۸۳.
- ↑ فکری، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ۱۳۹۳ش، ص۱۷۹.
- ↑ ابن فهد، اتحاف الوری، ۱۴۰۸ق، ج۴، ص۱۹.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۵-۱۳۹
- ↑ فکری، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ۱۳۹۳ش، ص۱۷۹.
- ↑ فکری، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ۱۳۹۳ش، ص۱۷۹.
- ↑ جعفریان، آثار اسلامی مکه و مدینه، ۱۳۸۹ش، ص۱۳۵-۱۳۹.
منابع
- ابن فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری باخبار ام القری، مکه مکرمه، وزارة التعلیم العالی، ۱۴۰۳-۱۴۰۸ق.
- جعفریان، رسول، آثار اسلامی مکه و مدینه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۹ش.
- چلبی، اولیاء، الرحلة الحجازیة، قاهره، دار الآفاق العربیة، ۱۹۹۹م.
- حارثی، ناصر بن علی، الآثار الاسلامیة فی مکة المکرمة.
- فاکهی، محمد بن اسحاق، اخبار مکة فی قدیم الدهر و حدیثه، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.
- فکری، مسعود، فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، تهران، مشعر، ۱۳۹۳ش.
- قائدان، اصغر، درسنامه اماکن مذهبی مکه مکرمه و مدینه منوره، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۰ش.