طاق کسری
 طاق کسری در مدائن | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| بنيانگذار | انوشیروان |
| تأسیس | ۵۵۰م (دوره ساسانی) یا دوره اشکانیان |
| مکان | مداین-عراق |
| نامهای دیگر | ایوان مداین، ایوان کَسریٰ |
| وقایع مرتبط | سقوط ۱۴ کنگره آن در شب ولادت تولد پیامبر(ص)، بازدید امام علی(ع) از ایوان کسری و نماز خواندن در آنجا |
| مشخصات | |
| مساحت | ۳۰ متر بلندی |
طاقِ کَسریٰ، ایوانِ کَسریٰ یا ایوانِ مَدائِن، مشهورترین بنای بازمانده از دوران ساسانی است که طبق روایات اسلامی در شب تولد پیامبر لرزید و ۱۴ کنگره آن فرو ریخت. مسلمانان پس از فتح مدائن توسط مسلمانان، به عنوان محل اقامه نماز استفاده مورد استفاده قرار گرفت. در روایات تاریخی به نماز خواندن امام علی(ع) در این مکان اشاره شده است. طاق کسری در ۳۷ کیلومتری جنوب بغداد قرار دارد.
معرفی
طاق کسری یا ایوان مدائن، مشهورترین بنای بازمانده از دوران ساسانی، در حدود ۴۰ کیلومتری جنوب بغداد[۱] و در نزدیکی مزار سلمان فارسی واقع شده است.[۲] این بنا که ساخت آن به انوشیروان نسبت داده میشود،[۳] با ۳۰ متر ارتفاع[۴] از آجر و گچ[۵] ساخته شده است.
بخشهایی از ساختمانهای اطراف ایوان کسری در سال ۱۴۶ق به دستور منصور عباسی برای استفاده از مصالح در ساخت بغداد تخریب شد، اما وی به دلیل هزینه بالای انتقال مصالح از ادامه کار منصرف شد.[۶] سیل نیز در سال ۱۸۸۸م آسیبهایی به این مجموعه وارد کرد.[۷] از دهه ۱۹۷۰م و ۱۹۸۰م، تلاشهایی برای حفاظت و بازسازی بخشهای باقیمانده این اثر تاریخی صورت گرفته است.[۸]
پیامدهای ولادت پیامبر
بر اساس منابع اسلامی، لرزش ایوان کسری و فرو ریختن ۱۴ کنگره آن در شب تولد پیامبر، همراه با رویدادهای خارقالعاده دیگری مانند خاموش شدن آتش آتشکده فارس،[۹] از ارهاصات پیامبر (حوادث خارقالعادهای که پیش از بعثت پیامبران رخ میدهد و هدف از آنها، ایجاد بیداری و آمادهسازی ذهنی مردم برای پذیرش نبوت است[۱۰]) محسوب میشود.[۱۱]
امام خمینی سقوط ۱۴ کنگره طاق کسری را نشانهای نمادین تفسیر کرده و آن را نشانهای از سقوط نظام شاهنشاهی پس از قرن چهاردهم قمری دانسته است. به باور او، این رویداد، نابودی تدریجی تمامی اشکال ظلم، بتپرستی و نظامهای طاغوتی را نوید میداده است.[۱۲] همچنین، این رویداد دستمایه شاعرانی مانند خاقانی شروانی قرار گرفته که در قصیده ایوان مدائن با توصیف عظمت گذشته این بنا، آن را به عنوان درسی عبرتآموز از نابودی قدرتهای دنیوی به تصویر کشیده است.[۱۳] بیت اول این قصیده ۴۱ بیتی این است:
تبدیل شدن به محل خواندن نماز
سعد بن ابیوقاص پس از فتح مدائن ایوان کسری را محل نماز خواندن قرار داد.[۱۵] بر اساس منابع تاریخی، امام علی(ع) نیز در طاق کسری نماز خوانده است.[۱۶] به همین دلیل شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان، در بیان اعمال زیارت سلمان فارسی خواندن دو رکعت نماز در طاق کسری را توصیه کرده است.[۱۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ حسینی اشکوری، چکیده مقالات اولین همایش بینالمللی میراث مشترک ایران و عراق، ۱۳۹۳ش، ص۱۵۰.
- ↑ قمی، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ۱۳۷۷ش، ص۶۲؛ فقیه بحرالعلوم، زیارتگاههای عراق، ۱۳۹۳ش، ج۱، ص۴۵۷.
- ↑ پیرنیا، تاریخ ایران باستان، ۱۳۷۵ش، ج۴، ص۲۹۳۱.
- ↑ مقدس، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، [۱۳۸۸ش]، ص۳۴۸.
- ↑ عواد، الذخائر الشرقیة، ۱۹۹۹م، ص۲۲۶.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۶۵۰-۶۵۱.
- ↑ جوادی،«صد سال پیش در سرزمین شیر و خورشید»، سایت چشمانداز.
- ↑ نگاه کنید به: امین، «سیر تحول طاق کسری، کاخ ساسانی؛ از دیروز تا امروز»، طراحی شهری ایرانی.
- ↑ ابونعیم اصفهانی، دلائل النبوة، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۱۳۹، ح۸۲؛ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۲۶و۱۲۷.
- ↑ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات، مکتبه لبنان، ج۱، ص۱۴۱.
- ↑ رسولی محلاتی، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام، ۱۳۷۱ش، ج۱، ص۱۴۵و۱۴۶.
- ↑ «بازتاب و تأثیر ولادت حضرت رسول در جهان»، پرتال امام خمینی(ره).
- ↑ نگاه کنید به: اسکویی، «اشارات و تلمیحات مربوط به اعلام جغرافیایی عراق»، ج۱۶، ص۶۷.
- ↑ «شماره ۱۶۸ - هنگام عبور از مداین و دیدن طاق کسری»، سایت گنجور.
- ↑ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ۱۳۸۵ق، ج۲، ص۵۱۴.
- ↑ نگاه کنید به طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۷، ص۶۵۱؛ مرعشی، غرر السیر، ۱۴۱۷ق، ص۳۷۰؛ زمخشری، ربیع الأبرار ونصوص الأخبار، ۱۴۱۲ق، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ قمی، مفاتیح الجنان، ۱۳۸۸ق، ج۲، ص۷۵۹و۷۶۰.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، دلائل النبوة، تحقیق محمد روّاس قلعهجی و عبدالبرّ عباس، بیروت، دار النفائس، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۱م.
- اسکویی، نرگس، اشارات و تلمیحات مربوط به اعلام جغرافیایی عراق در ادبیات فارسی، در مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی مشترک ایران و عراق، تهیه و تنظیم دبیرخانه اولین همایش بینالمللی میراث مشترک ایران و عراق، به کوشش سید صادق حسینی اشکوری، قم، مجمع ذخائر اسلامی و موسسه آل البیت لإحیاء التراث، ۱۳۹۴ش/۱۴۳۶ق/۲۰۱۵م.
- امین، علی، «سیر تحول طاق کسری، کاخ ساسانی؛ از دیروز تا امروز»، در سایت طراحی شهری ایرانی، تاریخ درج مطلب: ۳ شهریور ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۲۹ آذر ۱۳۹۶ش.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق و تعلیقه عبدالمعطی قلعجی، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- پیرنیا، حسن، تاریخ ایران باستان، تهران، دنیای کتاب، ۱۳۷۵ش.
- جوادی، عباس، «صد سال پیش در سرزمین شیر و خورشید»، سایت چشمانداز.
نگاه کنید به: امین، «سیر تحول طاق کسری، کاخ ساسانی؛ از دیروز تا امروز»، طراحی شهری ایرانی. ۲۹ اکتبر ۲۰۱۷م، تاریخ بازدید: ۲۹ آذر ۱۳۹۶ش.
- حسینی اشکوری، صادق، چکیده مقالات اولین همایش بینالمللی میراث مشترک ایران و عراق، قم، مجمع ذخائر اسلامی، ۱۳۹۳ش.
- رسولی محلاتی، سید هاشم، درسهایی از تاریخ تحلیلی اسلام، ج۱، قم، پاسدار اسلام، ۱۳۷۱ش.
- زمخشری، محمود بن عمر، ربیع الأبرار ونصوص الأخبار، تحقیق عبدالأمیر مهنا، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- شریفی، «ایوان مدائن»، در دانشنامه ادب فارسی، ج۵، به سرپرستی حسن انوشه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۸۲ش.
- «شماره ۱۶۸ - هنگام عبور از مداین و دیدن طاق کسری»، در سایت گنجور، تاریخ بازدید: ۲۶ آذر ۱۳۹۶ش.
- عواد، کورکیس، الذخائر الشرقیة، جمعآوری جلیل العطیة، بیروت، دار الغرب الإسلامی، ۱۹۹۹م.
- فقیه بحرالعلوم، محمدمهدی، و احمد خامهیار، زیارتگاههای عراق: معرفی زیارتگاههای مشهور در کشور عراق، تهران، سازمان حج و زیارت، [۱۳۹۳ش].
- قزوینی، سید مهدی، المزار، تحقیق جودت القزوینی، بیروت، دار الرّافدین، ۱۴۲۶ق/۲۰۰۵م.
- قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه حسین انصاریان، قم، دار العرفان، ۱۳۸۸ش.
- قمی، محمدرضا، اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، قم، مشعر، ۱۳۷۷ش.
- مرعشی، حسین بن محمد، غرر السّیر، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- مقدس، احسان، راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، تهران، مشعر، ۱۳۸۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
