اَبْرَهه یا ابرهه اَشرَم پادشاه یمن و فرمانده اصحاب فیل بود که برای تخریب کعبه به مکه لشکرکشی کرد اما به‌وسیله ابابیل و سجیل شکست خورد. ابرهه بر اثر زخمی که در این ماجرا برداشت، بعدها در یمن درگذشت.
| پادشاه یمن و فرمانده اصحاب فیل | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | اَبْرَهه یا ابرهه اَشرَم |
| مذهب | مسیحی |
| محل زندگی | حبشه • یمن |
| وفات | عام الفیل |
| اطلاعات دیگر | |
| فعالیت‌ها | اقدام به تخریب کعبه توسط اصحاب فیل |
ابرهه پیرو دین مسیحیت بود. انگیزه او از تخریب کعبه واکنش به بی حرمتی یکی از یمنی‌ها به کلیسایی بود که برای جلوگیری از سفر آنان به مکه ساخته شد. گسترش نفوذ مسیحیت و تأمین منافع روم و حبشه نیز از اهداف حمله وی به مکه شمرده شده است.
معرفی
ابرهه اهل حبشه بود.[۱] او در قرن ششم میلادی، حوالی سال تولد پیامبر اکرم می‌زیست.[۲] ابرهه با شکست‌دادن یمنی‌ها پادشاه آنجا شد.[۳]
ابرهه به دلیل زخمی که در جنگ بر صورتش پدید آمده بود، اَشرم(دارای بینی و لبِ شکافته) خوانده می‌شد.[۴] با این حال در دلایل النبوة نام وی «ابرهه بن اشرم» ثبت شده است.[۵] گفته شده اشرم نام پدر وی نبوده[۶] چنانچه در معجم البلدان نام پدرش صباح ثبت شده است.[۷]
همچنین ابرهه را ابویكسوم،[۸] صاحب الفیل[۹] و ابرهه حبشی[۱] می‌خواندند.
لشکرکشی به مکه
ابرهه، با سپاهی که فیل‌هایی در جلوی آن بودند به سمت مکه لشکر کشید[۱۰] تا کعبه را خراب کند.[۱۱] بنابر آیات قرآن پرندگانی در آسمان ظاهر شدند و آنان را سنگ‌باران کردند.[۱۲] سپاه ابرهه پس از شکست به یمن بازگشت.[۱۳] ابرهه نیز در این ماجرا جراحتی برداشت و پس از انتقال به یمن در آنجا درگذشت.[۱۴]
در سوره فیل ماجرای اصحاب فیل و نابودی آنان به‌وسیله ابابیل و سجیل آمده است.[۱۵]
انگیزه تخریب کعبه
ابرهه پیرو دین مسیحیت بود.[۱۶] او برای جلوگیری از سفر عرب‌های یمن به مکه، کلیسایی در صنعا ساخت و آن را با طلا و جواهر فراوان تزیین کرد و آنها را وادار کرد تا اعمال عبادی نزد کعبه را آنجا بجا آورند.[۱۷] کلیسای مذکور «قلیس» خوانده می‌شد،[۱۸] یکی از یمنی‌ها به این کلیسا بی‌حرمتی کرد، از این‌رو ابرهه سوگند یاد کرد که کعبه را نابود کند.[۱۹] با این حال گسترش نفوذ مسیحیت در بخش‌های غربی و جنوبی شبه‌جزیره عربستان و همچنین تأمین منافع سیاسی و اقتصادی روم و حبشه از اهداف حمله وی به مکه دانسته شده است.[۲۰]
حکومت بر یمن
ابرهه فرمانده یکی از دو سپاهی بود که حاکم حبشه به یمن فرستاد تا آن را تصرف کنند.[۲۱] بر سپاه دیگر فردی به نام اریاط فرماندهی می‌کرد.[۲۱] بر اساس برخی نقل‌ها تنها یک سپاه به فرماندهی اریاط به یمن فرستاده شد و ابرهه جزو سپاهیان اریاط بود.[۲۲]
پس از فتح یمن به دست سپاه حبشه[۲۳] میان اریاط و ابرهه جنگ درگرفت[۲۳] ابرهه، اریاط را کشت و حاکم یمن شد.[۲۴]
به گزارش مسعودی کشته شدن اریاط، خشم پادشاه حبشه را به همراه داشت و او تصمیم گرفت با سپاهی حمله کرده و ابرهه را نابود کند.[۲۵] اما ابرهه هدایایی را به همراه نامه‌ای برای پادشاه حبشه فرستاد و در آن علاوه بر طلب بخشش، وفاداری و اطاعت از پادشاه حبشه را اعلام کرد.[۲۶] پادشاه حبشه نیز او را بخشید.[۲۷]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ مقریزی، إمتاع الأسماع، ۱۴۲۰ق، ج۴، ص۶۸.
- ↑ برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۳.
- ↑ مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۳، ص۱۸۵.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۱۲۹.
- ↑ بیهقی، دلائل النبوة، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۳.
- ↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ۱۹۹۵م، ج۳، ص۵۳.
- ↑ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۱۶۴.
- ↑ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۵، ص۲۰۰.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۵.
- ↑ نگاه کنید به: سوره فیل.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲۷، ص۳۳۵.
- ↑ ابن‌قتیبة، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۶۳۸.
- ↑ سوره فیل، آیه ۱-۵.
- ↑ جوادعلی، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام، ج۶، ص۱۸۴.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ ابن‌الكلبى، الأصنام، ۱۳۶۴ش، ص۴۶-۴۷.
- ↑ بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ برگ‌نیسی، «ابرهه»، ج۲، ص۵۶۹.
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ابن‌کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۶، ص۳۰۶.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ یعقوبی، تاریخ الیعقوبى، بیروت، ج۱، ص۲۰۰.
- ↑ ابن‌هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۱، ص۴۱.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۵۲.
- ↑ مقدسی، البدء و التاریخ، بورسعید، ج۳، ص۱۸۵.
- ↑ ابن‌هشام، السیرة النبویة، بیروت، ج۱، ص۴۲.
منابع
- ابن‌كلبى، هشام بن محمد، الأصنام، تهران، نشر نو، ۱۳۶۴ش.
- ابن‌قتیبة، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عكاشة، قاهرة، الهیئة المصریة العامة للكتاب، ۱۹۹۲م.
- ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
- ابن‌هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، تحقیق مصطفی السقا، ابراهیم الأبیاری، عبدالحفیظ شلبی، دارالمعرفة، بیروت، چاپ اول، بی‌تا.
- برگ‌نیسی، «ابرهه»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج۲، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۶۸ش.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار، ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- بیهقی، احمد بن حسین، دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة، تحقیق عبدالمعطی قلعجی، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۰۵ق.
- جوادعلی، المفصل فى تاریخ العرب قبل الإسلام، بی‌جا، دارالساقی، ۲۰۰۱م.
- ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، تحقیق عبدالرحمن بن یحیی معلمی یمانی، حیدرآباد، مجلس دائرة المعارف العثمانیة، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چاپ دوم، ۱۳۸۷ق.
- مسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
- مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، مکتبة الثقافة الدینیة، بور سعید، بی‌تا.
- مقریزی، تقی‌الدین، امتاع الأسماع، تحقیق محمد عبدالحمید نمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.
- یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، دارصادر، بیروت، چاپ اول، بی‌تا.
پیوند به بیرون