عامر بن واثلة
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عامر بن واثلة |
| لقب | ابوطفیل |
| ولادت | ۳ق |
| محل زندگی | مدینه، کوفه، مداین، مکه |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) |
| فعالیت‌ها | از پرچمداران قیام مختار ثقفی |
عامر بن واثِلَة کِنانی (ولادت ۳ق)، مُلقَّب به ابوطفیل، صحابی پیامبر(ص) و از سپاهیان حضرت علی(ع) در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان.
ابوطفیل، از پرچمداران قیام مختار ثقفی بود. او و فرزندش طفیل، در قیام ابن اشعث بر ضد حجاج (۸۲ق)، نیز شرکت داشتند. در کتاب رجال کشی، ابوطفیل جزو کیسانیه دانسته شده است.
ابوطفیل از رسول اکرم(ص)، امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام سجاد(ع) روایت کرده است. او سخنور و شاعر نیز بود اشعاری از وی به چاپ رسیده است.
دوران حضرت علی(ع)
عامر بن واثله ملقب به ابوطفیل[۱] در سال جنگ احد (۳ق) زاده شد و ۸ سال آخر زندگانی پیامبر(ص) را درک کرد.[۲]
وی در زمان حذیفة بن یمان به کوفه و سپس به مداین رفت. وی مدت‌ها در مصاحبت امام علی(ع) می‌زیست و از کسانی بود که از آن حضرت کسب علم می‌کردند. و در تمام جنگ‌های آن حضرت شرکت داشت.[۳]
پس از شهادت علی(ع) به مکه بازگشت و تا آخر عمر در آنجا زندگی کرد.[۴] گفته شده عامر در سال ۱۰۰ یا ۱۰۷ یا ۱۱۰ قمری درگذشت.[۵]
قیام مختار
در ۶۵ق ابن زبیر از محمد بن حنفیه بیعت خواست، چون او از بیعت خودداری کرد، ابن زبیر او را به همراه عده‌ای از یارانش، از آن جمله ابوطفیل، در شعب بنی‌هاشم زندانی کرد. ابوطفیل تا قیام مختار بن ابی عبید ثقفی در زندان بود.[۶] ابوطفیل در قیام مختار به خوانخواهی امام حسین(ع) شرکت کرد و پرچمدار سپاه او بود.[۷]
در رجال کشی، ابوطفیل جزو کیسانیه معرفی شده که به زنده بودن محمد حنفیه اعتقاد داشت،[۸] اما نویسنده کتاب «الکیسانیه فی التاریخ و الأدب» کیسانی بودن او را رد کرده است.[۹]
ابوطفیل چنانکه خود در مجلس معاویه گفته، در واقعه قتل عثمان حاضر بوده، ولی در آن شرکت نداشته است[۱۰] و هم نزد او، بر دوستی خلل ناپذیر خود نسبت به علی(ع) تأکید کرده است.[۱۱]
او و فرزندش طفیل، در قیامی که عبدالرحمن بن محمد بن اشعث بر ضد حجاج آغاز کرده بود، شرکت داشتند و در جنگی که در محرم ۸۲ میان آن دو درگرفت، پسرش طفیل کشته شد و ابوطفیل در رثای او شعری سرود.[۱۲]
نقل حدیث
ابوطفیل احادیثی از رسول اکرم(ص)[۱۳] و احادیث فراوانی از اصحاب پیامبر(ص) مانند خدیجه، معاذ بن جبل و ابن مسعود[۱۴] و نیز امام علی(ع) و امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) روایت کرده است.
همچنین به موجب خبری که در الکافی آمده، از امام باقر(ع) و نیز به استناد خبری که در علل الشرایع قید شده، از امام صادق(ع) حدیث نقل کرده است البته روایات او از امام صادق(ع) پیش از امامت او و در دوران امامت امام باقر(ع) بوده است.[۱۵]
شخصیت ادبی
ابوطفیل مردی سخنور و فصیح بود. نمونه‌ای از سخنان او را که در مجلس معاویه بیان داشته، آورده‌اند.[۱۶] شعر او مانند اشعار عهد جاهلی منسجم و حماسی و غالباً در مفاخره و رثاست بوده و نمونه‌هایی از آن به طور پراکنده در منابع ادبی آمده است.[۱۷]
دیوان او را یک محقق آلمانی همراه با دیوان طرماح بن حکیم طایی به طبع رسانیده و کرنکو هر دو را به انگلیسی ترجمه کرده است.[۱۸]
تک‌نگاری
عبدالعزیز بن یحیی جلودی کتابی به نام اخبار ابی‌الطفیل، درباره سرگذشت او تألیف کرده[۱۹] که طیب عشاش تونسی این اثر و اشعار او را در ۳۷ صفحه در حولیات جامعة التونسیة در ۱۹۷۳م به چاپ رسانیده است.[۲۰]
پانویس
- ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۹۶
- ↑ التاریخ الکبیر، ج۳ (۲)، ص۴۴۶؛ النجوم، ج۱، ص۲۴۳؛ المعارف، ص۳۴۱؛ کتاب الثقات، ج۳، ص۲۹۱؛ طبقات الفقها، ص۵۳؛ تهذیب التهذیب، ج۳، ص۸۲
- ↑ یعقوبی، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۴؛ المعارف، ص۳۴۱؛ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۹۶؛ تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۹۸
- ↑ تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۹۸، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۹۶.
- ↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۴۶۰.
- ↑ تاریخ، ج۱، ص۳۳۰
- ↑ المعارف، ص۳۴۱؛ نیز نک: البدایة، ج۹، ص۱۹۹.
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ۹۵
- ↑ الکیسانیه فی التاریخ و الأدب، ۳۰۹ ۳۱۱
- ↑ انساب الاشراف، ج۴، ص۹۲
- ↑ الاغانی، ج۱۳، ص۱۶۷.
- ↑ الکامل، ج۴، ص۴۶ ۴۶۲، ص۴۶۷ ۴۶۸.
- ↑ الکامل فی ضعفاء الرجل، ج۵، ص۱۷۴۱؛ الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۷۹۹
- ↑ تهذیب التهذیب، ج۳، ص۸۲
- ↑ تکملة الرجال، ج۲، ص۴
- ↑ نک: المعارف، ص۳۴۱؛ قاموس الرجال، ج۵، ص۲۰۱ ۲۰۲
- ↑ اخبار شعراء الشیعه، ص۲۵ ۲۷؛ الاغانی، ج۱۳، ص۱۶۷ ۱۶۹؛ اعیان الشیعه، ج۷، ص۴۰۸
- ↑ الذریعه، ج۹ (۱)، ص۴۳؛ بنگرید، زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۱۴۴.
- ↑ الذریعه، ج۱، ص۳۱۷
- ↑ زرکلی، اعلام، ج۳، ص۲۵۶.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، الذریعه.
- ابن اثیر، الکامل.
- ابن تعزی بردی، النجوم.
- ابن حبان، محمد، کتاب الثقات، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ق.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م.
- ابن عدی جرجانی، عبدالله، الکامل فی ضعفاء الرجل، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم، المعارف، به کوشش ثروت عکاشه، قاهره، ۱۹۶۰م.
- ابن کثیر، البدایه.
- ابواسحاق شیرازی، طبقات الفقها، به کوشش احسان عباس، بیرون، ۱۴۰۰ ق/۱۹۷۹م.
- ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، بولاق، ۱۲۸۵ق.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، به کوشش حسن امین، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- بخاری، محمد بن اسماعیل، التاریخ الکبیر، حیدرآباد دکن، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۴۰۰ ق/۱۹۷۹م.
- تستری، محمد تقی، قاموس الرجال، تهران، ۱۳۸۲ ق/ ۱۹۶۲ م.
- خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
- خلیفه بن خیاط، تاریخ، به کوشش سهیل زکار، دمشق، ۱۹۶۷م.
- ذهبی، محمد بن عثمان، سیر اعلام النبلاء، [بی‌جا]، چاپ الحدیث، [بی‌تا].
- زرکلی، خیرالدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۹۸۹م.
- طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفه الرجل، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ش.
- قاضی، وداد، الکیسانیه فی التاریخ و الأدب، بیروت، ۱۹۷۴م.
- کاظمی، عبدالنبی، تکملة الرجال، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مطبعه الآداب.
- مرزبانی، محمد بن عمران، اخبار شعراء الشیعه، تلخیص محسن امین، به کوشش محمد هادی امینی، نجف، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
- یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، بیروت،دار صادر.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دایره المعارف بزرگ اسلامی