شداد بن اوس
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | شَدّاد بن أوس بن ثابت انصاری نجاری مدنی |
| مهاجر/انصار | انصار |
| نسب/قبیله | بنی حُدَیله |
| خویشاوندان | حسان بن ثابت • اوس بن ثابت |
| درگذشت | ۵۸ق |
| مدفن | بیت المقدس |
| مشخصات دینی | |
| حضور در جنگ‌ها | غزوه بدر |
| دیگر فعالیت‌ها | امیر حمص در زمان عمر؛ مخالفت با معاویه در سب علی(ع) |
شَدّاد بن أوس بن ثابت انصاری نجاری مدنی(درگذشت ۵۸ق)، محدّث و صحابی، از قبیلۀ بنی حُدَیله و برادرزادۀ شاعر صدر اسلام،حسان بن ثابت، بود. دربارۀ حضور او در نبردهای پیامبر(ص) اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند. ابن سعد از مهاجرت شدّاد به بیت المقدس سخن گفته و اشاره کرده که او تا اواخر عمر خود در آنجا به سر برده است. براساس برخی شواهد، او طرفدار امام علی(ع) بود و وقتی معاویه از او خواست بر منبر، از امام علی(ع) بدگویی کند، از این کار سر باز زد.
زندگی‌نامه
شدّاد از قبیلۀ بنی حُدَیله بود که نسب آنها به عمروبن مالک بن نجار می‌رسید.[۱] کنیۀ او را أبویعلی و أبوعبدالرحمن ذکر کرده‌اند.[۲] وی برادرزادۀ حسان بن ثابت، شاعر مشهور صدر اسلام، بود.[۳] پدر شدّاد، اوس بن ثابت، از جمله انصاری بود که در بیعت عقبه حضور داشت.[۴] مادر وی، صُرَیمَه یا صُرمَه نیز از بنی عَدیبن نجار بود.[۵]
شدّاد چهار پسر به نام‌های یعلی، محمد، عبدالوهاب و منذر و دختری با نام خزرج داشت.[۶] ابوحاتم رازی[۷] از محمدبن عبدالرحمن، نوادۀ او، نام برده و به اقامت او در بیت المقدّس اشاره کرده است. وی از پدر و جدش، شدّادبن أوس، روایت نقل کرده و از او ابراهیم بن محمدبن یوسف فریابی حدیث نقل کرده است.[۸]
شدّاد در سال ۵۸ق در ۷۵ سالگی در بیت المقدس درگذشت و همانجا مدفون شد.[۹]
حضور در نبردهای پیامبر(ص)
دربارۀ حضور شدّاد بن أوس در نبردهای پیامبر(ص) اختلاف نظر وجود دارد. برخی از حضور او در غزوه بدر سخن گفته‌اند اما بخاری[۱۰] در این مطلب تردید کرده است. وی به زهد شهرت داشت و معاصرانش او را بدین خصلت ستوده‌اند.[۱۱]
دربارۀ عبادت و ورع او داستان‌هایی نقل شده است.[۱۲]
امارت حُمص
شدّاد پس از فتح شام در زمان خلیفۀ دوم به امارت حمص گماشته شد.[۱۳]
هجرت به بیت المقدس
ابن سعد،[۱۴] بدون اشاره به تاریخ دقیق، از مهاجرت شدّاد به بیت المقدس سخن گفته و اشاره کرده که شدّاد تا اواخر عمر خود در آنجا به سر برده است.[۱۵]
مشایخ و راویان
شدّاد از کعب الأحبار روایت کرده و از وی اسامة بن عمیر هذلی، خالدبن معدان، پسرانش محمد و یعلی و کسان دیگری روایت کرده‌اند.[۱۶] روایات وی در صحاح سته نقل شده است.[۱۷]
گرایش به امام علی(ع)
دربارۀ مواضع سیاسی و گرایش کلامی شدّاد، اطلاع چندانی در دست نیست. براساس برخی شواهد، او به امام علی(ع) گرایش داشته است[۱۸] و وقتی معاویه از او خواست بر منبر، از علی(ع) بدگویی کند، از این کار سر باز زد.[۱۹] همچنین، پیوستن به اصحاب جمل و یاری کردن امیرالمؤمنین علی(ع)[۲۰] و نقل روایات فضائل علی(ع) از دیگر شواهد این امر است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ابن خیاط، کتاب الطبقات، ص۱۵۶؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۱۱۷؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۲، ص۴۰۵، ۴۱۷.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج ۲، ص۶۹۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج ۳، ص۳۱۹
- ↑ ابن سعد، طبقات الکبری، ج ۳، ص۵۰۳، ج ۷، ص۴۰۱؛ رازی، کتاب الجرح و التعدیل، ج ۲، قسم ۱، ص۳۲۸
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۰۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۱۱۷.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۲۲، ص۴۰۴.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج ۲۲، ص۴۰۹؛ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱۲، ص۳۹۲.
- ↑ ابوحاتم رازی، کتاب الجرح و التعدیل، ج ۳، قسم ۲، ص۳۱۵
- ↑ رازی، کتاب الجرح و التعدیل، ج ۲، قسم ۱، ص۳۲۸.
- ↑ ابن حبان، کتاب الثقات، ج ۳، ص۱۸۵ـ۱۸۶؛ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱۲، ص۳۹۲ قس ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۷، ص۴۰۱.
- ↑ بخاری، کتاب التاریخ الکبیر، ج ۲، قسم ۲، ص۲۲۴.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج ۲، ص۶۹۴ـ۶۹۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج ۲۲، ص۴۱۰.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج ۲۲، ص۴۱۵ـ۴۱۶؛ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱۲، ص۳۹۱.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱۲، ص۳۹۰.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۷، ص۴۰۱.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج ۲، ص۶۹۴.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱، ص۳۹۰.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج ۱۲، ص۳۹۲.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج ۲۲، ص۴۱۶.
- ↑ مفید، کتاب الامالی، ص۹۶ـ۹۷.
- ↑ خزاز قمی، کفایة الاثر، ص۱۸۰ـ۱۸۲
منابع
- ابن حبان بستی، کتاب الثقات، حیدرآباد دکن، بی‌تا.
- ابن خیاط، ابوعمرو خلیفه، کتاب الطبقات، چاپ سهیل زکار، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۳.
- ابن سعد، طبقات الکبری،(بیروت).
- ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت.
- بخاری، اسماعیل بن ابراهیم، کتاب التاریخ الکبیر، بیروت : دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
- حسان بن ثابت، دیوان حسان بن ثابت الانصاری، چاپ یوسف عید، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
- خزاز قمی، علی بن محمد، کفایه الاثر فی النص علی الائمه الاثنی عشر، چاپ عبدالطیف حسینی کوه کمری خویی قم ۱۴۰۱.
- رازی، ابومحمد عبدالرحمن بن محمدرازی، کتاب الجرح و التعدیل، حیدر آباددکن ۱۳۷۱/۱۹۵۳، افست بیروت:دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- عبدالبر، یوسف بن عبداللّه بن محمدبن، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، چاپ علی محمد بجاوی، قاهره، بی‌تا.
- عسقلانی،ابن حجر، الاصابه فی تمییز الصحابه، چاپ علی محمد بجاوی، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۹۲.
- مزی، جمال الدین یوسف، تهذیب الکمال فی اسماءالرجال، چاپ بشار عواد معروف، بیروت ۱۴۲۲/۲۰۰۲.
- محمدبن محمدبن نعمان مشهور به شیخ مفید، کتاب الامالی، چاپ حسین استاد ولی و علی اکبر غفاری، قم ۱۴۰۳.
پیوند به بیرون
- منبع اصلی مقاله: دانشنامه جهان اسلام