علی بن ابی‌رافع
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| خویشاوندان | ابورافع (پدر) و عبیدالله (برادر) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام علی(ع) |
| فعالیت‌ها | کاتب خزینه‌دار امام علی(ع) شرکت در جنگ‌های جمل، صفین و نهروان |
| آثار | کتابی در فقه |
علی بن ابی‌رافع کاتب و مسئول بیت‌المال در حکومت امام علی(ع). او فرزند ابورافع، صحابی پیامبر(ص) و برادر عبیدالله بن ابی‌رافع است.[۱]
علی بن ابی‌رافع تابعی و یاران امام علی(ع) بود که به گفته سید محسن امین در جنگ‌های جَمَل، صِفَّین و نهروان در سپاه امام علی(ع) حضور داشت.[۲] همچنین سید محسن امین او را نخستین کسی دانسته که در اسلام کتاب فقهی نوشته است.[۳]احمد بن علی نجاشی رجال‌شناس شیعه کتابش را شامل ابواب وضو، نماز و دیگر موضوعات دانسته است.[۴] به گفته سید محسن امین او از فقهای شیعه بوده و فقه را از حضرت علی(ع) آموخته است.[۵]
علی بن ابی‌رافع کاتب امام علی(ع) و مسئول بیت‌المال در حکومت او بود. بنا بر روایتی که از وی نقل شده در دوره‌ای که خزینه‌دار امام علی(ع) بود به درخواست یکی از دختران امام علی(ع) گردنبندی را که از غنایم جنگ جمل بود به صورت امانت در برابر ضمانتی برای استفاده در عید قربان در اختیار وی قرار داد. هنگامی که امام علی(ع) خبردار شد، ابن‌ابی‌رافع را احضار کرد و از او خواست که گردنبند را به بیت‌المال برگردانده و در صورت تکرار چنین کاری مجازات خواهد شد. همچنین فرمود اگر دخترم گردنبند را به عنوان امانت در برابر ضمانتی نگرفته بود نخستین زن هاشمی بود که مجازات می‌شد و در پاسخ دخترش از چرایی این برخورد، فرمود که آیا تمام زنان مهاجران می‌توانستند در عید قربان از چنین گردنبندی استفاده کنند؟[۶] به روایت مذکور در بحث عاریه‌گرفتن از بیت‌المال کتاب‌های فقهی استناد می‌شود.
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تحقیق حسن موسوی خرسان، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال، قم، مکتبة الداوری، ۱۳۹۷ق.